КАПП Конференциялӧн резолюцияяс

by Аноним

КАПП Конференциялӧн резолюцияяс  (1928)  Аноним

Гижан кад: 1928. Йӧзӧдан во: 1928. Ӧшмӧс: Ордым. 1928. №10.

КАПП правленньӧ удж йылысь.

Пролетариат нога коми гижысьяс ассоциациялӧн Обласьтувса мӧд чукӧртчылӧм, кӧні вӧліны тшӧтш пролетариат нога коми-пермякъяс гижысьяссянь представительясыс, правленньӧлысь удж йывсьыс доклад кывзӧм мысти, шуис:

1. Пролетариат нога коми гижысьяс ассоциациялы ассьыс медыджыд могсӧ — лӧсьӧдны пролетариат идеология нога^Идеология — мӧвпсям./^ художествоа литература — сьӧкыдджык артмӧдны, асланым коми пролетариат абу да. Коми олӧмын КАПП-лы лоӧ босьтны аслыс вынсӧ крестьяна пӧвстысь да лӧсьӧдны крестьяна вежӧртаслы инмана литература. Коми пролетариат абутӧм вӧсна оз на позь чайтны — быттьӧ коми гижысьяс асланыс идеологияӧн оз вермыны лоны пролетариат гижысьясӧн. Пролетариат литература вӧчысьӧн вермас лоны не сӧмын рабочӧйяс пӧвстысь петӧм морт, вермас тшӧтш лоны крестьяна пӧвстысь да интеллигенция пӧвстысь петӧм быд гижысь, дзикӧдз кӧ нин, дерт, сійӧ гӧгӧрвоӧма пролетариатлысь идеологиясӧ. А „пролетариат ногӧн ми лыддям литература, гӧгӧрвоӧ кӧ сійӧ (литератураыс) олӧмсӧ (мирсӧ) пролетариат нога мӧвпъясӧн, зільӧ венны лыддьысьяссӧ капитализмкӧд вермасьысь да социализма общество лӧсьӧдысь рабочӧй класс мӧвпъяс серти“. (ВАПП-лӧн Ставсоюзса медводдза съезд резолюцияысь).

2. Крестьяна пӧвстысь петӧм гижысь, крестьяна пӧвстас олігӧн дай налы гижигӧн, первойяссӧ, дерт, сетчывлӧ идеология боксяньыс дай гижанногнас (по форме) крестьяна мӧвпъяслы. Миянлы колӧ марксизм нога критика пыр, велӧдӧм пыр гижысьсӧ тӧдмӧдны дай гӧгӧрвоӧдны пролетариат идеологияӧн. Миянлы колӧ зільны сэтшӧм гижысьяссӧ пӧртны гижысьӧ, коді кужӧ дай вермӧ венны крестьяналысь вежӧртассӧ рабочӧй класс мӧвпъяс ногӧн. „Крестьяна гижысьяс вылӧ колӧ бура видзӧдны дай мед вӧлі налы миянсянь отсалӧма. Миян могыс со кутшӧм: вуджӧдны крестьяна гижысьяс пыр ӧтарӧ содан лыдсӧ пролетариат идеология туй вылӧ. Дерт, тайӧ могсӧ нуӧдігӧн оз позь бырӧдны найӧ уджысь (творчествоысь) крестьяна нога художествоа литература образъяссӧ^Гижанногъяссӧ./^“ ВКП(б) (Центральнӧй Комитетса резолюцияысь: „Партиялӧн художествоа литератураын политикаыс“).

Кӧть и сьӧкыд уджсӧ нуны, кӧть и уна гырысь нелючкияс на колины, пролетариат нога коми гижысьяслӧн ассоциацияыс ассьыс могсӧ нуӧдӧ веськыда дай гырысь уджъяс нин лои вӧчӧма: — идеология боксянь бур гижӧдъяс эмӧсь („Мунӧны“, „Ленин гу дорын“, сідз водзӧ), бурджыка нин гӧгӧрвоисны кымынкӧ коми гижысь пролетариатлысь идеологиясӧ.

3. Бӧръя кадӧдз КАПП медыджыд вынсӧ пуктіс, медым 1) ассьыс котыртчӧмсӧ помавны да ВАПП-лысь^Пролетариат нога гижысьяслӧн ставсоюзса ассоциация./^ платформасӧ пыдди пуктысь став коми гижысьяссӧ котыртны, 2) тӧдмавны да петкӧдны выль коми гижысьясӧс, 3) лӧсьӧдны коми художествоа литература печатайтан места.

4. КАПП правленньӧлысь уджсӧ — выльысь гижасигӧн (перерегистрация) ӧтувтчӧмӧ сӧмын куш гижысьясӧс да критикъясӧс босьтӧмсӧ, сідзжӧ публицистъясӧс — конференция шуӧ веськыдӧн. Выльысь гижасьӧм нуӧдӧм бӧрын ассоциациялысь котыртчан уджсӧ лыддьыны помалӧмӧн.

5. КАПП-ӧн аслас могъяснас да уджнас йӧзӧс тӧдмӧдӧм вӧсна, коми художествоа литература йӧзӧдӧм вӧсна, тӧдчымӧн ӧдйӧджык кутісны содны выль коми гижысьяс крестьяна пӧвстысь. КАПП лӧсьӧдтӧдз коми гижысьяс вӧлі петӧны сӧмын уджалысь интеллигенция пӧвстысь (учительяс, студентъяс). А ӧні гижан уджыс ёнджыкасӧ кутіс петны крестьяна том йӧз пиысь, медъёнасӧ селькоръяс пытшкысь. Гижны босьтчысьясӧс (Сыктывдінкарын дай сиктъясын гырысь школаясын) котыртӧма литератураа кружокъясӧ. Тайӧ кружокъясыс уджалӧны КАПП туйдӧдӧм серти.

6. Ми мунім водзӧ коми литературалы торъя журнал лӧсьӧдӧмын. Быд тӧлысся „Ордым“ журнал (ыджданас 4 печатнӧй лист) октябр тӧлыссянь лоӧ куш художествоа литератураа журналӧн. Тайӧ журналыс ӧнія кад кежлӧ ассоциациялы тырмас.

7. Велӧдчӧм вылӧ, аскритика вылӧ КАПП правленньӧлӧн омӧльджыка видзӧдлӧма (сійӧ могсӧ эськӧ правленньӧыс ас водзас медводзсяньыс сувтӧдліс да). Тадзи лои, котыртчан удж вылӧ медъёна вынсӧ пуктӧма да, сы вӧсна.

8. Коми литератураӧс дзоньнас, тшӧтш торъя гижысьяслысь сямсӧ дай торъя гижӧдъяс критикуйтӧм „Ордым“ журналын омӧля муніс, абуӧсь на миян литература йывсьыс быд боксянь гижны вермыны кужысь критикъясыс да.

9. Коми художествоа литература, — кӧть и уна бурыс нин сылӧн эм, пыр ӧтарӧ водзӧ мунӧ (унджык нин эпоса гижӧдъяс, заводитчис висьтъяс ногӧн гижӧм паськавны) — улын на сулалӧ. Гижны босьтчысьяс оз на кужны артмӧдны художествоа бур, мича, кокни кывъя гижӧдъяс пытшкӧссяньыс дай ортсы боксяньыс. Том гижысьяс пытшкысь мукӧдыс эськӧ и петкӧдлісны нин ассьыныс кужан сямнысӧ, сӧмын бура гижысьясӧдз вотӧдз на сувтісны ӧти местаӧ, водзӧ мунӧмыс эз кут тӧдчыны. Коми гижысьяс лыднас дай гижан сямнас кыпалӧны ньӧжйӧ.

10. Коми ассоциация пытшкын мукӧд том гижысьяслӧн тӧдчӧ лэптысьыштчӧм. Сійӧ тыдалӧ со мыйяс серти: ВАПП-лысь платформасӧ пыдди пуктысь бур коми гижысьясӧс нинӧм абуысь критикуйтӧны; оз кӧсйыны пыдди пуктыны ёрта-ёрт пӧвстса критика; сідз-тадз, омӧлиника видзӧдӧны велӧдчан могъяс вылӧ. Тайӧ нелючкиясланьыс сетчысьяскӧд колӧ чорыда тышкасьны. Тайӧ ӧд кыссяс медбӧрыннас ВАПП-лысь велӧдчӧм йылысь лозунгсӧ вунӧдӧмӧ, сідзкӧ и вежӧртассӧ да гижны кужан сямсӧ бурмӧдны не кӧсйӧмӧ.

11. Овмӧс боксянь да торъя нин югыдлун кыпӧдӧм боксянь социализм нога олӧм лӧсьӧдӧм сьӧкыдлунъяс вӧсна, коми гижысьяслӧн ичӧт велӧдчӧмныс вӧсна, — коми литератураын ӧткымынысь паныдасьлӧ олӧм вылӧ жугыля видзӧдӧм. Медъёна нин жугыльмылӧмыс тыдалӧ гижны босьтчысьяслӧн олӧмсям (быт) йылысь да нывбабаясӧс важ олӧм ногысь мездӧм йылысь гижӧдъясын.

12. Пролетариат нога коми гижысьяс ассоциациялы водзӧ кежлӧ колӧ чорыда нуӧдны олӧмӧ ВАПП-лысь лозунгсӧ — „велӧдчӧм, гижӧм, аскритика“. Медъёна ковмас видзӧдлыны велӧдчӧм вылӧ да аскритика вылӧ. Найӧ ӧд и отсалӧны бурмыны гижан сямныслы пролетариат нога гижысьяслы.

13. Велӧдчан уджӧ колӧ сюйны:

а) мед быд пролетариат нога гижысь дзикӧдз гӧгӧрвоис партиялысь мунан туйсӧ социализм нога овмӧс лӧсьӧдӧмын, партиялысь да пролетариатлысь мунан туйсӧ культура уджын пролетариат ыджыдаліг дырйи, дай мед кужис сійӧ туйсӧ нуӧдны крестьяна пӧвстын.

б) Велӧдны да гӧгӧрвоны мукӧд сёрниа йӧзпӧвстса пролетариат ногӧн гижысьяслысь гижӧдъяссӧ. Сійӧ ӧд отсалӧ жӧ гӧгӧрвоны пролетариатлысь идеологиясӧ.

в) Ставмувывса литератураыслысь бурторъяссӧ босьтӧм могысь, велӧдны дай пролетариат идеология ногӧн гӧгӧрвоны важ литература, торъя нин ёна классикъясӧс.

г) Лэптыны, кыпӧдны югыдлун, мед эськӧ верман бурджыка гижны. Югыдлунтӧг ӧд бура гижны он вермыв некор. Тшӧтш тӧдмасьны поэзия да проза теорияӧн.

д) Ӧтувйӧн видлавны да критикуйтны торъя гижӧдъяссӧ гижысьлысь дай став гижӧдсӧ торъя гижысьяслысь.

14. КАПП-са быд шленлы колӧ став уджалысь йӧзыскӧд йитӧд кутны, бура тӧдны налысь олӧмсӧ гӧгӧрбок, йӧзкостса удж нуны. Сӧмын сэки гижысьыд вермас йӧз вежӧртассӧ дай сьӧлӧмнысӧ медбура кыскыны ас висьталӧмъяс дінас.

15. Ассоциациялы колӧ и водзӧ кежлӧ тӧдмавны да босьтны ас кипод улас выль гижны босьтчысьясӧс. Сы вӧсна колӧ паськӧдны йӧз пӧвстӧ КАПП-лысь могъяссӧ, йитчыны газетӧ гижысьяскӧд, сідзи водзӧ.

Ӧтувтавны гижны босьтчысьясӧс кружокъясӧ. Лэдзавны „Ордымӧ“ налысь гижӧдъяссӧ да критикуйтӧмӧн сетавны бур индӧдъяс. КАПП правленньӧлы колӧ сетны кружокъясас велӧдчан программаяс. КАПП-са шленъяслы ёнджыка отсавны гижны босьтчысьяслы, медводдза гижӧдъяс йывсьыс зэв видзчысьӧмӧн сёрнитны-критикуйтны. КАПП правленньӧлы зільны паськӧдны да ошкыны гырысьджык школаясын ки помысь литература журналъяс лэдзӧм.

16. Кутны чорыд йитӧд правленньӧлы КАПП-са шленъяскӧд „Ордым“ пыр дай торъя гижасьӧмӧн. Шленъяслы ас костаныс колӧ гижасьны и.

17. ВАПП-са съезд шуӧм серти, КАПП правленньӧлы регыдджык видлавны выль пӧв КАПП-са шленъясӧс. Выль пӧв видлалігас видзӧдлыны КАПП-ыслысь дзоньнас уджсӧ дай весавны сэтшӧм йӧзысь, кодъяс важӧн нин нинӧм эз гижлыны.

18. Культура сертиыс да кыв сертиыс пролетариат нога коми гижысьяс ассоциация ньӧти оз торъяв пермяк кывйӧн гижысьяс ӧтувтчӧмысь. Художествоа литература лӧсьӧдан могъясыс кыв боксянь кыкнаныслӧн ӧткодьӧсь. Сы вӧсна конференция тшӧктӧ КАПП правленньӧлы босьтны коми-пермяк гижысьяс ӧтувтчӧмӧн чуйдӧдӧмсӧ дзоньнас дай лыддьыны сійӧс КАПП филиалӧн. Сы кузя войдӧр шыӧдчывны РАПП^Пролетариат нога гижысьяслӧн Рочмувывса ассоциация./^ правленньӧӧ. Тшӧтш лэдзавны коми-пермякъяслысь гижӧмсӧ „Ордымӧ“.

19. КАПП-лӧн водзӧ кежлӧ мед унджык вӧлі нуӧдӧма художествоа литература вылӧ критика. Критика пыр колӧ индыны гижысьлы гижан туйсӧ гижӧд ортсы боксяньыс дай пытшкӧссяньыс. Медъёна колӧ критикаӧн вермасьны идеологияӧн кежласьӧмъяскӧд, мещана моз, ас вӧснаыс сӧмын тӧждысьысь йӧз моз няргӧмъяскӧд, важ оланног ошкӧмкӧд. Критикалы колӧ отсавны гижысьыслы тӧдмавны йӧзкост олӧмсӧ да уджсӧ пролетариат ногӧн.

20. Ассоциациялысь да коми литературалысь пуктӧм могъяссӧ йӧз пӧвстӧ паськӧдӧм кузя, вӧчлывлыны коми литература рытъяс, гижны коми художествоа литература йылысь газетъясӧ да сідз водзӧ. КАПП-лы дзоньнас дай быд шленлы отсасьны сӧвет аппарат комиӧдан уджын, отсавны Коми обласьтын театр удж лӧсьӧдӧмын.

21. КАПП-лысь конференциясӧ чукӧртлывны быд во, корлыны сэтчӧ ассоциациялысь став шленъяссӧ. Корны обласьтувса бюджетысь отсӧг конференция чукӧртӧм вылӧ.

22. Коми культура кыпӧдан уджӧ став уджалысь йӧзсӧ матыстӧм могысь, выль олан сям сиктъясӧ сюйӧм могысь, конференция тшӧктӧ КАПП правленньӧлы кыпӧдны сёрни быд во коми национальнӧй культура праздник („олимпиада“) нуӧдӧм йылысь.

23. Тавосянь жӧ босьтчыны лэдзны коми художествоа литература альманах.