Пев кузя пи

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Пев кузя пи  (1913) 
by Цембер Андрей Андреевич
Гижан кад: 1913, Йӧзӧдан во: 1913. Ӧшмӧс: Цембер А. А. Коми мойданкывъяс. Сыктывдінкар, 1913.

Важӧн олісны-вылісны мужик гозъя. Налӧн ныв-пи эз вӧв, а налы зэв ёна вӧлі колӧ. Асьныс ёна нин пӧрысьӧсь вӧлісны. Мый вӧчны? Пуксисны и думайтны кутісны. Думайтісны-думайтісны, баба мужиклы кутіс шуны:

— Вай Енлысь кутам корны, Ен оз-ӧ сет!

Найӧ пидзикок вылӧ Ен водзӧ сувтісны и кутісны кевмыны. Кевмисны-кевмисны быдса вой да и лун, а налӧн пи век оз чуж. Бара думайтны кутісны, думайтісны-думайтісны, мужик бабалы и кутіс шуны:

— Вай жӧ ми сідз вӧчам, оз-ӧ мыйкӧ артмы. Петав, вай чулансьыд гӧнтӧ и сійӧс пукты чуманӧ, и катӧд паччӧр вылад. Ачыд сэтчӧ вод и пӧлявны кут, а ме ветла песла, локта да пачтӧ ломта, мед шоныдджык лоӧ.

Баба каяс паччӧрӧ, гӧн чуман бокӧ пуктас, ачыс кымынь водас и кутас пӧльтны, а мужик песла мунӧ. Ветлас, пес ваяс, пач ломтас и бабалысь юавны кутас:

— Мыйкӧ артмӧ, оз?

А баба ӧтарӧ пӧльыштӧ да пӧльыштӧ гӧн чуманӧ, и нем оз шыась. Мужик гоз-мӧдысь юалас, а баба век ружтӧ да пӧльтӧ. Мужик скӧрмис, сьӧлыштіс да и петіс. Омӧлик кӧбыласӧ доддяліс и кайис гӧрны. Гӧрӧ и думайтӧ: «Ак, — шуас, — пиыд кӧ эм, эськӧ ме ыджыд мыр вылас пукси и куті сӧмын индавны: вот, шуа, сэті — сідз, а вот таті — тадз. А сійӧ эськӧ менам сьывны да гӧрны кутіс». Сійӧ сідз джынсӧ кымын муыдлысь гӧрис, думайтігтырйиыд, и кыськӧ друг кывны кутіс зэв ёна сьылӧм шы, а морт некӧн оз тыдав.

Мужик гӧригкості бабалӧн гӧн чуманӧ чужис пи — пев кузя, и мыйӧн чужис, пыр и кутіс сёрнитны. Баба повзис:

— Мый, — шуӧ, — тайӧ лои? Пев кузя и эм, а сёрнитӧ.

Пи гӧн чуманысь чеччис и шуны кутіс:

— Мамӧ, — шуас, — ме ветла пескыдла, а тэ пачтӧ ломты и няньтӧ пӧжав, мем сёйны колӧ!

Мам зэв рад лои:

— Вот, — шуас, — тайӧ дивӧ! Ӧні на чужис, ачыс сӧмын пев кузя и эм, а песла нин мӧдӧ, да ещӧ кутшӧм прӧсуж.

Пи гез босьтіс, ветліс, пес вайис. А мам небыд нянь пӧжаліс и вугъя чуманӧ тэчис, и кӧсйӧ катӧдны мужикыслы гӧранінас.

А пев кузя пи шуӧ:

— Вай, мамӧ, ме катӧда, кая да батьлы отсала.

Мам и шуӧ:

— Тэ вошан, он аддзы.

Сійӧ мамлысь эз кывзы, нянь вугъя чуманӧ босьтіс и мӧдӧдчис бать дінӧ. И зэв ёна сьывны кутіс. Бать и кылӧ сьылӧм, а оз аддзы — кӧні, коді?

Пев кузя пилы шор воис, и вуджны оз вермы, и кутіс горзыны:

— Батьӧ, батьӧ! Вуджӧд!

А батьлы морт оз тыдав, и дивуйтчӧ — кӧні, коді кылӧ? Гӧлӧс эм, а морт оз тыдав. Кӧні, коді — кутіс корсьны. Муніс шор дорӧ и видзӧдӧ: мӧдар шор дорас морт сулалӧ, нянь чуман кырымас босьтӧма. Сійӧс мужик моздорас босьтіс, вуджӧдіс и юалӧ:

— Тэ кодлӧн и кытчӧ мунан?

Пев кузя пи и шуӧ:

— Ме, — шуас, — чужи гӧн чуманӧ и тэныд нянь вая.

Бать зэв рад лои и нуис гӧранінӧ, и сійӧс пуксьӧдіс вӧв вылас, а сійӧ лэччис бӧж улас, кутчысис и зэв ёна кутіс сьывны. Бать гӧрӧ, а пи сьылӧ, и вӧв ветлӧ.

Кыдзкӧ матыникӧд сэті мунны кутіс поп, и кылас сьылӧм шы. Воас сэтчӧ и юавны кутас гӧрысь мужиклысь:

—Кӧні, коді тэнад татшӧм мичаасӧ сьылӧ, а ме ог аддзы?

Мужик шуӧ:

— Э... тайӧ, попӧ, менам пи татшӧмыс.

— А кӧн нӧ сійӧ? — поп шуӧ.

— А вот, бӧж увтас.

Поп бара шуӧ:

— Нолытӧ, петкӧдлы, а то он-ӧ вузав?

— Чӧв, — шуӧ мужик, — кытчӧ позьӧ мортӧс вузавны. Тайӧ менам абу вузӧс, а вежны позьӧ, став олӧмтӧ кӧ сетан.

Поп юрсӧ гыжъявны кутіс и шуӧ:

— Кыдз сійӧ позьӧ? А вай вузав, куимсё сета.

А пи гусьӧникӧн батьыслы шуӧ:

— Сет менӧ, ме бӧр локта, а тэд деньгаыс сюрас.

Мужик сетіс пиӧс, куимсё поплысь босьтіс и бара гӧрны кутіс. А поп зэв рад лои, пев кузя пиӧс зептас сюйис, мӧдӧдчис гортас и думайтӧ:

— Вот, — шуас, — мем сюрис кутшӧм дивӧ, бытса морт, а зептӧ тӧрӧ, а ещӧ кутшӧм лӧсьыда сьылӧ. Эк, баба ёна и ошкас.

Мунӧ и сідз сёрнитӧ ӧтнас, а зепсӧ оз видлы. А пев кузя пи поп зептысь гусьӧникӧн петіс и пышйис, поп эз и тӧдлы, и муніс батьыс дінӧ. А поп гортӧ воис и шуӧ бабалы:

— Вот, — шуас, — попаддя, ме мый тэд вайи, веськыд дивӧ! Пырав жӧ, — шуас, — менам зептӧ да видлы, сӧмын надзӧнджык, эн дойд.

Попаддя кырым поп зептӧ сюяс, а сэні тырыс сіт. Давай попӧс видны:

— Сэтшӧм-татшӧм, — шуас, — тэ ачыд поп ещӧ, зептад сіт новлӧдлан да ещӧ менӧ ылӧдлан.

Босьтас коколюкасӧ и давай попӧс кучкавны, кытчӧ веськалӧ, да шуавны:

— Вот тэд — «эн дойд», вот тэд — «эн дойд»!

Поп ӧдва мынӧ, и давай пышйыны. Пышъяс-пышъяс и веськӧдчас мужик дінӧ.

А пев кузя пи, поп зептысь петӧм бӧрын, бара батьыс дінӧ муні, бара пырас вӧв бӧж улас и сьывны кутас.

Мунӧ сэті суддя пара вӧлӧн и кылас, мый кодкӧ ёна сьылӧ. Видзӧдӧ, мужик гӧрӧ, и сылысь юалас:

— Коді татшӧм лӧсьыдасӧ сьылӧ?

Мужик шуӧ:

— Тайӧ менам пи, вӧв бӧж улын.

Суддя видзӧдлас, и сылы кажитчас, и шуны кутас:

— Он-ӧ вузав, куимсё сета.

Мужик бара вузалас пиӧс, деньга босьтас и бара гӧрны кутас. Гӧрас-гӧрас, и гӧрсяс. Вӧвсӧ лэдзас, верзьӧм вылӧ пуксяс и мӧдӧдчас гортӧ.

Сылы бара поп паныдасяс. Мужик бӧрдны кутас и поплы норасьны, мый сылысь писӧ, кодӧс поплы вузавліс, кутшӧмкӧ суддя нуис да и деньгасӧ тшӧтш мырддис. Поп юавны кутіс:

— Кӧні сійӧ? Вай вӧтӧдам.

Мужик шуӧ:

— Вай.

И найӧ омӧлик кӧбыла вылад пуксисны кыкӧн и кутісны вӧтчыны. Вӧтчисны-вӧтчисны, вӧлыс конъясис и уси, и оз чеччы. Найӧ кучкалісны-кучкалісны, вӧв сэтчӧ и кулі. Мужик бӧрдны кутіс и поплы шуӧ:

— Менам ӧтик вӧв и вӧлі став олӧмыс, и тэ сійӧс начкин. Ме норасьны кута гырысь йӧзлы, мыйла тэ начкин.

Поп повзис и шуны кутіс:

— Эн явит, на сё шайт, толькӧ эн норась.

Мужик босьтіс сё шайт и бергӧдчис гортас, а поп сэтчӧ коли. Кытчӧ сэсся поп муні, ме ог тӧд. А мужик воис гортӧ и босьтіс выль вӧв, ёнӧс. Сэсся выль керка пуктіс, кык судтаӧс, и тӧргуйтны кутіс. А пев кузя пиӧс суддя гортас нуис да сы сайӧ нывсӧ сетіс, и зятьыс сыысь бура кутіс овны. А поп йӧймис и ӧні йӧйталӧ. Ме аддзылі, ӧні на ставныс олӧны.

Public domain
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]

This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain (or as a file it should not be migrated to the Wikimedia Commons) that excludes pre-1929 works copyrighted at home.


Данная работа, впервые изданная до 1929 года, находится в общественном достоянии по законодательству США, и может быть опубликована здесь, в мультиязычной Викитеке. Но эта работа не может быть опубликована в национальной Викитеке, которая должна подчиняться законодательству России, т. к. работы этого автора (за исключением изданных до 7 ноября 1917 года) пока не вышли в общественное достояние в России. Этот автор умер в 1959 году, соответственно эта работа выйдет в России в общественное достояние в 2030 году.

The author died in 1959, so this work is also in the public domain in countries and areas (outside Russia) where the copyright term is the author's life plus 60 years or less.

PD-US-1923-abroad Public domain in the United States but not in its source countries //wikisource.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%B2_%D0%BA%D1%83%D0%B7%D1%8F_%D0%BF%D0%B8