Коми Республикаса Оланподув

Коми Республикаса Оланподув  (1994)

Ӧшмӧс: Коми гижӧд

Коми Республикаса Медвылыс Сӧвет,

вояс чӧжӧн артмӧм канлун видзӧмын республика мутасын олысь войтырлысь кӧсйӧм тӧдчӧдӧмӧн,

ас гражданалӧн тыр-бур олӧм вӧсна кывкутӧмӧн,

мортлысь инӧдъяс да вӧля, граждана костын мир да ӧтсӧгласа олӧм, бурӧ да веськыдлунӧ эскӧм ёнмӧдӧмӧн,

Россияса канмулысь ӧтувъялунсӧ видзны зільӧмӧн,

вынсьӧдӧ Коми Республикалысь Оланподув.

І ЮКӦД.

1 юрпас. ОЛАНПОДУВ ТЭЧАСЛӦН МЫДЖӦДЪЯС

1 статья

Коми Республика (канму) Россия Федерациялӧн ӧткодь инӧда субъект.

2 статья

Войтыр ассьыс власьтсӧ збыльмӧдӧ веськыда, а сідзжӧ канму власьт органъяс да меставывса асвеськӧдлан органъяс пыр.

Войтырлысь медвылысса власьтсӧ веськыда петкӧдлӧны референдум да ас вӧляысь бӧрйысьӧмъяс.

3 статья

Коми Республика котыртӧмыс да сылӧн нимыс йитчӧма сылӧн мутасын коми войтырлӧн нэмӧвӧйся олӧмкӧд.

Коми Республика сетӧ тыр позянлун видзны да сӧвмӧдны коми войтырлысь да республикаын олысь мукӧд войтырлысь кыв, традиционнӧй культура да оланног Россия Федерацияса Оланподув, федеральнӧй оланпастэчас, Коми Республикаса оланпастэчас, а сідзжӧ ставӧн пыдди пуктана юрподувъяс да войтыркостса инӧдлысь да Россия Федерациялӧн войтыркостса сёрнитчӧмъяслысь нормаяс тӧд вылын кутӧмӧн.

4 статья

Морт, сылӧн инӧдъяс да вӧля – меддонаторйыс. Мортлысь да гражданинлысь инӧдъяссӧ да вӧлясӧ ладмӧдӧ, вынсьӧдӧ да дорйӧ Россия Федерация. Мортлысь да гражданинлысь инӧдъяссӧ да вӧлясӧ пыдди пуктӧм, збыльмӧдӧм да дорйӧм – Коми Республикалӧн мог.

5 статья

Коми Республика ас мутасын тырвыйӧ кутӧ канму власьт Россия Федерациялӧн веськӧдланторъяс кузя да Россия Федерациялӧн да Россия Федерацияса субъектъяслӧн ӧтувъя веськӧдланторъяс кузя уджмогъясысь ӧтдор, кодъясӧс пыртӧма Россия Федерациялы веськӧдлӧм улӧ.

6 статья

Коми Республикаын позяна политика, экономика да идеология юкӧнын унапӧлӧслун, унаютыралӧм.

Некутшӧм идеология оз вермы лоны урчитӧма канмусаӧн либӧ ставлы инманаӧн.

Ӧтйӧза котыръяс ӧткодьӧсь оланпас водзын.

7 статья

Коми Республикалӧн веськӧдланторъяс кузя Коми Республикаса Оланподувлӧн эм медвылыс юридическӧй вын, пӧртсьӧ олӧмӧ веськыда да вына Коми Республика пасьтала. Коми Республикаын вынсьӧдӧм оланпасъяс да мукӧд инӧда акт оз вермыны мунны паныд Коми Республикаса Оланподувлы.

Коми Республикалӧн канму власьт органъяслы, меставывса асвеськӧдлан органъяслы, чина йӧзлы, гражданалы да налӧн котыръяслы быть колӧ пыдди пуктыны Коми Республикаса Оланподув да Коми Республикаса оланпасъяс.

Коми Республикаса канму власьт органъяслы асланыс уджын колӧ кутны тӧд вылын Коми Республикалысь историческӧй да национальнӧй аслыспӧлӧслун.

Коми Республикаса Оланподув да Коми Республикаса оланпасъяс вынсялӧны найӧс официальнӧя йӧзӧдӧм бӧрын. Коми Республикаса инӧда быд нормативнӧй акт, коді йитчӧма мортлӧн да гражданинлӧн инӧдъяскӧд, вӧлякӧд да могъяскӧд, вынсялӧ официальнӧя йӧзӧдӧмсянь дас лунысь оз водзджык.

8 статья

Коми Республикаын канму власьт збыльмӧдсьӧ оланпас пыртысь, олӧмӧ пӧртысь да ёрд власьт вылӧ юкӧм подув вылын.

Коми Республикаын канму власьт пӧртӧны олӧмӧ Коми Республикаса Каналан Сӧвет, Коми Республикаса Юралысь, Коми Республикаса Веськӧдлан котыр да Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьтлӧн мукӧд орган, Коми Республикаса Оланподув Ёрд да мирӧвӧй ёрдысьяс.

Коми Республикаса канму власьт органъяс тайӧ Оланподулӧн да оланпастэчасӧн урчитӧм тыр инӧд серти уджалӧны ас кежысь.

9 статья

Коми Республикаын пыдди пуктӧны да сетӧны тыр позянлун меставывса асвеськӧдлӧмлы.

Коми Республикаын меставывса асвеськӧдлӧм лоӧ войтырӧн ассьыс власьт збыльмӧдан ногӧн, коді оланпастэчасӧн урчитӧмтор серти сетӧ позянлун олысьяслы ас кежысь да ас кыв кутӧмӧн пӧртны олӧмӧ аслыныс да (либӧ) меставывса органъяс пыр меставывса тӧдчанлуна юалӧмъяс, олысьяслысь кӧсйӧмъяс, историческӧй да меставывса мукӧд традиция тӧд вылын кутӧмӧн.

Меставывса асвеськӧдлӧм аслас уджмогъясын асшӧрлуна.

Меставывса асвеськӧдлан органъяс оз пырны Коми Республикаса канму власьт органъяслӧн тэчасӧ.

10 статья

Коми Республикаын дорйӧны мортлысь да гражданинлысь инӧдъяс да вӧля.

11 статья

Коми Республикалысь социальнӧй да экономическӧй политика веськӧдӧма быд мортлӧн тыр-бура олӧм да ас вӧляысь сӧвмӧм вылӧ.

12 статья

Коми Республикаын ӧтмоза дорйӧны аспом, канму, муниципальнӧй да мукӧд сикас эмбур.

13 статья

Муӧн, ваӧн, вӧрӧн да ывласа мукӧд озырлунӧн Коми Республикаын вӧдитчӧны да найӧс видзӧны республика мутасын олысь войтырлӧн олан да уджалан подув пыдди.

Му да вӧр-васа мукӧд озырлун вермас лоны аспом, канму, муниципальнӧй да мукӧд сикас эмбурӧн Россия Федерацияса да Коми Республикаса оланпасъясӧн индӧм ног да корӧмъяс серти.

14 статья

Оланподувлӧн тайӧ юрпасса шуӧмъясыс лоӧны Коми Республикаса оланподув тэчаслы мыджӧдӧн, найӧс позьӧ вежлавны сӧмын тайӧ Оланподулӧн урчитӧм ногӧн.

Тайӧ Оланподувса некутшӧм мукӧд шуӧм оз вермы мунны Коми Республикаса оланподув тэчас мыджӧдъяслы паныд.

2 юрпас. МОРТЛӦН ДА ГРАЖДАНИНЛӦН МЕДШӦР ИНӦДЪЯС, ВӦЛЯ ДА МОГЪЯС

15 статья

Коми Республикаын мортлысь да гражданинлысь инӧдъяс да вӧля дорйӧны ставӧн пыдди пуктана юрподувъяс да войтыркостса инӧдлӧн нормаяс серти, Россия Федерацияса Оланподув серти, инӧдъяссӧ да вӧлясӧ тшӧтш зумыдмӧдӧма тайӧ Оланподулӧн.

Мортлӧн медшӧр инӧдъяс да вӧля сыысь торйӧдны позьтӧмӧсь, найӧ эмӧсь быдӧнлӧн чужӧмсяньыс.

Инӧдъяс да вӧля олӧмӧ пӧртігӧн мортлы да гражданинлы оз позь торкны мукӧдлысь инӧдъяссӧ да вӧлясӧ, сэк жӧ тайӧ оз мезды мортӧс ассьыс могъяссӧ олӧмӧ пӧртӧмысь.

16 статья

Мортлӧн да гражданинлӧн инӧдъяс да вӧля пыр вынаӧсь. На серти лӧсьӧдӧны оланпасъяслысь вежӧртас, сюрӧс, найӧс олӧмӧ пӧртанног, оланпас пыртысь да олӧмӧ пӧртысь власьтлысь, меставывса асвеськӧдлӧмлысь удж, найӧс могмӧдӧ ёрд.

17 статья

Оланпас да ёрд водзын ставӧн ӧткодьӧсь.

Канму сетӧ ӧткодь инӧдъяс да вӧля мортлы да гражданинлы, айловлы кӧть эньловлы, сылӧн раса, войтырсикас, кыв, рӧд, озырлун да чин, оланін, видзӧдлас, енлы эскӧм, ӧтйӧза котыръясӧ пырӧм, а сідзжӧ мукӧдтор вылӧ видзӧдтӧг. Гражданалысь инӧдъяссӧ некыдзи оз позь дзескӧдны налӧн социальнӧй, расӧвӧй, войтырсикас торъялӧм серти, кыв либӧ енлы эскӧм серти.

Мужичӧйлӧн да нывбабалӧн инӧдъясыс да вӧляыс, найӧс збыльмӧдан позянлуныс ӧткодьӧсь.

18 статья

Коми Республикаса Оланподулын медшӧр инӧдъяс да вӧля лыддьӧдлӧмсӧ оз ков гӧгӧрвоны кыдзи мортлысь да гражданинлысь ставӧн пыдди пуктана мукӧд инӧд да вӧля киритӧм либӧ омӧльтӧм.

Коми Республикаын оз позь лэдзны мортлысь да гражданинлысь инӧдъяс да вӧля киритысь либӧ омӧльтысь оланпасъяс.

Мортлысь да гражданинлысь инӧдъяссӧ да вӧлясӧ вермӧ дзескӧдны федеральнӧй оланпас сӧмын сы выйӧдз, мыйта колӧ дорйыны оланподув тэчаслысь мыджӧдъяссӧ, мукӧд йӧзлысь мывкыдлунсӧ, дзоньвидзалунсӧ, инӧдъяссӧ да оланпасӧн урчитӧм кӧсйӧмъяссӧ, могмӧдны канму дорйӧм да ӧпастӧмлун.

19 статья

Быд гражданин вермӧ ачыс тырвыйӧ збыльмӧдны ассьыс инӧдъяс да могъяс 18 арӧссянь.

20 статья

Суйӧрсайса граждана, гражданствотӧм йӧз вӧдитчӧны инӧдъясӧн да збыльмӧдӧны ассьыныс могъяссӧ Коми Республикаын олысь Россия Федерацияса граждана моз жӧ, оланпасӧн либӧ войтыркостса сёрнитчӧмӧн урчитӧмаысь ӧтдор.

21 статья

Быдӧнлӧн эм олӧм вылӧ инӧд.

Ёрдӧн шуӧм серти мортлысь лов босьтӧмсӧ, сійӧс водзӧ вылӧ дзикӧдз кириттӧдз, федеральнӧй оланпас вермӧ индыны кыдзи медся чорыд мыждӧм, вӧчӧма кӧ олӧмлы паныд торъя ыджыд лёктор, та дырйи мыждана мортлӧн эм инӧд сылысь делӧсӧ ёрдын присяжнӧй заседательясӧн видлалӧм вылӧ.

22 статья

Мортлысь бур нимсӧ видзӧ канму. Нинӧм оз вермы лоны сійӧс омӧльтан подулӧн.

Некодӧс оз позь пытайтны, нартитны, увтыртны сылысь мортлунсӧ, вӧчны сылы лёктор либӧ накажитны. Некод вылын оз позь вӧчавны медицинскӧй, туялан либӧ мукӧд сикас опыт мортлӧн кӧсйытӧг.

23 статья

Быдӧнлӧн эм вӧля да сійӧс вӧрзьӧдтӧмлун вылӧ инӧд.

24 статья

Быд мортлӧн эм ас олӧм вӧрзьӧдтӧмлун вылӧ, аслас да аскотырлысь гусятор видзӧм вылӧ, ассьыс бур нимсӧ да мортлунсӧ дорйӧм вылӧ инӧд.

Быдӧнлӧн эм инӧд видзны йӧзасьӧмысь письмӧасьӧм, телепон сёрни, пошта, телеграп пыр да мукӧд юӧр. Тайӧ инӧдсӧ позьӧ дзескӧдны сӧмын ёрдлӧн шуӧм серти.

25 статья

Оз позь чукӧртны, видзны, паськӧдны мортлӧн ас олӧм йылысь юӧръяс да вӧдитчыны наӧн сылысь юасьтӧг.

Канму власьт органъяс да меставывса асвеськӧдлан органъяс, чина йӧз быть сетӧны позянлун быдӧнлы тӧдмасьны сылысь инӧдъяс да вӧля веськыда вӧрзьӧдан кабалаӧн да материалӧн, оланпасын кӧ мӧдтор абу пасйӧма.

26 статья

Мортлысь оланінсӧ оз позь вӧрзьӧдны. Некодлӧн абу инӧд пырны оланінӧ сэні олысьяслӧн кӧсйытӧг, абу кӧ урчитӧма федеральнӧй оланпасӧн либӧ подулалӧма ёрд шуӧмӧн.

27 статья

Быдӧн вермӧ индыны инӧд серти ассьыс войтырсикассӧ. Некодӧс оз позь мырдӧн тшӧктыны петкӧдлыны да индыны ассьыс войтырсикассӧ.

Быдӧнлӧн эм инӧд вӧдитчыны чужан кывйӧн, ас вӧляысь бӧрйыны сёрнитан, быдтан-сӧвмӧдан, велӧдчан да творческӧя уджалан кыв.

28 статья

Коми Республикаын эм ас вӧляысь ветлӧм-мунӧм, овланін да оланін бӧрйӧм вылӧ инӧд.

29 статья

Быдӧнлы сетӧма тыр позянлун овны сӧвесьт серти, ас вӧляысь эскыны енлы, такӧд тшӧтш инӧд эскыны ӧткӧн либӧ мукӧдкӧд ӧтвылысь кӧть кутшӧм енлы либӧ овны енлы эскытӧг, сідзжӧ ас вӧляысь бӧрйыны да паськӧдны енлы эскана да мукӧд сикас видзӧдлас, овны на серти, та дырйи кӧ оз торкавсьы оланпас.

30 статья

Быдӧнлы сетӧма тыр позянлун ас вӧляысь мӧвпавны да сёрнитны.

Оз позь паськӧдны социальнӧй, раса, войтырсикас либӧ енлы эскӧм серти лӧгалӧм да лёкалӧм и сідзжӧ ышӧдны та вылӧ. Оз позь паськӧдны социальнӧй торъялӧм, раса, войтырсикас, енлы эскӧм либӧ кыв серти верктуялӧм.

Некодӧс оз позь мырдӧн тшӧктыны юксьыны аслас мӧвпъясӧн да видзӧдласъясӧн либӧ эновтчыны наысь.

Быдӧнлӧн эм инӧд оланпас вылӧ мыджсьӧмӧн быд ног корсьны, босьтны, сетны, лэдзны да разӧдны юӧр. Канму гусяторъясӧ пырысь юӧръяслысь лыддьӧг урчитӧ оланпас.

Сетсьӧ тыр позянлун йӧзӧс паськыда юӧртан вӧля вылӧ. Цензура оз вермы лоны.

31 статья

Быдӧнлӧн эм ӧтувтчӧм вылӧ инӧд, такӧд тшӧтш уджсикас серти асьнысӧ доръян котыръяс лӧсьӧдӧм вылӧ инӧд. Ӧтйӧза котыръяслы сетсьӧ тыр позянлун ас вӧляысь уджалӧм вылӧ.

Некодӧс оз позь мырдӧн пыртны кутшӧмкӧ котырӧ либӧ кутны сэні.

32 статья

Гражданалӧн эм инӧд тыш-косьтӧг, ӧружиетӧг чукӧртчӧм вылӧ, собраниеяс, митингъяс да демонстрацияяс, ӧтувъя мунӧмъяс да пикетъяс нуӧдӧм вылӧ.

33 статья

Гражданалӧн эм инӧд пырӧдчыны канму делӧяс нуӧдӧмӧ кыдзи веськыда аслыныс, сідзи и наӧн индӧм йӧз пыр.

Гражданалӧн эм инӧд бӧрйыны канму власьт органъясӧ да меставывса асвеськӧдлан органъясӧ, а сідзжӧ пырӧдчыны референдумӧ. Йӧзлӧн, кодъяслӧн Россия Федерацияса да Коми Республикаса оланпастэчас серти эм пассивнӧй бӧрйысян инӧд, эм инӧд лоны бӧрйӧмаӧн канму власьт органъясӧ да меставывса асвеськӧдлан органъясӧ.

Бӧрйысьны да лоны бӧрйӧмаӧн инӧдыс абу гражданалӧн, кодъясӧс ёрд шуис ас вӧснаыс кывкутны вермытӧмӧн, а сідзжӧ ёрдшуӧм серти дзескыдінын пукалысьяслӧн.

Гражданалӧн эм ӧткодь позянлун пырны канму служба вылӧ.

Гражданалӧн эм инӧд пырӧдчыны ёрд уджӧ.

34 статья

Быд гражданинлӧн эм инӧд веськыда шыӧдчыны, а сідзжӧ ыстыны шыӧдчӧм канму органъясӧ да меставывса асвеськӧдлан органъясӧ.

35 статья

Быдӧнлӧн эм инӧд ас вӧляысь вӧдитчыны ас кужанлунӧн да эмбурӧн ас вылӧ уджын да мукӧд сикас экономическӧй уджын, абу кӧ сы вылӧ оланпасӧн индӧм кутӧд.

Оз позь вӧчны ӧткӧн ыджыдалӧм да ылӧдчана венласьӧм вылӧ веськӧдӧм экономическӧй удж.

36 статья

Аспом эмбур вылӧ инӧдсӧ видзӧ оланпас.

Быдӧн вермас инӧд серти лӧсьӧдны аслыс эмбур, кутны сійӧс, вӧдитчыны сыӧн кыдзи ӧткӧн, сідзи и мукӧдкӧд ӧтвылысь.

Рӧдвужсянь кольӧм эмбур вуджӧм вылӧ инӧдыс тыр позянлуна.

37 статья

Инӧд серти гражданалӧн да налӧн котыръяслӧн аспом эмбурын вермас лоны му.

Му да вӧр-васа мукӧд озырлун ас вӧляысь киын кутӧны, наӧн вӧдитчӧны да наӧн веськӧдлӧны эмбуралысьяс, а сідзжӧ му да вӧр-васа мукӧд озырлун ас вӧляысь киын кутӧны да наӧн вӧдитчӧны мукӧд йӧз, кодъяслӧн эм татшӧм инӧдыс, оз кӧ ло таысь лёктор гӧгӧртаслы да оз кӧ тайӧ торк мукӧд йӧзлысь инӧдъяс да оланпасӧн урчитӧм кӧсйӧмъяс.

Муӧн вӧдитчанногсӧ урчитӧ оланпас.

38 статья

Быдӧн уджалӧ ас вӧляысь. Быдӧнлӧн эм инӧд ас вӧлясьыс веськӧдны морттуйсӧ кытчӧ кӧсйӧ, бӧрйыны удж да уджсикас.

Мырдӧн уджӧдны оз позь.

Быдӧнлӧн эм инӧд уджавны сэні, кӧні эм тырвыйӧ лӧсялана видзчысянлун да уджалан сӧстӧмлун, эм инӧд некутшӧм ногӧн кедзовттӧг да оланпасӧн урчитӧм медічӧт удждонысь оз этшаджык удждон босьтӧм вылӧ, а сідзжӧ эм уджтӧмалӧмысь доръян инӧд.

Торъя йӧзлы да котыръяслы сетӧма инӧд удж кузя венъяс вылӧ, кодъясӧс бырӧдан ногыс урчитӧма федеральнӧй оланпасын, такӧд тшӧтш и бастуйтӧм вылӧ инӧд.

Быдӧнлӧн эм шойччӧм вылӧ инӧд. Удж йылысь сёрнитчӧм серти уджалысьлы сетсьӧ тыр позянлун федеральнӧй оланпасӧн урчитӧм уджалан кад вылӧ, шойччан да гажӧдчан лунъяс вылӧ, быд вося мынтана шойччӧг вылӧ.

39 статья

Мамлун, батьлун да челядьдыр, аскотырӧс дорйӧ канму.

Челядь вӧсна тӧжд, найӧс быдтӧм-сӧвмӧдӧм — бать-мамлӧн ӧткодь инӧд да кывкутана мог.

Уджавны вермысь челядьлы, кодъяслы тырис 18 арӧс, быть колӧ тӧждысьны уджавны вермытӧм бать-мам вӧсна.

40 статья

Быдӧнлӧн эм тыр позянлун социальнӧя могмӧдӧм вылӧ арлыд серти, висигӧн, вермытӧм вӧсна, вердысьӧс воштӧм бӧрын, челядьӧс быдтӧм-сӧвмӧдӧм могысь да мукӧдтор дырйи, кыдзи урчитӧма оланпасын.

Канмуса пенсияяс да сьӧма социальнӧй отсӧг урчитӧ оланпас.

Ошканаӧн лоӧ ас вӧляысь социальнӧя страхуйтчӧм, социальнӧя могмӧдан содтӧд сикас артмӧдӧм да бурвӧчӧм.

41 статья

Быдӧнлӧн эм инӧд оланін вылӧ. Некодлысь оз позь оланінсӧ босьтны помкатӧг.

Канму власьт органъяс да меставывса асвеськӧдлан органъяс ошкӧны оланін кыпӧдӧм, сетӧны позянлун збыльмӧдны оланін вылӧ инӧд.

Судзсьытӧмаяслы, оланпасын индӧм мукӧд гражданалы, кодъяслы колӧ оланін, сійӧс сетӧны дон босьттӧг либӧ лӧсялана донысь канмуса, муниципалитетса да мукӧд оланін фондысь оланпасӧн урчитӧм муртӧс серти.

42 статья

Быдӧнлӧн эм инӧд дзоньвидзалун видзӧм да медицина отсӧг вылӧ.

Канму сетӧ тыр позянлун дон босьттӧг медицина отсӧг вылӧ йӧзлысь дзоньвидзалун видзан канмуса да муниципалитетса учреждениеясын лӧсялана сьӧмкуд, страхӧвӧй мынтысьӧм, мукӧдлаысь воӧм сьӧм весьтӧ.

Коми Республикаын федеральнӧй уджтасъяс дорӧ сетӧны содтӧд сьӧм йӧзлысь дзоньвидзалун видзан да ёнмӧдан республикаса уджтасъяс вылӧ, корсьӧны туйяс йӧзлысь дзоньвидзалун видзан канмуса, муниципалитетса, аспом тэчасъяс сӧвмӧдӧм могысь; ошканаӧн лоӧ мортлысь дзоньвидзалун ёнмӧдан, физическӧй культура да спорт сӧвмӧдан, вӧр-ва да санитарно-эпидемиологическӧй сӧстӧмлун видзан удж.

Йӧз олӧмлы да дзоньвидзалунлы лёк вӧчӧмтор да сылысь помкасӧ дзебӧмысь чина йӧз пондасны кывкутны федеральнӧй оланпас серти.

43 статья

Быдӧнлӧн эм инӧд овны сӧстӧм гӧгӧртасын, тӧдны сы йылысь збыльсӧ да босьтны вештысьӧм, вӧчӧма кӧ лёктор сылӧн дзоньвидзалунлы либӧ эмбурлы гӧгӧртас видзан инӧд торкӧм да омӧль уджаланін вӧсна.

Быдӧнлы колӧ видзны вӧр-ва да гӧгӧртас, тӧждысьны вӧр-ва озырлун вӧсна.

44 статья

Быдӧнлӧн эм инӧд велӧдчыны.

Сетӧма тыр позянлун мытшӧдтӧг да мынтысьтӧг велӧдчыны школаӧдзса, ставлы сетана шӧр (тыр) да шӧр тшупӧда уджсикаса тӧдӧмлун сетан канмуса либӧ муниципалитетса велӧдан учреждениеясын да предприятиеясын.

Быдӧн инӧд серти вермӧ венласьӧм подулын мынтысьтӧг босьтны вылыс тшупӧда тӧдӧмлун канмуса либӧ муниципалитетса велӧдан учреждениеын да предприятиеын.

Быдӧнлы быть колӧ босьтны ставлы сетана подув тӧдӧмлун. Бать-мам либӧ найӧс вежысьяс могмӧдӧны челядьӧс ставлы сетана подув тӧдӧмлун босьтӧмын.

Коми Республикаын вынаӧсь канмуса велӧдан стандартъяс, сетсьӧ мыджӧда отсӧг быдсикас велӧдчӧмлы да ас кежысь велӧдчӧмлы.

45 статья

Быдӧнлы сетӧма тыр позянлун литература, художество, наука, техника да мукӧд сикас творчество вылӧ, велӧдӧм вылӧ вӧля. Морт вежӧр-мывкыдӧн чужтӧмасӧ видзӧ оланпас.

Быдӧнлӧн эм инӧд пырӧдчыны культура олӧмӧ да вӧдитчыны культура учреждениеясӧн, сибӧдчыны культура озырлун дорӧ.

Быдӧнлы быть колӧ тӧждысьны история да культура озырлунъяс вӧсна, видзны история да культура памятникъяс.

46 статья

Киритӧма.

47 статья

Быдӧнлы быть колӧ мынтыны оланпасӧн индӧм став вотсӧ да ӧктассӧ. Оланпасъяс, кодъяс урчитӧны выль вот либӧ омӧльтӧны вот мынтысьяслысь олӧмсӧ, уджалӧны сӧмын найӧс вынсьӧдан кадсянь.

48 статья

Гражданинлӧн долг да мог дорйыны Айму.

Гражданин нуӧ военнӧй служба федеральнӧй оланпас серти.

Гражданинлӧн, сылӧн видзӧдласыс либӧ енлы эскӧмыс кӧ оз лэдз нуны военнӧй служба, а сідзжӧ федеральнӧй оланпасӧн урчитӧм мукӧдтор дырйи, эм инӧд вежны сійӧс лӧсялана гражданскӧй службаӧн.

49 статья

Коми Республикаын сетӧма тыр позянлун мортлысь да гражданинлысь инӧдъяссӧ да вӧлясӧ канмуӧн дорйӧм вылӧ.

Быдӧн инӧд серти вермӧ быд ног дорйыны ассьыс инӧдъяс да вӧля, сы вылӧ кӧ абу оланпасӧн индӧм кутӧд.

50 статья

Быдӧнлӧн эм тыр позянлун дорйыны ёрдын ассьыс инӧдъяс да вӧля.

Канму власьт органъяслӧн, меставывса асвеськӧдлан органъяслӧн, ӧтйӧза котыръяслӧн да чина йӧзлӧн шуӧм да вӧчӧмтор (либӧ вӧчтӧмтор) вылӧ позьӧ норасьны ёрдӧ.

Быдӧн инӧд серти вермӧ Россия Федерациялӧн войтыркостса сёрнитчӧмъяс серти шыӧдчыны морт инӧдъяс да вӧля доръян канмукостса органъясӧ, канмуын кӧ абу нин некутшӧм позянлун дорйыны найӧс.

51 статья

Некодлысь оз позь мырддьыны инӧд видлавны сылысь делӧсӧ сэтшӧм ёрдын да ёрдысьӧн, кодъяслы шуӧма видлавны сійӧс оланпас серти.

Мыж вӧчӧмысь мыжданалӧн эм инӧд видлавны ёрдын сылысь делӧсӧ присяжнӧй заседательясӧн, кор тайӧс индӧма федеральнӧй оланпасӧн.

52 статья

Быдӧнлӧн эм тыр позянлуна инӧд босьтны тыр-бур юридическӧй отсӧг. Юридическӧй отсӧгыс сетсьӧ дон босьттӧг, та йылысь кӧ урчитӧма оланпасын.

Быд кутӧмалӧн, стража улӧ босьтӧмалӧн, лёк вӧчӧмысь мыжданалӧн эм инӧд босьтны отсӧг адвокатсянь (дорйыссянь) сійӧс кутан, стража улӧ босьтан либӧ мыждан кадсянь.

53 статья

Лёк вӧчӧмысь быд мыждана морт лоӧ мыжтӧм сэтчӧдз, кытчӧдз сылысь мыжсӧ оз ло подулалӧма федеральнӧй оланпасын индӧм ногӧн да урчитӧма оланпас серти вынсялӧм ёрдшуӧмӧн.

Мыждана мортлы абу быть эскӧдны аслас мыжтӧмлунын.

Мортӧс мыждігӧн кӧ эм бырӧдны позьтӧм падъялӧм, сійӧ бергӧдчӧ мыжданалы бур вылӧ.

54 статья

Некодӧс оз позь мӧдысь ёрдны ӧти и сійӧ жӧ мыжысь.

Ёрдігӧн оз позь вӧдитчыны федеральнӧй оланпас торкалӧмӧн судзӧдӧм эскӧданторъясӧн.

Быд мыждӧмалӧн эм инӧд корны выльысь видлавны ёрдшуӧмсӧ вылынджык ёрдын федеральнӧй оланпасӧн урчитӧм ногӧн, а сідзжӧ эм инӧд корны сійӧс мылыштны либӧ кокньӧдны накажитӧмсӧ.

55 статья

Некодлы абу быть висьтасьны аслыс, гӧтырыслы либӧ верӧсыслы да матысса рӧдвужыслы паныд, кодъясӧс стӧчмӧдӧма федеральнӧй оланпасӧн.

Федеральнӧй оланпас вермас и мукӧд ногӧн мездыны быть висьтасьӧмысь.

56 статья

Инӧдъяссӧ йӧзлысь, кодъяслы вӧчӧма лёктор да власьтсянь омӧльтор, видзӧ оланпас. Канму сетӧ позянлун налы шыӧдчыны ёрдӧ да босьтны вӧчӧм лёкторсьыс вештысьӧм.

57 статья

Быдӧнлӧн эм инӧд босьтны канмусянь вештысьӧм сійӧ лёкторсьыс, кодӧс вӧчӧма оланпас торкалӧмӧн (либӧ могъясысь эновтчӧмӧн) канму власьт органъясӧн либӧ сэтысь чина йӧзӧн.

58 статья

Оланпас, коді урчитӧ либӧ чорзьӧдӧ кывкутӧм, кольӧм кадыслы оз инмы.

Некод оз кывкут вӧчӧмторйысь, вӧчигас кӧ сійӧс эз лыддьыны инӧд торкӧмӧн. Инӧд торкӧм бӧрын кӧ сыысь кывкутӧмсӧ бырӧдӧма либӧ кокньӧдӧма, сэки вӧдитчӧны выль оланпасӧн.

59 статья

Коми Республика сулалӧ аслас олысьяс дор, кор найӧ кутшӧмкӧ кадколастӧ олӧны республикаысь бокын.

60 статья

Тайӧ юрпасса гижӧдъясыс артмӧдӧны мортлӧн инӧда статуслысь подувсӧ да найӧс позьӧ вежны сӧмын тайӧ Оланподулӧн урчитӧм ногӧн.

3 юрпас. КОМИ РЕСПУБЛИКАЛӦН КАНАЛАН СТАТУС, АДМИНИСТРАТИВНӦЙ ДА МУТАС ТЭЧАСНОГ

61 статья

Коми Республикалысь – Россия Федерацияӧ пырысь канмулысь – статуссӧ индӧма Коми Республикаса Оланподулӧн да Россия Федерацияса Оланподулӧн.

Коми Республикалысь статуссӧ позьӧ вежны оланподула федеральнӧй оланпас серти Россия Федерация да Коми Республика костын сёрнитчӧмӧн.

62 статья

Коми Республика ас мутасын кутӧ канмулысь став власьтсӧ, сійӧ уджмогъясысь ӧтдор, кодъясӧс сетӧма Россия Федерация веськӧдлӧм улӧ Россия Федерациялӧн веськӧдланторъяс серти да Россия Федерациялӧн да Россия Федерацияса субъектъяслӧн ӧтувъя веськӧдланторъяс серти.

Россия Федерацияса канму власьт органъяс да Коми Республикаса канму власьт органъяс костын веськӧдланторъяссӧ да уджмогъяссӧ юкӧны Россия Федерацияса Оланподув серти, федеральнӧй оланпасъяс серти, веськӧдланторъяс да уджмогъяс юклӧм йылысь Федеративнӧй да мукӧд сёрнитчӧм серти.

Коми Республика ачыс лӧсьӧдӧ войтыркостса да экономикаын ортсыса йитӧдъяс, Россия Федерацияса мукӧд республикакӧд, дормукӧд, обласьткӧд, асвеськӧдлан обласьткӧд, асвеськӧдлан кытшкӧд сёрнитчӧмъяс, найӧ кӧ оз мунны Россия Федерацияса Оланподувлы паныд.

63 статья

Россия Федерацияса Оланподув серти Россия Федерациялӧн веськӧдлӧм улӧ пырӧны:

а) Россия Федерациялысь Оланподув да федеральнӧй оланпасъяс вынсьӧдӧм да вежлалӧм, найӧс збыльмӧдӧм бӧрся видзӧдӧм;

б) Россия Федерациялӧн федеративнӧй тэчасног да мутас;

в) мортлысь да гражданинлысь инӧдъяс да вӧля ладмӧдӧм да дорйӧм; Россия Федерацияса гражданство; этша лыда войтырсикасъяслысь инӧдъяс ладмӧдӧм да дорйӧм;

г) оланпас пыртысь, олӧмӧ пӧртысь да ёрд власьтлӧн федеральнӧй органъяслысь тэчас, найӧс котыртанног да налысь уджаланног лӧсьӧдӧм; канму власьтлысь федеральнӧй органъяс артмӧдӧм;

д) федеральнӧй канму эмбур да сыӧн веськӧдлӧм;

е) Россия Федерациялӧн канму, экономическӧй, экологическӧй, социальнӧй, культурнӧй да национальнӧй сӧвмӧдан юкӧнын федеральнӧй политикалысь подувъяс да федеральнӧй уджтасъяс лӧсьӧдӧм;

ж) ӧтувъя рыноклысь инӧда подувъяс лӧсьӧдӧм; сьӧмӧн, валютаӧн, кредитӧн, канкерка уджӧн веськӧдлӧм, сьӧм лэдзӧм, дон политика подув; федеральнӧй экономика службаяс, тшӧтш федеральнӧй банкъяс;

з) федеральнӧй сьӧмкуд; федеральнӧй вот да ӧктас; дінму сӧвмӧдан федеральнӧй фондъяс;

и) федеральнӧй энергетика тэчасъяс, ядернӧй энергетика, юксян материалъяс; федеральнӧй транспорт, туйяс, юӧртӧм да связь; ентыкола удж;

к) Россия Федерациялӧн ортсыса политика да войтыркостса йитӧдъяс, Россия Федерациялӧн войтыркостса сёрнитчӧмъяс; война да миркӧд йитчӧм могъяс;

л) Россия Федерациялӧн экономикаын ортсыса йитӧдъяс;

м) дорйысянлун да видзчысянлун; дорйысянторъяс вӧчӧм-лэдзӧм; ӧружие, боеприпас, военнӧй техника да мукӧд военнӧй эмбур вузаланног да ньӧбанног урчитӧм; пагӧданторъяс, дурмӧданторъяс вӧчӧм да наӧн вӧдитчанног;

н) Россия Федерацияса канму суйӧрлысь, мутас саридзлысь, сынӧдлысь, торъялана экономика зоналысь да континент шельфлысь статус урчитӧм да найӧс дорйӧм;

о) ёрдтэчас; прокуратура; уголовнӧй да уголовно-исполнительнӧй оланпастэчас; амнистия да мылыштӧм; гражданскӧй оланпастэчас; процессуальнӧй оланпастэчас; морт-вежӧр мывкыдӧн чужтӧмтор инӧд серти ладмӧдӧм;

п) федеральнӧй коллизионнӧй инӧд;

р) поводдя тӧдмалан служба, стандартъяс, муртӧг, муртас тэчас да кад арталӧм; мусяр пертас туялӧм да мусерпас тэчӧм; иннимъяс сетӧм; официальнӧй статистика да бухгалтерия серти арталӧм;

с) Россия Федерация канму наградаяс да почёт нимъяс;

т) федеральнӧй канму служба.

Россия Федерациялӧн веськӧдланторъяс кузя пыртӧм оланподула федеральнӧй оланпасъяс да федеральнӧй оланпасъяс веськыда пӧртӧны олӧмӧ Коми Республика мутасын.

64 статья

Россия Федерациялӧн да Коми Республикалӧн ӧтвыв веськӧдлӧм улӧ пырӧны:

а) Коми Республикаса Оланподувлӧн, Коми Республикаса оланпасъяслӧн да инӧда мукӧд нормативнӧй актлӧн Россия Федерацияса Оланподувлы да федеральнӧй оланпасъяслы лӧсялӧмсӧ могмӧдӧм;

б) мортлысь да гражданинлысь инӧдъяс да вӧля дорйӧм; этша лыда войтырсикасъяслысь инӧдъяс дорйӧм; оланпаслун, инӧда олан кутӧд, войтырлысь ӧпастӧмлун видзӧм; суйӧрбердса зонаясын оланног;

в) му, му пытшкӧс, ва да ывлавывса мукӧд озырлун кутанног, наӧн вӧдитчанног да веськӧдлӧм;

г) канмулысь эмбур стӧчмӧдӧм-торйӧдӧм;

д) му озырлунӧн вӧдитчӧм; вӧр-ва, сынӧд да гӧгӧртаслысь сӧстӧмлун видзӧм да экологиялысь ӧпастӧмлун могмӧдӧм; торйӧн видзана вӧр-ва мутасъяс дӧзьӧритӧм; история да культура памятникъяс видзӧм;

е) челядьӧс быдтӧм-сӧвмӧдӧмын, велӧдӧмын, наукаын, культураын, мортӧс ёнмӧдӧмын да спортын ӧтувъя юалӧмъяс;

ж) йӧзлысь дзоньвидзалун видзан удж ладмӧдӧм; аскотырӧс, мамлун, батьлун да челядьдыр дорйӧм; йӧзӧс социальнӧя дорйӧм, тшӧтш и социальнӧя могмӧдӧм;

з) виччысьтӧм неминучаяслы, ускӧттьӧлы, пӧрӧслы паныд удж котыртӧм, на понда лоанторъяс бырӧдӧм;

и) Россия Федерацияын вот да ӧктас индан да чукӧртан ӧтувъя юрподувъяс лӧсьӧдӧм;

к) административнӧй, административно-процессуальнӧй, удж, аскотыр, оланін, му, ва, вӧр, му пытшкӧс оланпастэчас, вӧр-ва да сынӧд видзан оланпастэчас;

л) ёрд да инӧд видзан органъясын уджалысьяс; адвокатура, нотариат;

м) этша лыда этническӧй котыръяслысь нэмӧвӧйся оланін да налысь оласног дорйӧм;

н) канму власьт органъяслысь да меставывса асвеськӧдлан органъяслысь тэчас котыртан ӧтувъя юрподувъяс лӧсьӧдӧм;

о) Коми Республикалӧн войтыркостса да экономикаын ортсыса йитӧдъяс ладмӧдӧм, Россия Федерациялысь войтыркостса сёрнитчӧмъяс олӧмӧ пӧртӧм.

Ӧтвыв веськӧдланторъяс кузя йӧзӧдсьӧны федеральнӧй оланпасъяс, кодъяс серти Коми Республика вынсьӧдӧ ассьыс оланпасъяс да пӧртӧ найӧс олӧмӧ.

65 статья

Коми Республикаса оланпасъяс да инӧда мукӧд акт оз вермы мунны паныд оланпасъяслы, кодъясӧс канму власьтлӧн федеральнӧй органъяс вынсьӧдісны Россия Федерациялӧн уджмогъяс серти.

Коми Республикаса оланпасъяс, кодъясӧс вынсьӧдӧма сылӧн уджмогъяс серти, Коми Республика мутасын пӧртӧны олӧмӧ веськыда да найӧс быть колӧ пӧртны олӧмӧ быд юридическӧй кывкутысьлы да торъя мортлы. Федеральнӧй оланпас да Коми Республикаса инӧда нормативнӧй акт костын кӧ эм паныд мунӧм да сійӧс йӧзӧдӧмыс кӧ оз пыр Россия Федерациялӧн веськӧдлӧм улӧ, Россия Федерациялӧн да Россия Федерацияса субъектъяслӧн ӧтвыв веськӧдлӧм улӧ, сэки уджалӧ Коми Республикаса инӧда нормативнӧй акт.

66 статья

Коми Республика ачыс лӧсьӧдӧ республикаса канму власьт органъяслысь тэчассӧ оланподув тэчаслӧн мыджӧдъяс серти, Россия Федерацияын канму власьтлысь бӧрйӧм да олӧмӧ пӧртысь органъяс котыртан ӧтувъя юрподувъяс серти да Коми Республикаса оланпастэчас серти.

Россия Федерациялӧн веськӧдлӧм улӧ пыртӧмторъяс серти да Россия Федерациялӧн да Россия Федерацияса субъектъяслӧн ӧтвыв веськӧдланторъяс кузя Россия Федерациялӧн уджмогъяс серти Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт органъяс пырӧны Россия Федерацияса олӧмӧ пӧртысь власьтлӧн ӧтувъя тэчасӧ.

Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт органъяс олӧмӧ пӧртысь власьтлӧн федеральнӧй органъяскӧд сёрнитчӧмӧн, тайӧ кӧ оз мун паныд Россия Федерацияса Оланподувлы да федеральнӧй оланпасъяслы, вермӧны босьтны ас вылӧ олӧмӧ пӧртысь власьтлӧн федеральнӧй органъясӧн сетӧм уджмогъяс, а сідзжӧ сетны олӧмӧ пӧртысь власьтлӧн федеральнӧй органъяслы ассьыныс ӧткымын уджмог.

67 статья

Коми Республикаса канму кывъясӧн лоӧны коми да роч кывъяс.

Республикаын олысь войтыръяслӧн Коми Республикаын эм тыр позянлуна инӧд чужан кыв видзӧм вылӧ, сійӧс велӧданног да сӧвмӧданног лӧсьӧдӧм вылӧ.

68 статья

Коми Республикаса канму канпас, дӧрапас да кып, найӧс серпасалӧм да официальнӧя вӧдитчанног урчитсьӧ Коми Республикаса оланпасӧн.

69 статья

Коми Республикалӧн юркарыс Сыктывкар.

70 статья

Коми Республика артмӧ административнӧй да мутас юкӧнъясысь:

Изьва, Княжпогост, Койгорт, Кӧрткерӧс, Луздор, Сыктывдін, Сыктыв, Мылдін, Удора, Емдін, Кулӧмдін, Чилимдін районъясысь;

Сыктывкар, Воркута, Вуктыл, Инта, Печора, Сосногорск, Усинск да Ухта республиканскӧй тӧдчанлуна каръясысь да на увса мутасъясысь.

Коми Республика ачыс видлалӧ-вежлалӧ республикаса административнӧй да мутас тэчасногсӧ уджалысь оланпастэчас серти.

ІІ ЮКӦД.

4 юрпас. ОЛАНПАС ПЫРТЫСЬ ВЛАСЬТ

71 статья

Коми Республикаса Каналан Сӧвет лоӧ Коми Республикаса пыр уджалан медвылыс да войтыр нимсянь уджалысь оланпас пыртысь дзик ӧти власьт органӧн.

Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ пырӧ 30 депутат, кодъясӧс бӧрйӧны Коми Республика мутасын олысь Россия Федерацияса граждана да кодъяслӧн федеральнӧй оланпас серти эм активнӧй бӧрйысян инӧд, ставлы инмана, быдӧнлы ӧткодь да веськыд бӧрйысян инӧд серти гусьӧн гӧлӧсуйтӧмӧн.

Коми Республикаса Каналан Сӧвет бӧрйӧны вит во кежлӧ.

Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн эмӧсь юридическӧй кывкутысьлӧн инӧдъяс, эм канпаса печат.

Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн депутатӧ вермасны бӧрйыны Россия Федерацияса гражданинӧс, кодлы тырӧма 21 арӧс да кодлӧн эм федеральнӧй оланпас серти, Коми Республикаса Оланподув да Коми Республикаса оланпас серти пассивнӧй бӧрйысян инӧд.

Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ бӧрйысьӧм нуӧданног урчитӧ Коми Республикаса оланпас федеральнӧй оланпастэчас серти.

Коми Республикаса Каналан Сӧвет аслас уджас ачыс видлалӧ котыртан, инӧда, юӧртан, материалӧн да техникаӧн да сьӧмӧн могмӧдан юалӧмъяс.

Коми Республикаса Каналан Сӧвет удж нуӧдӧм вылӧ рӧскодсӧ урчитӧны Коми Республикаса республиканскӧй сьӧмкудйын торъя визьӧн.

72 статья

Коми Республикаса Каналан Сӧвет ассьыс уджсӧ нуӧдӧ сессияяс пыр, кодъяс артмӧны чукӧртчылӧмъясысь, а сідзжӧ комитетъяслӧн, Каналан Сӧветса мукӧд органлӧн чукӧртчылӧмъяс пыр.

Коми Республикаса Каналан Сӧвет чукӧртчӧ медводдза чукӧртчылӧм вылӧ сійӧс бӧрйӧм бӧрын дас витӧд лунӧ, лои кӧ бӧрйӧма депутатъяслӧн урчитӧм лыдысь кык коймӧд юкӧнысь абу этшаджыкӧс. Медводдза чукӧртчылӧмсӧ восьтӧ медыджыд арлыда депутат.

Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн чукӧртчылӧм лоӧ инӧдаӧн, сылӧн уджӧ кӧ пырӧдчӧ урчитӧм лыдысь кык коймӧд юкӧнысь оз этшаджык депутат. Каналан Сӧветлӧн инӧда чукӧртчылӧмыс нуӧдсьӧ куим тӧлысьнас ӧтчыдысь оз этшаджык.

Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн чукӧртчылӧмъяс мунӧны восьсӧн, сыысь кындзи, мый урчитӧма федеральнӧй оланпасъясӧн, Коми Республикаса оланпастэчасӧн да Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн Уджаланартӧн.

Коми Республикаса Каналан Сӧвет котыртӧ комитетъяс, Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса мукӧд орган.

Ас пӧвстысь депутатъяс бӧрйӧны Коми Республикаса Каналан Сӧветӧн Веськӧдлысьӧс, сійӧс вежысьясӧс, комитетъясӧн да Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса мукӧд органӧн веськӧдлысьясӧс либӧ юрнуӧдысьясӧс да найӧс вежысьясӧс.

Депутатъяс вермӧны вӧчны депутатлысь уджсӧ Коми Республикаса Каналан Сӧветын пыр уджалігӧн профессиональнӧй подув вылын либӧ медшӧр уджысь дугӧдчывтӧг. Профессиональнӧй подув вылын пыр уджалысь депутат лыдыс урчитсьӧ Коми Республикаса оланпасӧн.

Коми Республикаса Каналан Сӧвет котыртӧм, лӧсьӧдӧм, сыӧн удж нуӧдӧм, сылӧн уджмогъяс да кывкутӧмыс мыджсьӧны Россия Федерацияса Оланподув вылӧ да ладмӧдсьӧны оланподула федеральнӧй оланпасъясӧн, федеральнӧй оланпасъясӧн, Коми Республикаса Оланподулӧн да на серти вынсьӧдӧм Коми Республикаса оланпасъясӧн да инӧда мукӧд нормативнӧй актӧн. Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса органъяслӧн уджаланногыс урчитсьӧ Коми Республикаса оланпасъясӧн, Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн Уджаланартӧн, а сідзжӧ вермӧ урчитсьыны органъяслӧн панасъясӧн.

73 статья

Коми Республикаса Каналан Сӧвет:

1) вынсьӧдӧ Коми Республикаса Оланподув, пыртӧ сэтчӧ вежсьӧмъяс да (либӧ) содтӧдъяс;

2) Коми Республикалӧн уджмогъяс кузя оланпастэчас серти нуӧдӧ ладмӧдан удж Коми Республикалӧн веськӧдланторъяс да Россия Федерациялӧн да Россия Федерацияса субъектъяслӧн ӧтвыв веськӧдланторъяс серти;

3) индӧ Коми Республикаса Юралысьӧс бӧръянног да Коми Республикаса Юралысьӧс чӧвтны коранног;

31) индӧ Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ бӧрйысьӧм нуӧданног, а сідзжӧ Коми Республикаса референдум инданног да сійӧс нуӧданног;

4) кывзӧ Коми Республикаса Веськӧдлан котырлӧн удж йылысь Коми Республикаса Юралысьлысь быдвося отчётъяс, сы лыдын и Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн юалӧмъяс кузя;

5) Коми Республикаса Оланподулӧн да Коми Республикаса оланпасъясӧн урчитӧмӧн да индӧм ногӧн видзӧдӧ та вылӧ уджмога мукӧд органкӧд Коми Республикаса оланпасъяс пыдди пуктӧм да найӧс олӧмӧ пӧртӧм бӧрся, Коми Республикаса республиканскӧй сьӧмкуд олӧмӧ пӧртӧм бӧрся, сьӧмкудйӧ пырттӧм Коми Республикаса фондъяслӧн мутасса канму сьӧмкудъяс олӧмӧ пӧртӧм бӧрся, Коми Республикаса киын кутан эмбурӧн вӧдитчан урчитанног пыдди пуктӧм бӧрся;

6) сӧгласуйтӧ Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс; Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс Медводдза вежысьӧс; Коми Республикалӧн сьӧм овмӧс министрӧс; Россия Федерацияын да сылӧн субъектъясын, йӧзмуса канму мутасъясын Коми Республикаӧс петкӧдлысьясӧс чинӧ индӧм кузя Коми Республикаса Юралысьӧн пыртӧм вӧзйӧмъяс;

6.1) индӧ чинӧ да мездӧ чинысь Коми Республикаын морт инӧдъяс торъя дорйысьӧс;

7) збыльмӧдӧ Россия Федерацияса Оланподулӧн, федеральнӧй оланпасъясӧн, Коми Республикаса Оланподулӧн да Коми Республикаса оланпасъясӧн урчитӧм мукӧд уджмог.

74 статья

Коми Республикаса Каналан Сӧветӧн Веськӧдлысьлӧн да сійӧс вежысьяслӧн уджмогъясыс урчитсьӧны Коми Республикаса оланпасъясӧн да на серти вынсьӧдӧм Коми Республикаса инӧда мукӧд нормативнӧй актӧн.

75 статья

Оланпас вӧзъян инӧд сетӧма Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн депутатъяслы, Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса комитетъяслы, Коми Республикаса Каналан Сӧветӧн Веськӧдлысьлы, Коми Республикаса Юралысьлы, Коми Республикаса Веськӧдлан котырлы, Коми Республикаса прокурорлы, Коми Республикаса Оланподув Ёрдлы, муниципальнӧй юкӧнъясса бӧрйӧм органъяслы, "Коми войтыр" дінмукостса ӧтйӧза ӧтмунӧмлы, Россия Федерацияса Федеральнӧй Собраниелӧн Федерация Сӧветӧ пырысьяслы – Коми Республикаса Каналан Сӧветӧс да Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧс петкӧдлысьяслы. Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса Президиумлӧн, пыр уджалысь, недыр кад уджалысь комиссияяслӧн эм оланпас вӧзъян инӧд налӧн уджын веськӧдланторъяс кузя.

Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ Коми Республикаса Юралысьӧн пыртӧм оланпас балаяс видлавсьӧны сылӧн вӧзйӧм кузя медводдзаясӧн.

Вотъяс пыртӧм либӧ киритӧм, найӧс мынтӧмысь мездӧм, Коми Республикаса сьӧм кӧсйысьӧмъяс вежӧм йылысь оланпас балаяс, мукӧд оланпас бала, кӧні рӧскодыс артавсьӧ Коми Республикаса республиканскӧй сьӧмкуд сьӧм тшӧт весьтӧ, Коми Республикаса Каналан Сӧветӧн видлавсьӧны Коми Республикаса Юралысьлӧн вӧзйӧм серти либӧ сылӧн кывкӧртӧд серти. Тайӧ кывкӧртӧдыс сетсьӧ Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ Коми Республикаса Юралысьлы оланпас бала воан лунсянь кызь лунӧн.

76 статья

Киритӧма.

77 статья

Коми Республикаса Каналан Сӧветӧн вынсьӧдӧм оланпасыс дас лунӧн мӧдӧдсьӧ Коми Республикаса Юралысьлы йӧзӧдӧм могысь.

Коми Республикаса Юралысь йӧзӧдӧ Коми Республикаса оланпассӧ, оланпас йӧзӧдӧмсӧ эскӧдӧ кырымалӧмӧн либӧ вештӧ оланпассӧ тайӧ оланпаслӧн воӧмсяньыс дас нёль лунӧн. Коми Республикаса Юралысь кӧ вештӧ Коми Республикаса оланпассӧ, вештӧм оланпассӧ бӧр мӧдӧдӧны Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ вештӧмсӧ подулалӧмӧн либӧ вежсьӧмъяс да (либӧ) содтӧдъяс сэтчӧ пыртны вӧзйӧмӧн.

Коми Республикаса Юралысь кӧ вештӧ Коми Республикаса оланпассӧ, Коми Республикаса Каналан Сӧвет вермас ошкыны тайӧ оланпассӧ воддза вынсьӧдӧм редакцияӧн урчитӧм депутат лыдысь кык коймӧд юкӧнысь унджык гӧлӧсӧн.

Воддза вынсьӧдӧм редакцияӧн ошкӧм Коми Республикаса оланпассӧ Коми Республикаса Юралысь оз вермы вештыны мӧдысь да сійӧс колӧ йӧзӧдны сизим лунӧн.

Колӧ кырымавны да йӧзӧдны воӧмсяньыс дас нёль лунӧн тшӧтш и Коми Республикаса Юралысьӧн вештытӧм оланпас.

78 статья

Ассьыс уджмогъяс олӧмӧ пӧртан кадӧ Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн депутат кутчысьö депутат уджкӧд йитчӧм дзескӧдӧмъясӧ да могъясö, кодъясӧс урчитӧма федеральнӧй оланпасъясӧн.

Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса депутат, коді олӧмӧ пӧртӧ ассьыс уджмогъяссӧ пыр уджалан профессиональнӧй подув вылын, абу инӧда уджавны мынтысяна мӧд удж вылын, велӧдан, научнӧй да мукӧд творческӧй уджысь кындзи, мӧдтор кӧ абу артыштӧма Россия Федерацияса оланпастэчасӧн.

Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса депутат абу инӧда вӧдитчыны аслас статусӧн, уджыс кӧ сылӧн абу йитчӧма депутат уджмогъяс олӧмӧ пӧртӧмкӧд.

Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса депутатлы инӧдъяс да могъяс мытшӧдтӧг да бура олӧмӧ пӧртӧм могысь лӧсьӧдӧны уджалан подув. Депутат удж нуӧдӧм вылӧ тыр позянлунъяс урчитсьӧны Коми Республикаса оланпасӧн.

Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса депутатӧс вӧрзьӧдны позьтӧмлун вылӧ тыр позянлунъяс урчитсьӧны федеральнӧй оланпастэчасӧн.

Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса депутатъяслӧн уджкӧд йитчӧм юалӧмъяс видлавсьӧны Коми Республикаса оланпастэчас серти.

79 статья

Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь уджмогъяс вермасны кадысь водз дугӧдны, кор:

1) Коми Республикаса Каналан Сӧвет вынсьӧдӧ ассьыс уджсӧ дугӧдӧм йылысь шуӧм;

2) Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь уджсӧ дугӧдӧ Коми Республикаса Юралысь федеральнӧй оланпастэчас серти тайӧ статьяса мӧд да коймӧд юкӧнъясӧн урчитӧм подув вылын да пӧрадокӧн;

3) вынсялӧ Коми Республикаса Медвылыс Ёрдлӧн помшуӧм сы йылысь, мый Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса депутатъяслӧн тайӧ котырыс абу инӧда, тшӧтш и сэки, кор депутатъяс эновтчӧны асланыс уджмогъясысь;

4) Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь уджсӧ дугӧдӧны Россия Федерацияса Президентлӧн помшуӧм серти федеральнӧй оланпасӧн урчитӧм подув вылын да пӧрадок серти.

Коми Республикаса Юралысь инӧд серти вермӧ вынсьӧдны Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь уджмогъяс кадысь водз дугӧдӧм йылысь помшуӧм, кор:

1) Коми Республикаса Каналан Сӧвет вынсьӧдӧ Коми Республикаса Оланподув, Коми Республикаса оланпас, инӧда мукӧд нормативнӧй акт, кодъяс мунӧны паныд Россия Федерацияса Оланподувлы, Россия Федерациялӧн веськӧдлантор кузя да Россия Федерациялӧн да Россия Федерацияса субъектъяслӧн ӧтвыв веськӧдлантор кузя вынсьӧдӧм федеральнӧй оланпасъяслы, Коми Республикаса Оланподувлы, татшӧм паныд мунӧмъяссӧ кӧ индӧма лӧсялана ёрдӧн, а Коми Республикаса Каналан Сӧвет эз бырӧд найӧс ёрдлӧн помшуӧм вынсялан лунсянь квайт тӧлысьӧн;

2) лӧсялана ёрдлӧн вынсялӧм помшуӧмӧн кӧ урчитӧма, мый инӧда котырӧн бӧрйӧм Коми Республикаса Каналан Сӧвет куим тӧлысь чӧж помся эз нуӧд чукӧртчылӧм, либӧ кор лӧсялана ёрдлӧн вынсялӧм помшуӧмӧн урчитӧма, мый инӧда котырӧн выльысь бӧрйӧм Коми Республикаса Каналан Сӧвет инӧда котырӧн бӧрйӧм лунсянь куим тӧлысь чӧж эз нуӧд чукӧртчылӧм. Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь уджмогъяс кадысь водз дугӧдӧм йылысь помшуӧм позьӧ примитны лӧсялана ёрдлӧн помшуӧм вынсялан лунсянь куим тӧлысьӧн.

Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь уджмогъяс кадысь водз дугӧдӧм йылысь Коми Республикаса Юралысьлӧн помшуӧм вынсьӧдсьӧ индӧдӧн.

Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь уджмогъяс кадысь водз дугӧдӧм йылысь помшуӧм вынсьӧдӧм бӧрын индӧны Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ чередтӧм бӧрйысьӧмъяс федеральнӧй оланпас, Коми Республикаса Оланподув да (либӧ) Коми Республикаса оланпас серти. Индӧм бӧрйысьӧмъяс нуӧдсьӧны федеральнӧй оланпасӧн урчитӧм кадӧ.

5 юрпас. ОЛӦМӦ ПӦРТЫСЬ ВЛАСЬТ

80 статья

Коми Республикаын олӧмӧ пӧртысь власьт збыльмӧдӧны Коми Республикаса Юралысь, Коми Республикаса Веськӧдлан котыр да Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьтлӧн мукӧд орган, кодъяс збыльмӧдӧны олӧмӧ пӧртан да индалан могъяс да могмӧдӧны гражданалысь инӧдъяс да оланпасӧн урчитӧм тӧждъяс.

Коми Республикаса Юралысь лоӧ Коми Республикаса медвылыс чина мортӧн.

Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт органъяс котыртӧм, лӧсьӧдӧм, наӧн удж нуӧдӧм, налӧн уджмогъяс да кывкутӧмыс мыджсьӧны Россия Федерацияса Оланподув вылӧ да ладмӧдсьӧны оланподула федеральнӧй оланпасъясӧн, федеральнӧй оланпасъясӧн, Коми Республикаса Оланподулӧн да на серти примитӧм Коми Республикаса оланпасъясӧн да инӧда мукӧд нормативнӧй актӧн.

81 статья

Коми Республикаса Юралысьӧс бӧрйӧны Россия Федерацияса граждана, кодъяс олӧны Коми Республикаса мутасын да кодъяслӧн федеральнӧй оланпас серти эм активнӧй бӧрйысян инӧд, ставлы инмана, быдӧнлы ӧткодь да веськыд бӧрйысян инӧд серти гусьӧн гӧлӧсуйтӧмӧн.

Коми Республикаса Юралысьӧн вермас лоны Россия Федерацияса гражданин, кодлӧн Россия Федерацияса Оланподув, федеральнӧй оланпас серти эм пассивнӧй бӧрйысян инӧд, кодлӧн абу суйӧрсайса канмулӧн гражданство либӧ сэні олӧм вылӧ кабала либӧ Россия Федерацияса гражданинлӧн суйӧрсайса канму мутасын пыр олӧм вылӧ инӧд эскӧдан мӧд документ да кодлы тырӧма нин 30 арӧс.

Коми Республикаса Юралысьӧс бӧрйӧны вит во кежлӧ да сійӧ оз вермы уджавны индӧм чинын кыкысь унджык кадколаст дорвыв.

Коми Республикаса Юралысьӧс бӧръянногсӧ урчитӧ Коми Республикаса оланпас федеральнӧй оланпастэчас серти.

82 статья

Коми Республикаса Юралысь пырӧ чинӧ кыпыд кывсетӧм бӧрын:

“Коми Республикаса Юралысьлӧн чинӧ пыригӧн кыпыда кӧсйыся кывкутӧмӧн пӧртны олӧмӧ ме водзӧ сувтӧдӧм Коми Республикаса Юралысьлысь тӧдчана могъяс, пыдди пуктыны да дорйыны мортлысь да гражданинлысь инӧдъяс да вӧля, кутчысьны Россия Федерацияса Оланподулӧ, федеральнӧй оланпасъясӧ, Коми Республикаса Оланподулӧ да Коми Республикаса оланпасъясӧ”.

Кыпыд кывсетӧм висьтавсьӧ Коми Республикаса канму кывъясӧн Коми Республикаса Каналан Сӧвет водзын Коми Республикалӧн Оланподув Ёрдса ёрдысьяс дырйи.

83 статья

Ассьыс уджмогъяс збыльмӧдан кадколастӧ Коми Республикаса Юралысь кутчысьö дзескӧдӧмъясӧ да кутöдъясö, кодъясӧс урчитӧма федеральнӧй оланпасъясӧн.

84 статья

Коми Республикаса Юралысь:

1) збыльмӧдӧ ас уджмогъяс серти мортлысь да гражданинлысь инӧдъяс да вӧля олӧмӧ пӧртан, могмӧдан да доръян, ас эмбур да общественнӧй пӧрадок видзан, терроризмлы да экстремизмлы водзсасян, мыж вӧчӧмкӧд тыш нуӧдан мераяс;

2) петкӧдлӧ Коми Республикаӧс канму власьт федеральнӧй органъяскӧд, Россия Федерацияса субъектъяслӧн канму власьт органъяскӧд, меставывса асвеськӧдлан органъяскӧд йитӧдъясын да ортсыса экономическӧй йитӧдъясын, та дырйи Коми Республика нимсянь инӧд серти вермӧ кырымавны сёрнитчӧмъяс да артмӧдчӧмъяс;

3) йӧзӧдӧ оланпасъяс, кодъяслысь йӧзӧдӧмсӧ эскӧдӧ оланпасъяс кырымалӧмӧн, либӧ вештӧ Коми Республикаса Каналан Сӧветӧн вынсьӧдӧм оланпасъяс;

4) котыртӧ Коми Республикаса Веськӧдлан котыр Коми Республикаса оланпастэчас серти да вынсьӧдӧ Коми Республикаса Веськӧдлан котырлысь удж дугӧдӧм йылысь помшуӧм;

5) видзӧдӧ Коми Республикаса Веськӧдлан котырлӧн, Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт мукӧд органлӧн удж бӧрся;

6) координируйтӧ Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт органъяслысь Коми Республикаса канму власьт мукӧд органкӧд удж да Россия Федерацияса оланпастэчас серти вермӧ котыртны Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт органъяслысь олӧмӧ пӧртысь федеральнӧй власьт органъяскӧд да налӧн мутас органъяскӧд, меставывса асвеськӧдлан органъяскӧд да ӧтйӧза ӧтувъяскӧд удж;

7) пыртӧ Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ сӧгласуйтӧм вылӧ Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс; Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс Медводдза вежысьӧс; Коми Республикалӧн сьӧм овмӧс министрӧс; Россия Федерацияын да сылӧн субъектъясын, йӧзмуса канму мутасъясын Коми Республикаӧс петкӧдлысьясӧс чинӧ индӧм кузя вӧзйӧмъяс;

8) индӧ чинӧ да мездӧ чинысь Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт тэчасын Коми Республикаса чина йӧзӧс Коми Республикаса оланпас серти;

9) урчитӧ Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт органъяслысь тэчассӧ;

10) сетӧ Коми Республикаса Каналан Сӧветлы Коми Республикаса Веськӧдлан котырлӧн удж йылысь быдвося отчётъяс, такӧд тшӧтш Коми Республикаса Каналан Сӧветӧн сувтӧдӧм юалӧмъяс серти; индӧм отчётъясын тӧдчӧдӧ урчитӧм кадколаст вылӧ Коми Республикалысь социально-экономическӧй сӧвмӧм кузя медшӧр туйвизьяссӧ;

11) сетӧ Коми Республикаса канму наградаяс да Коми Республикаса почёт нимъяс, вӧзйӧ Россия Федерацияса канму наградаясӧн наградитӧм вылӧ;

12) сылӧн эм инӧд корны чукӧртны Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь водзвыв урчиттӧм чукӧртчылӧм, а сідзжӧ чукӧртны выльӧн бӧрйӧм Коми Республикаса Каналан Сӧвет медводдза чукӧртчылӧм вылӧ Коми Республикаса Каналан Сӧветлы Коми Республикаса Оланподулӧн урчитӧм кадысь водзджык;

13) сылӧн эм инӧд пырӧдчыны Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн уджӧ сёрнитчан гӧлӧса инӧдӧн;

14) сылӧн эм инӧд примитны Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь уджмогъяс кадысь водз дугӧдӧм йылысь помшуӧм федеральнӧй оланпас да Коми Республикаса Оланподув серти;

15) збыльмӧдӧ федеральнӧй оланпасъясӧн, Коми Республикаса Оланподулӧн, Коми Республикаса оланпасъясӧн сы водзын сувтӧдӧм мукӧд уджмог.

85 статья

Коми Республикаса Юралысь аслас уджмогъяс серти Россия Федерацияса Оланподув, федеральнӧй оланпасъяс, Россия Федерацияса Президентлӧн нормативнӧй актъяс, Россия Федерацияса Веськӧдлан котырлӧн шуӧмъяс, Коми Республикаса Оланподув, Коми Республикаса оланпасъяс вылӧ мыджсьӧмӧн да найӧс збыльмӧдӧм могысь лэдзӧ Коми Республикаын быть пӧртана индӧдъяс да тшӧктӧмъяс.

86 статья

Коми Республикаса Юралысьлӧн уджмогъяс помасьӧны Коми Республикаса Оланподулӧн индӧм кадколаст бӧрын.

Коми Республикаса Юралысьлӧн уджмогъясыс кадысь водз помасьӧны федеральнӧй оланпасӧн урчитӧм случайясын да пӧрадок серти.

86.1 статья

Коми Республикаса Юралысьлысь могъяс недыр кадколастӧ збыльмӧдысьӧс индӧ Россия Федерацияса Президент Коми Республикаса Юралысьӧ бӧрйӧм мортӧн чинӧ босьтчытӧдз, сэки да сы ног, кыдзи урчитӧма федеральнӧй оланпастэчасӧн.

Коми Республикаса Юралысьлысь могъяс недыр кадколастӧ збыльмӧдысьлӧн абу инӧдыс дугӧдны Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь удж, вӧзйыны вежсьӧмъяс Коми Республикаса Оланподулӧ.

87 статья

Коми Республикаса Каналан Сӧвет инӧд серти вермӧ петкӧдлыны эскытӧмлун Коми Республикаса Юралысьлы сэк, кор:

1) сійӧ йӧзӧдӧ актъяс, кодъяс мунӧны паныд Россия Федерацияса Оланподувлы, федеральнӧй оланпасъяслы, Коми Республикаса Оланподувлы да Коми Республикаса оланпасъяслы, татшӧм лӧсявтӧмторъяссӧ кӧ эрдӧдіс колана ёрд, а Коми Республикаса Юралысь ёрдлӧн помшуӧм вынӧ пыран лунсянь тӧлысь чӧжӧн эз бырӧд индӧм лӧсявтӧмторъяссӧ;

2) колана ёрдӧн эрдӧдӧма Россия Федерацияса Оланподув, федеральнӧй оланпасъяс, Россия Федерацияса Президентлысь индӧдъяс, Россия Федерацияса Веськӧдлан котырлысь шуӧмъяс, Коми Республикаса Оланподув да Коми Республикаса оланпасъяс мукӧд сикас ёна торкалӧм, та вӧсна кӧ унаысь торкӧма гражданалысь инӧдъяс да вӧля;

3) Коми Республикаса Юралысь ассьыс могъяссӧ оз колананог пӧрт олӧмӧ.

Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн Коми Республикаса Юралысьлы эскытӧмлун йылысь помшуӧм лоӧ вынсьӧдӧмаӧн индӧм депутат лыдысь кык коймӧд юкӧн гӧлӧсӧн, водзмӧстчӧ кӧ индӧм депутат лыдысь этша вылӧ коймӧд юкӧныс.

Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн Коми Республикаса Юралысьлы эскытӧмлун йылысь помшуӧмсӧ ыстӧны Россия Федерацияса Президентлы видлалӧм вылӧ Коми Республикаса Юралысьӧс чинысь вештӧм кузя юалӧм видлалӧм могысь.

88 статья

Кор Коми Республикаса Юралысь кутшӧмкӧ кадколастӧ (висьӧм, шойччӧг вӧсна) оз вермы збыльмӧдны ассьыс могъяссӧ, найӧс збыльмӧдӧ Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысь либӧ, кор сійӧ абу, − Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс Медводдза вежысь, федеральнӧй оланпасӧн урчитӧм случайяс кындзи.

Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысь либӧ, кор сійӧ абу, − Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс Медводдза вежысь тайӧ статьяса медводдза юкӧнын индӧм случайяс дырйи збыльмӧдӧ Коми Республикаса Юралысьлысь став уджмогсӧ, татшӧм инӧд кындзи:

1) дугӧдны Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь удж;

2) пыртны Коми Республикаса референдум нуӧдӧм йылысь, Коми Республикаса Оланподув вежӧм йылысь вӧзйӧмъяс;

3) лӧсьӧдны Коми Республикаса Веськӧдлан котыр;

4) вынсьӧдны Коми Республикаса Веськӧдлан котырлысь удж дугӧдӧм йылысь помшуӧм;

5) урчитны Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт органъяслысь тэчас;

6) индыны чинъясӧ Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт тэчасын Коми Республикаса чина йӧзӧс Коми Республикаса оланпас серти.

89 статья

Коми Республикаса Веськӧдлан котыр лоӧ Коми Республикаса канму власьтлӧн олӧмӧ пӧртысь медвылыс органӧн.

Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧ пырӧны: Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысь, Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс вежысьяс, Коми Республикаса министръяс.

Коми Республикаса Юралысь вермӧ пыртны Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧ мукӧд йӧзӧс Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьлӧн вӧзйӧм серти.

Коми Республикаса Веськӧдлан котыр лӧсьӧдӧм йылысь помшуӧмсӧ примитӧ Коми Республикаса Юралысь сылӧн чинӧ пырӧмсянь ӧти тӧлысьысь оз сёрджык.

Коми Республикаса Веськӧдлан котырлӧн инӧда статусыс, сылӧн уджалан ногыс урчитсьӧ Коми Республикаса оланпасӧн федеральнӧй оланпастэчас серти.

Коми Республикаса Веськӧдлан котыр ассьыс уджмогъяс збыльмӧдігӧн лэдзӧ шуӧмъяс да тшӧктӧмъяс.

89.1 статья

Коми Республикаса Веськӧдлан котыр уджалӧ Коми Республикаса Юралысьлысь уджмогъяс збыльмӧдан кадколастӧ да эновтчӧ аслас уджмогъясысь выль кадколаст вылӧ бӧрйӧм Коми Республикаса Юралысь водзын, Коми Республикаса Веськӧдлан котырлысь выль состав лӧсьӧдтӧдз водзӧ уджалӧмӧн.

Коми Республикаса Юралысь вермӧ кӧть кутшӧм кадӧ вынсьӧдны Коми Республикаса Веськӧдлан котырлысь удж дугӧдӧм йылысь помшуӧм.

Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысь, Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧ мукӧд пырысь кӧть кутшӧм кадӧ вермасны юӧртны ассьыныс уджсӧ дугӧдӧм йылысь. Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт тэчасын пыркадся профессиональнӧй подулын уджалысь Коми Республикаса канму чин кутысьяслысь удж дугӧдӧм йылысь юалӧмсӧ видлалӧны федеральнӧй оланпастэчас да Коми Республикаса оланпас серти.

Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс чинысь вештӧмкӧд (чӧвтӧмкӧд) тшӧтш уджсьыс дугӧдчӧ Коми Республикаса Веськӧдлан котыр.

Коми Республикаса Веськӧдлан котыр уджысь дугӧдчӧм бӧрын водзӧ уджалӧ Коми Республикаса выль Веськӧдлан котыр лӧсьӧдтӧдз.

90 статья

Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс чинӧ индӧ Коми Республикаса Юралысь Коми Республикаса Каналан Сӧветкӧд ӧтсӧгласӧ воӧм бӧрын, чинысь вештӧ Коми Республикаса Юралысь.

Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс индӧны чинӧ Коми Республикаса Юралысьлысь уджмогъяс збыльмӧдан кадколаст кежлӧ.

Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьлӧн уджмогъясыс кольӧны выльӧн индӧм Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьлӧн чинӧ пыртӧдз Коми Республикаса оланпасӧн урчитӧм пӧрадок серти.

Кор Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысь мыйкӧдыра абу удж вылын (отпуск, висьӧм, командировка дырйи), сэки Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьлысь уджмогъяссӧ збыльмӧдӧ Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс вежысьяс пиысь ӧти Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс вежысьяс костын уджмогъяс юклӧм серти.

91 статья

Коми Республикаса Веськӧдлан котыр лӧсьӧдӧ да збыльмӧдӧ Коми Республикаӧс быд боксянь социальнӧя да экономическӧя сӧвмӧдан мераяс, пуктӧ пай сьӧм, наука, велӧдӧм, йӧзлысь дзоньвидзалун видзӧм, культура, мортӧс ёнмӧдӧм да спорт, социальнӧя могмӧдӧм, туй вылын неминучаысь видзчысьӧм да экология юкӧнъясын ӧтувъя кансям нуӧдӧмӧ.

Коми Республикаса Веськӧдлан котыр тайӧ статьяса медводдза юкӧнын индӧм мераяс збыльмӧдӧм могысь пӧртӧ олӧмӧ уджмогъяссӧ федеральнӧй оланпастэчас, Коми Республикаса Оланподув, Коми Республикаса оланпасъяс серти.

Коми Республикаса Веськӧдлан котыр ӧтвылысь уджалӧ канму власьт федеральнӧй органъяскӧд, Россия Федерацияса мукӧд субъектлӧн олӧмӧ пӧртысь канму власьт органъяскӧд, Коми Республикаса канму власьт органъяскӧд, меставывса асвеськӧдлан органъяскӧд да организацияяскӧд.

Коми Республикаса Веськӧдлан котырлӧн федеральнӧй оланпастэчас серти, Коми Республикаса оланпастэчас серти аслас уджмогъясын эм инӧд нуӧдны сёрнитчӧмъяс, кырымавны сёрнитчӧмъяс да артмӧдчӧмъяс, а сідзжӧ нуӧдны сёрнитчӧмъяс да кырымавны войтыркостса да ортсы экономическӧй йитӧдъяс йылысь артмӧдчӧмъяс.

6 юрпас. МЕСТАВЫВСА АСВЕСЬКӦДЛӦМ

92 статья

Меставывса асвеськӧдлӧм пӧртсьӧ олӧмӧ Коми Республикаса мутас пасьтала кар, сикт овмӧдчӧминъясын, муниципальнӧй районъясын, кар кытшъясын.

Муниципальнӧй юкӧнъяслӧн мутас, тэчас, статус, административнӧй шӧрин да мудор индыссьӧны да вежсьӧны Коми Республикаса оланпасъясӧн Россия Федерацияса оланпастэчасӧн да Коми Республикаса оланпастэчасӧн индӧм ногӧн.

Меставывса асвеськӧдлӧм олӧмӧ пӧртӧм могысь лӧсьӧдӧны муниципальнӧй юкӧнса бӧрйӧм орган, муниципальнӧй юкӧнса олӧмӧ пӧртан-тшӧктан орган, бӧрйӧны муниципальнӧй юкӧнса юралысьӧс, а сідзжӧ вермӧны лӧсьӧдны муниципальнӧй юкӧнса подувпуктас серти меставывса асвеськӧдлан мукӧд орган.

Муниципальнӧй юкӧнса юралысь лоӧ муниципальнӧй юкӧнын медвылыс чина морт да сылы муниципальнӧй юкӧнса подувпуктасӧн оланпастэчас серти сетӧма ас уджмогъяс меставывса тӧдчанлуна могъяс видлалӧм вылӧ.

Лӧсьӧдан ног, уджмогъяс, уджмог кадколаст, коді кодлы сетӧ отчёт, коді код бӧрся видзӧдӧ, а сідзжӧ меставывса асвеськӧдлан органъясӧс котыртӧмын да налӧн уджын мукӧд мог индӧ муниципальнӧй юкӧнса подувпуктас оланпастэчас серти.

93 статья

Муниципальнӧй юкӧнса бӧрйӧм органӧн лоӧ муниципальнӧй юкӧнса Сӧвет.

Муниципальнӧй юкӧнса бӧрйӧм орган лӧсьӧдӧны оланпастэчас да муниципальнӧй юкӧнса подувпуктас серти.

Муниципальнӧй юкӧнса бӧрйӧм органлӧн веськӧдлӧм улӧ пырӧны юалӧмъяс, кодъясӧс оланпастэчас да муниципальнӧй юкӧнса подувпуктас серти индӧма муниципальнӧй юкӧнса бӧрйӧм органлӧн веськӧдлӧм улӧ.

94 статья

Муниципальнӧй юкӧнса олӧмӧ пӧртан-тшӧктан органӧн лоӧ муниципальнӧй юкӧнса администрация.

Муниципальнӧй юкӧнса олӧмӧ пӧртан-тшӧктан органлӧн веськӧдлӧм улӧ пырӧны меставывса тӧдчанлуна юалӧмъяс, кодъяс оланпастэчас да муниципальнӧй юкӧнса подувпуктас серти оз пырны муниципальнӧй юкӧнса бӧрйӧм органлӧн, муниципальнӧй юкӧнса юралысьлӧн да меставывса асвеськӧдлан мукӧд органлӧн веськӧдлӧм улӧ.

7 юрпас. ЁРД ВЛАСЬТ. ПРОКУРАТУРА

95 статья

Коми Республикаын ёрд власьт збыльмӧдӧны федеральнӧй ёрдъяс да Коми Республикаса ёрдъяс.

Коми Республикаса ёрдъясӧн лоӧны Коми Республикаса Оланподув Ёрд да мирӧвӧй ёрдысьяс, кодъяс пырӧны Россия Федерацияса ёрд власьт тэчасӧ.

96 статья

Коми Республикаса Оланподув Ёрдын 5 ёрдысь.

Коми Республикаса Оланподув Ёрд видлалӧ делӧяс Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн, Коми Республикаса Юралысьлӧн, Коми Республикаса Веськӧдлан котырлӧн, Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ бӧрйӧм дасӧд юкӧн депутатлӧн, Коми Республикаса Медвылыс Ёрдлӧн, Коми Республикаса Арбитражнӧй ёрдлӧн, Коми Республикаса прокурорлӧн, меставывса асвеськӧдлан органъяслӧн шыӧдчӧмъяс серти, лӧсялӧны-ӧ Коми Республикаса Оланподувлы:

а) Коми Республикаса оланпасъяс, Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн, Коми Республикаса Юралысьлӧн, Коми Республикаса Веськӧдлан котырлӧн инӧда нормативнӧй актъяс;

б) меставывса асвеськӧдлан органъяслӧн инӧда нормативнӧй актъяс.

Гражданалысь оланподула инӧдъяс да вӧля дзескӧдӧм вылӧ норасьӧмъяс серти да ёрдъяслӧн корӧм серти Коми Республикаса Оланподув Ёрд видлалӧ, лӧсялӧ-ӧ оланподувлы инӧда нормативнӧй акт, кодӧн вӧдитчӧма либӧ колӧ вӧдитчыны торъя делӧын, коді пырӧ Коми Республикаса канму власьт органъяслӧн веськӧдлӧм улӧ да Коми Республикаса канму власьт органъяслӧн да Россия Федерацияса канму власьт органъяслӧн ӧтвыв веськӧдлӧм улӧ, а сідзжӧ индӧм юалӧмъяс кузя, кодъяс пырӧны меставывса асвеськӧдлан органъяслӧн веськӧдлӧм улӧ.

Коми Республикаса Оланподув Ёрд Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн, Коми Республикаса Юралысьлӧн, меставывса асвеськӧдлан органъяслӧн корӧм серти гӧгӧрвоӧдӧ Коми Республикаса Оланподув.

Актъяс либӧ торъя юкӧнъяс, кодъясӧс шуӧма Оланподувлы лӧсявтӧмӧн, воштӧны вынсӧ.

Коми Республикаса Оланподув Ёрдлысь уджмогъяссӧ, сійӧс артмӧдан да сылысь уджалан ногсӧ урчитӧ Коми Республикаса оланпас федеральнӧй оланпастэчас да Коми Республикаса Оланподув серти.

97 статья

Коми Республикаса Каналан Сӧвет индӧ Оланподув Ёрдӧ ёрдысьясӧс Коми Республикаса Юралысьлӧн вӧзйӧм серти.

98 статья

Коми Республикаын мирӧвӧй ёрдысьяс лоӧны Коми Республикаса ӧтувъя юрисдикцияа ёрдысьясӧн.

Мирӧвӧй ёрдысьяслысь уджалан ногсӧ урчитӧ Коми Республикаса оланпас федеральнӧй оланпасъяс серти.

Мирӧвӧй ёрдысьясӧс индӧ Коми Республикаса Каналан Сӧвет Коми Республикаса оланпасӧн урчитӧм ногӧн.

99 статья

Коми Республикаын федеральнӧй ёрдъясӧн веськӧдлысьясӧс, веськӧдлысьясӧс вежысьясӧс да ёрдысьясӧс индӧны федеральнӧй оланпастэчас серти.

100 статья

Коми Республикаса прокуратура пырӧ Россия Федерацияса прокуратуралӧн ӧтувъя тэчасӧ.

Коми Республикаса прокурорӧс индӧны чинӧ федеральнӧй оланпастэчас серти Коми Республикаса Каналан Сӧветкӧд сёрнитчӧмӧн.

ІІІ ЮКӦД

8 ЮРПАС. КОМИ РЕСПУБЛИКАСА ОЛАНПОДУВ ВЫНСЬӦДӦМ. КОМИ РЕСПУБЛИКАСА ОЛАНПОДУЛӦ ВЕЖСЬӦМЪЯС ДА (ЛИБӦ) СОДТӦДЪЯС ПЫРТӦМ

101 статья

Коми Республикаса Оланподув вынсьӧдӧм йылысь, Коми Республикаса Оланподулӧ вежсьӧмъяс да (либӧ) содтӧдъяс пыртӧм йылысь вӧзйӧмъяс Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ пыртӧны органъяс да йӧз, кодъяслӧн тайӧ Оланподув серти эм оланпас вӧзъян инӧд.

102 статья

Коми Республикаса Оланподувсӧ вынсьӧдӧ Коми Республикаса Каналан Сӧвет урчитӧм депутат лыдысь кык коймӧд юкӧнысь унджык гӧлӧсӧн.

Коми Республикаса Оланподулӧ вежсьӧмъяс да (либӧ) содтӧдъяс пыртӧны Коми Республикаса оланпасӧн. Коми Республикаса Оланподулӧ вежсьӧмъяс да (либӧ) содтӧдъяс пыртӧм йылысь Коми Республикаса оланпассӧ вынсьӧдӧ Коми Республикаса Каналан Сӧвет Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн урчитӧм депутат лыдысь кык коймӧд юкӧнысь унджык гӧлӧсӧн.

103 статья

Коми Республикаса Каналан Сӧветӧн вынсьӧдӧм Коми Республикаса Оланподув либӧ Коми Республикаса Оланподулӧ вежсьӧмъяс да (либӧ) содтӧдъяс пыртӧм йылысь Коми Республикаса оланпас дас лунӧн мӧдӧдӧны Коми Республикаса Юралысьлы да йӧзӧдӧны воӧмсяньыс дас нёль лунӧн.

Коми Республикаса Оланподув либӧ Коми Республикаса Оланподулӧ вежсьӧмъяс да (либӧ) содтӧдъяс пыртӧм йылысь Коми Республикаса оланпас лоӧны вынаӧсь найӧс официальнӧя йӧзӧдӧм бӧрын.

Коми Республикалӧн Медвылыс Сӧветса Веськӧдлысь

Ю. Спиридонов

Сыктывкар

1994 вося урасьӧм тӧлысь 17 лун