Куим чой (Мойданкывъяс)

by Аноним

Олісны-вылісны пӧрысь гозъя. Налӧн вӧлі куим ныв. Тулысын батьыс петіс град йӧр гӧрны, нывъясыс град лэптыны. Лэптісны, лэптісны, видзӧдлісны: град костӧд зарниа бӧжа кань котӧртӧ. Ыджыд ныв шыбитіс зыр, котӧртіс кань бӧрся. Дыр вӧтчис сы бӧрся потшӧс дорӧдз. Потшӧс дорын кань тупыльтчис да ошкӧ пӧри. Сувтіс нывлы паныдӧн да шуӧ: «Ме вылӧ сӧв! Он кӧ, ме тэнӧ сёя». Ныв бӧрдігтырйи пуксис ош вылӧ. Ош нуис сійӧс гортас.

Аскинас кык ичӧт нылыс бара петісны град лэптыны. Лэптісны, лэптісны, видзӧдлісны зарниа бӧжа кань котӧртӧ град костӧд. Шӧркост ныв вӧтчис сы бӧрся, котӧртіс бара жӧ потшӧс дорӧдз. Потшӧс дорын кань тупыльтчис, ошкӧ пӧри. Бергӧдчис нывлы паныдӧн дай шуӧ: «Ме вылӧ сӧв! Он кӧ, ме тэнӧ сёя». Ныв бӧрдігтырйи пуксис ош вылӧ. Ош нуис сійӧс гортас, лэдзис чойыс дінӧ дай шуӧ: «Олӧй кыкӧн».

Аскомысьнас коймӧд ныв ӧтнас нин петіс град лэптыны. Лэптіс, лэптіс, видзӧдліс: град костӧд зарниа бӧжа кань котӧртӧ. Ныв сы бӧрся. Вӧтчис потшӧс дорӧдз. Потшӧс дорын кань бергӧдчис ошкӧ дай шуӧ: «Ме вылӧ сӧв! Он кӧ, ме тэнӧ сёя». Бӧрдігтырйи ныв сӧліс ош вылӧ. Ош нуис сійӧс гортас дай шуӧ: «Коймӧдӧс вайи. Ті овлӧ ас кежаныд, ме кыйсьыны ветла». Ош муніс.

Куим чой олӧны ош керкаын, тӧлкуйтӧны бать-мамлы гӧснеч мӧдӧдны. Ош локтас гортас да нывъяс шуӧны сылы: «Вай жӧ, ошкӧ, сундук вӧч миянлы да ыджыдджыкӧс, мед сувтны и водны бертчан сэтчӧ. Гӧснеч гортӧ мӧдӧдам. Аски тэ и нуан». Ош вӧчис сундук. Нывъяс личкалӧмӧн тэчисны сундукӧ эмбурсӧ, сэсся медічӧт чойсӧ сэтчӧ пуксьӧдісны дай мӧдӧдісны ошкӧд гортас. Сӧмын пӧ сундуктӧ эн восьтыв, эн тӧдмав, мый сэн эм!

Ош мӧдӧдчис сундукӧн. «Зэв тай нӧ мыйкӧ сьӧкыд. Мый бара тэчӧмаӧсь эта мындасӧ-а. Видлыны лоӧ». — «Эн лысьт, эн лысьт дон син, кань син!» — горӧстіс кодкӧ сундук пытшкын. Ош кывзіс.

Нуис-нуис да бара кӧсйис видзӧдлыны. «Эн лысьт, эн лысьт, дон син, кань син! Аддза ӧд, аддза!» — «Мыйнӧ тайӧ? Косъя на вӧчны, а кодкӧ казялӧма нин». Водзӧ мӧдӧдчис ош.

Нуис, нуис... Зэв сьӧкыд сундук. Коймӧдысь кӧсйӧ видлыны. «Эн лысьт, эн лысьт, дон син, кань син! Аддза ӧд, аддза!» Ош эз лысьт видлыны, водзӧ мӧдӧдчис.

Коркӧ, дыр мысти, пӧрысь гозъя ордӧдз кыскас сундуктӧ, шыбитас кильчӧ вылас дай шуас: «Налӧ, пӧрысь гозъя! Нывъясыд гӧснеч ыстісны».

Пӧрысь гозъя пыртісны сундук керкаӧ, полігтырйи восьтісны сійӧс — сэні ныв. Зэв нимкодь лоӧ налы.

Ошлы гортӧ воӧм мысти мӧд сундук тшӧктасны вӧчны. Ош вӧчас. Нывъяс тырыс сӧвтасны эмбур, пуксяс сэтчӧ шӧркост чойыс. Ыджыдыс ошӧс сундукӧн мӧдӧдас бать-мам ордас.

Ош мунӧ, зэв сьӧкыда сундук нуӧ. «Видлыны лоӧ, мый татшӧм сьӧкыдсӧ ме кыска». «Эн лысьт, эн лысьт, дон син, кань син! Аддза ӧд аддза!» — кодкӧ горӧстас. Ош повзяс да оз и лысьт видлыныс. Водзӧ мунӧ. Нуас-нуас да бара кӧсъяс видлыны да оз лысьт. Пыр и горӧдас кодкӧ: «Эн лысьт, эн лысьт, дон син, кань син! Аддза ӧд аддза!»

Мӧд сундуктӧ ош бара кильчӧ помас пӧрысь гозъялы шыбитас. «Налӧ, шуӧ, пӧрысь гозъя, босьтӧ, нывъясыд гӧснеч мӧдӧдісны.»

Пӧрысь гозъя сундук пыртасны керкаӧ, восьтасны, сэн шӧркост ныв. Зэв нимкодь лои налы.

Ош локтас гортас. Бара сылы тшӧктасны сундук вӧчны. Зэв ыджыд сундук вӧчас ош. Ныв личкалӧмӧн сӧвтас да сӧвтас сэтчӧ эмбурсӧ, сэсся куим гыр лӧскас сувтӧдас, гӧрд дӧрӧмӧн дӧрӧмӧдас, сарапанӧдас, куимлаӧ сьӧлыштас дай шуас: «Ті миян пыдди сёрнитӧй». Ачыс пырас сундукӧ.

Ош кашкӧ-кыскӧ пӧрысь гозъя ордӧ сундук. Видзӧдлыны кӧсйыліс мый эм пышкас да эз и лысьтлы. Мыйӧн сувтас, пырысьтӧм-пыр кодкӧ горӧстас: «Эн лысьт, эн лысьт, дон син, кань син! Аддза ӧд аддза!»

Воас ош пӧрысь гозъя ордӧ, бруткас сундук кильчӧ помас: «Налӧ, шуӧ, пӧрысь гозъя, нывъясыд гӧснеч мӧдӧдісны».

Пӧрысь гозъя сундук пыртасны, восьтасны — коймӧд ныв сэн. Зэв нимкодь лоӧ налы.

Ош локтас гортас, видзӧдӧ: куимнан нылыд лӧскын сулалӧны мича сарапанаӧсь, гӧрд дӧрӧмаӧсь.

«Мый нӧ сэтчӧ кайӧмныд, бур аньяс? Вайӧ сёйны. Зэв ёна кынӧмӧй сюмалӧ.»

«Пыр-пыр ваям», шуӧны дульяс, а асьныс места вывсьыс оз вӧрзьыны. Ош скӧрмис, босьтіс лэбын (вила) дай тойыштіс мый вермӧмсьыс. Гыръяс усисны ош вылӧ дай лямӧдісны сійӧс. А куим чой ай-мам дінас ӧні на олӧны-вылӧны ош эмбурнас.