Йәсин (Йәсин) сүрәһе
(Йәсин сүрәһе 83 аяттан тора. Мәккәлә ингән. Исеме хаҡында фараздар әҙ түгел. «Йә сиин» — йә инсан, тип тә аңлаталар. Имештер, «Йәсин» - ул Мөхәммәд Пәйғәмбәр исемдәренең береһе. Йәсин сүрәһе ул – Ҡөръәндең йөрәге, тип әйтәләр. Йәсин — иң мәшһүр сүрәләрҙең берһе.)
Бисмилләһир-рахмәәнир-рахиим.
1. Йәсин. (2) Хикмәт тулы Ҡөръән менән ант итәм, (3) (эй, Мөхәммәд) һин, һис шөбһәһеҙ, Пәйғәмбәрҙәрҙең береһе булдың. (4) Һин тура юлдан бараһың.
5. Был Ҡөръән — һәр ваҡыт еңеүсе, ярлыҡаусы (Аллаһ) тарафынан индерелгән Китап. (6) Аталары (Ҡөръән менән) киҫәтелмәгән, үҙҙәре наҙанлыҡ эсендә ҡалған ҡәүемдәрҙе (Ҡиәмәт көнөндәге яза менән) киҫәтеү өсөн индерелде. (7) Дөрөҫө шул, уларҙың күбеһенә (вәғәҙә ителгән) һүҙ (яза биреү) хаҡ булып сыҡты. Сөнки уларҙың күбеһе иман килтермәне. (8) Хаҡтыр, Беҙ уларҙың муйындарына шундай бығау ҡыршауҙары һалдыҡ, ул ҡыршауҙар уларҙың эйәгенә саҡлы терәлеп тора. Хәҙер инде уларҙың башы-танауы юғарыға ҡарап ҡатҡан.
(Әлбиттә, был ғибәрәләрҙе күсермә мәғәнәлә аңларға кәрәк. Бығау ҡыршауы ла, баштарының юғарыға ҡарап ҡатып ҡалыуы ла уларҙың тәкәбберлегенә, кирелегенә, үҙгәрмәҫ, буйһонмаҫ булғандарына кинәйә, сағыштырыу.)
9. Беҙ уларҙың алдына ла, артына ла кәртә ҡорҙоҡ, шулай итеп, уларҙы уратып алдыҡ. Бынан һуң улар инде (Хәҡиҡәтте) бөтөнләй күрмәҫ.
(«Был кәртәләр уларҙың тәкәбберлеге. Тәкәбберлек, артыҡ ғорурлыҡ, маһайыу кәртәһе был халыҡҡа хәҡиҡәткә эйәреп, бөйөклөк яулау мөмкинлеген ҡаплай, арттағы кәртәләр иһә Хәҡиҡәтте инҡар итеүселәрҙең нисек һәләк булыу тарихын күрергә ҡамасаулай.»Мөхәммәд Али тәфсиренән.)
10. Киҫәтһәң дә, киҫәтмәһәң дә, улар барыбер иманға килмәҫ. (11) Һин бары тик (Ҡөръәнгә) йөҙ тотҡан һәм сикһеҙ мәрхәмәтле ярлыҡаусыға (Аллаһҡа ысын күңелдән) бөйөк хөрмәт күрһәтеүсе кешеләрҙе генә киҫәтә (иманға өндәй) алырһың. Бына шундайҙарҙы һин уларҙың ярлыҡау аласаҡтарын һәм бик тә шәрәфле әжерҙәр менән бүләкләнәсәктәрен әйтеп шатландыр.
12. Дөрөҫө шул, үлеләрҙе Беҙ генә, бары тик Беҙ генә терелтә алабыҙ. Улар эшләп ҡалдырған бөтөн нәмәне, (улар ҡылған бөтөн яман ғәмәлдәр тураһында) Китапҡа Беҙ яҙабыҙ. Беҙ бөтөнөһөн дә ап-асыҡ итеп (Ләүхел Мәхфүз тигән) Китапҡа теркәп барабыҙ. (13) Һин уларға (Антакия исемле) шәһәр халҡына илселәр килгәндән һуң булған хәлдәрҙе ғибрәт итеп һөйлә.
(«Антиохия йәки Антакия шәһәре — юнандар-гректар тарафынан беҙҙең эраға ҡәҙәр 300-се йылда Сүрийәнең төньяғында төҙөлгән шәһәр. Шул шәһәргә Ғайса ғәләйһиссәлләмдең илселәре килә». Али Тургуг тәфсиренән)
14. Беҙ уларға ике илсе күндергән инек. (Хәҙрәти Ғайсаның сәхәбәләре Йүхәннә менән Бәлүәсте). Уларҙы (илселәрҙе) ялғансы, тип атанылар. Беҙ сәхәбәләргә ярҙамға өсөнсө (илсе)не ебәрҙек. Илселәр әйтте:
— Дөрөҫөн һөйләйбеҙ, беҙ һеҙгә ебәрелгән илселәр булабыҙ, — тинеләр. (15) Улар:
— Һеҙ беҙҙең кеүек әҙәм заты булыуҙан башҡа бер кем дә түгел, — тинеләр. — Раббының һеҙгә һис бер нәмә индергәне юҡ. Һеҙ (Аллаһ пәйғәмбәрҙәре, тип кешеләрҙе алдап йөрөүсе) ялғансылар икәнһегеҙ. (16) (Илселәр) әйттеләр:
— Раббыбыҙ бик яҡшы белеп тора: беҙ, ысындан да, һеҙгә ебәрелгән илселәр булабыҙ, — тинеләр. (17) — (Аллаһтың хөкөмдәрен) ап-асыҡ итеп һеҙгә ирештереүҙән башҡа беҙҙең вазифабыҙ юҡ.
18. (Ҡала халҡы) әйтте:
— Күңелебеҙ һиҙә: һеҙ беҙгә бәлә килтерәсәкһегеҙ. Әгәр ҙә һеҙ (беҙҙе мосолман булырға ҡыҫтауҙан) уаз кисмәһәгеҙ, һеҙҙе таш менән бәреп үлтерәсәкбеҙ. Ысындан да, беҙҙең тарафтан һеҙгә ҡаты йәберләнеүҙәр булыр, — тинеләр. (19) (Илселәр) әйтте:
— Һеҙҙең бәләгеҙ үҙегеҙҙең кәферлегегеҙҙән килә. Һеҙгә өгөт-нәсихәт биреү — ул бәлә килтерәме ни? Эйе, һеҙ (әхләҡһеҙлектән) хаттин ашҡан (сиктәрҙе уҙған) тоҡомдан икәнһегеҙ.
20. Был шәһәрҙең иң алыҫ йортонда йәшәүсе (Хөбибүн Нажжар исемле бер кеше) йүгереп килде.
— Әй, халҡым, — тине ул. — Зинһар, был илселәргә эйәрегеҙ! (21) Эйәрегеҙ, сөнки улар һеҙҙән һис бер түләү һорамай. Улар— тура юлды тапҡан заттар. (22) Мин үҙемде яралтҡанға (Аллаһҡа ни өсөн) ҡоллоҡ итмәҫкә тейеш әле? Һеҙ барығыҙ ҙа фәҡәт Аллаһҡа ҡайтарыласаҡһығыҙ. (23) Мин Унан башҡа (ялған) тәңрегә табынмайым. Әгәр сикһеҙ мәрхәмәтле ярлыҡаусы (Аллаһ) миңә берәй зарар ҡылырға теләһә, улар (уйҙырма Илаһтар) һис бер файҙа бирә алмаҫ ине. Улар мине (язанан, тамуҡтан) ҡотҡара алмаҫ ине. (24) (Аллаһтан башҡаларға табына ҡалһам) шик юҡ, ул ваҡытта мин, һис шикһеҙ, юлдан яҙған кеше булыр инем. (Шунан һуң иманлы Нажжарға таш ырғыта башланылар. Үлер алдынан Нажжар былай тине.) (25)
— Мин һеҙҙең дә Аллаһығыҙға иман килтерҙем. Быны (Хәҡиҡәтте) ишетеп ҡалығыҙ. (26) (Үлгәндән һуң уға)
— Бар, йәннәткә кер! — тип әйттеләр. (Нажжарҙың рухы) әйтте:
— Аһ, ни ҡыҙғаныс, (27) Раббымдың нисек итеп (шәһид киткәнемнән һуң) мине (йәннәткә) лайыҡ иткәнен халҡым күрһә (шаҡ ҡатыр ине һәм иман килтергән булыр) ине.
28. Уның халҡына (язалау өсөн) Күктән (фәрештәләрҙән торған) бер ғәскәр ҙә ебәрмәнек, ебәрергә уйыбыҙҙа ла булманы. (29) Уларға ҡот осҡос ҡурҡыныс ауаздан башҡа бер ниндәй ҙә яза бирелмәне. Улар шунда уҡ һүнеп (үлеп) юҡҡа сыҡты. (30) Ләғнәттәр яуһын ул бәндәләрем (кәферҙәр) өҫтөнә. Пәйғәмбәрҙәр килә торҙо, уларҙы мыҫҡыллап көлә торҙолар. (31) Әллә һуң улар (мөшриктәр) күрмәйме? Уларҙан элек йәшәп уҙған күпме (боҙоҡ) нәҫелде (халыҡтарҙы) беҙ һәләк иттек. Улар бер ҡасан да бөгөнгө мөшриктәр янына яңынан әйләнеп ҡайта алмаҫ. (32) Һис шикһеҙ, уларҙың барыһы ла берәмләп Минең ҡаршыма килтереләсәк.
33. Беҙ үле тупраҡҡа йән бирҙек. Тупраҡта орлоҡ үҫтерҙек. Улар (шул орлоҡ менән) туйына. Быларҙың барыһы ла уларға (үлгәс тереләсәктәренә дәлил) ғибрәт-һабаҡ түгелме ни? (34) Беҙ шунда (тупраҡта) хөрмә һәм йөҙөм баҡсалары яһаныҡ. Эстәрендә нисә төрлө шишмәләр бәреп сыға. (35) Үҙ ҡулдары менән үҫтермәһәләр ҙә, булдырылған ниғмәттән ауыҙ итһендәр тип, ризыҡтар яралттыҡ. Шулай ҙа улар шөкөр итмәҫтәрме ни? (36) Ер үҫтереп биргән ниғмәттәрҙе лә, кешеләрҙе лә һәм тағын уларға мәғлүм булмаған ни ҡәҙәр нәмәләрҙе (йәнле-йәнһеҙ) парлы-парлы итеп яралтҡанға (Аллаһҡа) сикһеҙ маҡтауҙар!
37. Төн ҡараңғылығы ла (Аллаһтың ҡөҙрәтенә) бер дәлил. Беҙ унан көн яҡтылығын һурып сығарабыҙ. Шунан һуң улар төн ҡараңғылығында ҡала. (Ер шарының яҡтылығын был яҡҡа һурып алғас, теге яғы ҡараңғыла ҡала.)
38. Ҡояш та (Илаһи бер ҡөҙрәттең дәлиле булараҡ) үҙенә (Аллаһ тарафынан) билгеләнгән ваҡытҡа саҡлы әйләнеп йөрөр. Был эштәр сикһеҙ ҡөҙрәт эйәһе, (һәр нәмәне) дөрөҫө менән белеп тороусы (Аллаһ)тың әмерелер.
39. Айҙың хәле иһә былай тора: (әйләнеп йөрөр өсөн) Беҙ уға ла теүәл күк көмбәҙе һәм фасылдар тәғәйенләнек. Ниһайәт, ул ҡарт хөрмә ағасының нескә талы кеүек, нәҙек булып яңынан тыуыр.
40. Ҡояш Айға килеп ирешә алмаҫ, төндөң дә көн менән бергә булаһы юҡ. Есемдәрҙең барыһы ла (теүәл билгеләнгән) күк көмбәҙе буйлап йөҙә.
41. Уларҙың (Нухтың) тоҡомон (Туфан ваҡытында) кәмәгә төйәп йөрөткәнебеҙ ҙә; (42) (ултырып йөрөр өсөн, йөк ташыр өсөн, шуға оҡшаш башҡа күсереп йөрөтөү) әсбаптарын бар иткәнебеҙ ҙә (Аллаһтың барлығына, берлегенә, Әхирәттең буласағына) бер дәлил булып тора. (43) Ихтыяр иткән булһаҡ, Беҙ уларҙы батырып үлтергән дә булыр инек. Ул сағында уларға бер кем дә ярҙам итә алмаған булыр ине һәм улар ҡотола алмаҫ ине. (44) Беҙ мәрхәмәт итеп һәм мәғлүм бер ваҡытҡаса (тәҡдирҙәренә күрә) уларҙы ҡотҡарып, донъяла йәшәттек.
45. Уларға (кәферҙәргә):
— Ҡылған һәм ҡылынасаҡ гөнаһтарығыҙҙан ҡурҡығыҙ, бәлки, һеҙҙе ярлыҡау көтәлер, — тип әйтелһә лә, улар йөҙ сөйөрҙө (инҡарсы булдылар). (46) Раббынан килгән һәр бер аятты улар инҡар итә торҙо. (47) Уларға:
— Аллаһ һеҙгә тәғәйенләгән ризыҡтан (саҙаҡа, зәкәт) бирегеҙ, — тип әйткәс, кәферҙәр иманлыларға әйтте:
— Әгәр ихтыяр итһә, (мохтаждарҙы) Аллаһ (үҙе) туйындырһын. Аллаһ туйындырырға теләмәгәндәрҙе ни өсөн әле беҙ туйындырырға тейеш? Һеҙ, мотлаҡ, аҙашҡанһығыҙ? (48) Ысындан да, һеҙ дөрөҫөн һөйләйһегеҙ икән, улайһа, әйтегеҙ: вәғәҙә ителгән (Әхирәт) ҡасан буласаҡ? — тинеләр.
49. Улар үҙ-ара бәхәсләшеп торғанда, үҙҙәре өҫтөнә иҫкәрмәҫтән (ҡапыл, кинәт) килгән ҡот осҡос ауаздан башҡаһын ишетмәҫтәр. (50) Бына шул ваҡытта улар васыят әйтергә лә өлгөрмәҫ. Хатта ғаиләләре янына ла әйләнеп ҡайта алмаҫтар.
(51) Сур борғоһона өрөлгәс, улар ҡәберҙәренән ҡубарылып (сығып), туп-туры Раббы хозурына ашығырҙар. (52) Кешеләр әйтер:
— Ҡайғы беҙгә, йоҡлап ятҡан еребеҙҙән беҙҙе кем ҡуптарҙы (терелтеп сығарҙы) ?
(Яуабына бер тауыш яңғырар):
— Был (яңынан терелеү) — сикһеҙ мәрхәмәтле ярлыҡаусы (Аллаһ)тың вәғәҙә иткәне. Күндерелгәндәр (пәйғәмбәрҙәр) дөрөҫөн һөйләгәндәр икән.
53. Был — ҡаты тауыш ишетелеүгә үк, улар бөтөнөһө бер остан ҡаршыбыҙға килеп баҫасаҡ. (54) Ул Көндө бер кемгә лә бер ниндәй ҙә хаҡһыҙлыҡ ҡылынмаҫ. Һеҙ ҙә ҡылмыштарығыҙҙан башҡа нәмә өсөн яза күрмәҫһегеҙ. (55) Шик юҡ, ул Көндө йәннәт әһелдәре зауыҡ һәм ҡыуаныс эсендә байрам итер. (56) Үҙҙәре лә, ҡатындары ла (йәннәт) күләгәһенә ҡоролған урындыҡтарға ҡырын ятып, истирәхәт ҡылырҙар (ял итерҙәр). (57) Шунда уларға саф емештәр һәм күңелдәре нимә теләһә, шул китерелер. (58) Сикһеҙ мәрхәмәтле Раббынан уларға сәләм булыр.
59. — Әй, гөнаһлылар, бөгөн һеҙ (саф мөьминдәрҙән) айырым тороғоҙ. (60) Әй, әҙәм балалары, һеҙгә:
— Шайтанға эйәрмәгеҙ, ул һеҙҙең хәтәр дошманығыҙ, — тип бойорманыммы? (61) — Миңә сәждә итегеҙ, тура юлды табырһығыҙ, тип әйтмәнемме? (62) Дөрөҫө шул бит инде, (шайтан) һеҙҙең күбегеҙҙе юлдан яҙҙырҙы. Һеҙ әле һаман да шуны башығыҙға килтерә алмайһығыҙмы ни? (63) (Фани донъяла уҡ һеҙгә) вәғәҙә ителгән йәһәннәм ошо булыр. (64) Иманһыҙлығығыҙ (ҡылған гөнаһтарығыҙ) өсөн әҙерләнгән утта янырға йәһәннәмгә керегеҙ. (65) Ул Көндө ауыҙҙарығыҙға мөһөр баҫырбыҙ, йоҙаҡ һалырбыҙ. (Йәғни, кәферҙәргә, мөшриктәргә һөйләргә, аҡланырға мөмкинлек булмаҫ.) Уларҙың ҡылған гөнаһтары тураһында ҡулдары һөйләр, аяҡтары (һәм башҡа ағзалары) шаһитлыҡ итер. (66) Ихтыяр итһәк, уларҙың күҙен һуҡырайтыр инек. Улар һис нимә күрмәйенсә, бер-береһен уҙырға тырышып, этешә-төртөшә тура юлды табырға тырышырҙар ине. Нисек итеп улар (күрмәгән килеш) тура юлды табыр икән? (67) Ихтыяр итһәк, уларҙы торған урындарында ҡиәфәттәрен үҙгәртеп, бөтөнләй башҡа ҡиәфәткә кертер инек (таш итеп ҡатырыр инек). Улар алға китергә лә, артҡа сигенергә лә көс таба алмаҫ ине. (68) Берәүһенә оҙон ғүмер бирә ҡалһаҡ. Беҙ уны бөкрәйтеп бөтөрөрбөҙ. Шул турала уйлап ҡарамайҙармы?
69. Беҙ (Пәйғәмбәргә) шиғыр өйрәтмәнек. (Шиғыр сығарыу) уға килешмәй ҙә. Ул (һеҙгә килтергән) Китап өгөт-нәсихәт һәм (Аллаһтың киҫәтеүле) әмерҙәрен еткереүсе берҙән-бер Ҡөръән булыр. (70) Эсендә йәне булғандарға (киләсәктә буласаҡ язалар тураһында) хәбәр бирер өсөн. Кәферҙәргә вәғәҙә ителгән язаның, һис шикһеҙ, киләсәген раҫлар өсөн (Ҡөръән индерелде). (71) Беҙ уларға ҡөҙрәтебеҙ менән малдар бирҙек. Шул малдарға улар хужа булды. Шуны ла күрмәҫ дәрәжәләме ни улар? (72) Беҙ (ул хайуандарҙы) уларға хеҙмәткә ҡуйҙыҡ. Ҡайһы берҙәренә атланып, йөк төйәп йөрөһөндәр, ҡайһы берҙәрен һуйып ашаһындар, тип. (73) Уларҙан (хайуандарҙан) күпме файҙа күрәләр һәм улар (һөттәренән) эсемлектәр яһайҙар. Шулай ҙа улар шөкөр итмәй. (74) Улар Аллаһты инҡар итеп, үҙебеҙгә ярҙамдары тейер тип, башҡа Илаһтар (һындар, боттар) уйлап сығарҙы. (75) Ләкин уларҙың ул яһалма Илаһтары бер нисек тә ярҙам итә алмаҫ. Улар (һындар, йәки Аллаһҡа тиңләштерелгән заттар) үҙҙәре лә (Ҡиәмәттә яуап тотар өсөн) өйөрҙәре менән ҡаршыма килеп баҫасаҡ. (76) (Эй, Мөхәммәд) улар һөйләгәндәр һине хафаға һалмаһын. Хаҡтыр, Беҙ уларҙың йәшертен теләктәрен дә, йәшермәйенсә ҡылғандарының барыһын да белеп торабыҙ.
77. Кеше үҙенең бер нәҫел орлоғонан яралтылғанын аңламаймы? Аяныс, ул асыҡтан-асыҡ дошманлыҡ ҡыла. (78) Ул үҙенең нисек яралтылғанын онотоп:
— Был серегән һөйәктәргә кем йән өрә алһын? — тип, Беҙгә хәйләле һорау бирә.
79. (Эй, Мөхәммәд) әйт һин:
— Уларҙы иң беренсе яралтҡан (Аллаһ) терелтәсәк. Ул һәр яралтылғанды асылы менән белеүселер, — тип.
80. Йәм-йәшел булып үҫкән ағастан һеҙҙең өсөн ут сығарған Аллаһтыр. Бына шунан һеҙ ут алаһығыҙ. (81) Күктәрҙе һәм Ерҙе яралтҡан Аллаһ шуға оҡшаш тағын башҡа ғәләмдәрҙе лә юҡтан бар итергә ҡөҙрәтле түгелме ни? Әлбиттә, ҡөҙрәтле. Ул һәр нәмәнең асылын белеүсе, бөтөн ғәләмде юҡтан бар итеүсе.
82. Аллаһ берәй нәмәнең бар булыуын теләһә:
— Бар бул! — тип әмер итә һәм шунда уҡ ул әйбер барлыҡҡа ла килә.
83. Һәммә барса милекте әмерендә тотҡан Аллаһтың даны ни ҡәҙәр ҙә бөйөктер. Барығыҙ ҙа уның хозурына ҡайтарыласаҡһығыҙ.