Кулӧм том мортлӧн
| Кулӧм том мортлӧн (1932) by |
| Йӧзӧдан во: 1932. Ӧшмӧс: Куратов Иван Ӧлексеевич. Гижӧд чукӧр (1850–1870ʼ вояс). Сыктывкар: Коми госиздат, 1932. |
І
Гора вичкоас,
Ывлаӧдзным кылӧ,
Дзугыля дяк сьылӧ...
Тӧдан, абу ас
Тайӧ сьылан сылӧн.
Оз сідз сьӧлӧм вылын
Ловъя гор тай кыв...
Сьылысь оз сідз сьыв!
Ывлаӧдзным кылӧ —
Дзугыля дяк сьылӧ
Гора вичкоас:
«Локтӧ, чой-вокъяс,
Матыстчӧ ті дінам,
Менӧ окалӧ
Медбӧръяысь. Инам
Быдсӧн ӧтлаӧ!
Тӧрыт на, эг важӧн,
Орччӧн пукалім,
Ӧти шогӧн-гажӧн
Олім-сёрнитім.
Морта-мортлы сиим
Водзын нэм и эм,
Лун-вой сёйим-виим —
Морта-морт ордам
Водзӧ кызь во кежӧ
Вӧлі — кӧсйысям
Локывны. «Ог вежӧ
Думӧс! Гажӧдчам!» —
Вӧлі шуалам.
Да мый лоис? Сотіс
Гыркӧс менсьым пыр,
Сувтіс, кӧдздіс вир,
Сьӧлӧм менам потіс...
Кулӧм пӧдтыштіс,
М’ог шу кыв нин вомӧн
Ловъялы. Кыдз шомӧн
Син дор гижталіс,
Мичӧс пӧльыштіс
Чужӧм вылысь менсьым!
И со помасис
Олӧмкӧд сідз венсьӧм!
И со ӧти лы
Куйлӧ ӧні татӧн,
Кыдз эг овлывлы
Тіян дінын матын!
Ловъя чой-вокъяс!
Матыстчӧ, эн полӧ —
Чужӧм кын, лов олӧ
И, дерт, гаралас,
Коді окалас!..
Матыстчӧ ті дінам,
Менӧ колльӧдӧ...
Кольччылад, а инам
Коркӧ ӧтлаӧ!»
ІІ
Код сідз корӧ? Пырим,
Вичко йӧзӧн тырӧм,
Гӧгӧртӧмны горт...
Эстшӧм ён пу пӧрас!
Куйлӧ вичко шӧрас
Кызь арӧса морт.
— Сымда-ӧ? — «Эн юась! —
Мамыс бӧрдігтыр
Шуӧ: Эз на тыр!
А со босьт да гуась!
Эз вӧв мортлы дон —
Сійӧ гортӧс лэптіс,
Зилькакыліс зептыс
Пыр тай. Менам зон
Вӧліс ёсь и ён!»
— Зэв жӧ том на вӧлӧм.
— Эн шу! Потлӧ сьӧлӧм!
Быд ныв лӧсьӧдчис
Петны верӧс сайӧ
Пи сайӧ, а тайӧ
Со тай кулыштіс.
Со тай окыштіс
Быд ныв ӧні сійӧс
Чужӧмас и киас...
— Кутшӧм оласног
Ӧні лоас тіян?
— Ой, эн сёрнит, шог!
Ме да ичӧт пиян,
Быдмыштасны кӧ,
Слуга-казакӧ
Петалам. Кӧть пӧрысь
Батьыс, — пиян бӧрысь
Пондас котравны
Бур йӧз видзьяс вылӧ
Том морт моза сьылі
Ытшкиг коправны.
Да нин кузь-ӧ олӧм
Сыкӧд лоас мем?
Со тай эськӧ волӧм
Нюжӧдысь ми нэм,
Да тай енлы ковзьӧм
Зэвджык, тыдалӧ,
Миянысь — и овсьӧм
Миян! — оллялӧ
Сідз мам. Кӧть ӧліс
Ёна юасьны,
Тӧдчӧ, рад пыр вӧліс
Ачыс сёрнитны
Кулан пиыс йылысь.
И дзор батьыс сэн
Зумыштчӧм, а эн
Нинӧм юась сылысь!
Оз шу ачыс кыв,
Оз и йӧзлысь кыв...
Сӧмын шогсӧ тӧдӧ,
Гартӧ ки чышкӧд
Пельпом вылас, мӧдӧ
Медъён войтыркӧд
Орччӧн зіля мунны —
Гортсӧ пилысь нуны...
Дзириг лэптӧ шой...
«Менам ёнджык сой, —
Кодкӧ сылы шуис, —
Вай ме нуа!» — Чур!
Эн мырддьы йӧз бур! —
И пыр ачыс нуис!
ІІІ
Ме тшӧтш колльӧді
(Йӧзӧн лои нусьӧм),
И кыдз карысь усьӧм,
Бокӧ видзӧді...
А сэк вӧлі тулыс
Сӧмын босьтчӧма
Ловзьӧдны, мый куліс
И мый вушйӧма,
Мыськыштӧм мысьт зэрӧн,
Вевттьыны выль серӧн...
(1867)
This work is in the public domain in Russia according to article 6 of Law No. 231-FZ of the Russian Federation of December 18, 2006; the Implementation Act for Book IV of the Civil Code of the Russian Federation:
- its creator didn't fight or work for Soviet Union victory during the Great Patriotic War — so the 70-year protection term is applied;
- and the creator died before January 1, 1954 (more than 70 years ago), and has been not posthumously rehabilitated since that date;
- and this work was first published before January 1, 1954 (more than 70 years ago).
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States (and not published in the U.S. within 30 days), and it was first published before 1989 without complying with U.S. copyright formalities (renewal and/or copyright notice) and it was in the public domain in its home country on the URAA date (January 1, 1996 for most countries).
This work was in the public domain in Russia on the URAA date January 1, 1996, according to the Law 09.07.1993 No 5351-1 which was enacted on that date:
- its creator didn't fight or work for Soviet Union victory during the Great Patriotic War — so the 50-year protection term was applied;
- and the creator died before January 1, 1946 (more than 50 years ago from 1/1/1996), and has been not posthumously rehabilitated since that date;
- and this work was first published before January 1, 1946 (more than 50 years ago from 1/1/1996).
The author died in 1875, so this work is also in the public domain in other countries and areas where the copyright term is the author's life plus 148 years or less (if applicable), or the copyright term is 91 years or less since publication for posthumous works (if applicable).
Public domainPublic domainfalsefalse