Дыууæ æгъдауы (Коцойты)
| Дыууæ æгъдауы (1900) by |
| Фыст датæ: 1900, Рауагъ аз: 1900. Равзæрæн: Коцойты А.Б. Уацмыстæ. – Дзæуджыхъæу : Ир, 2012. |
1-æм январы изæрæй Джызæлы сылгоймæгты скъолайы Дзахсораты ахуыргæнæджы хъæппæрисæй скъоладзаутæн арæзт æрцыд Ног азы наз. Уырдæм хуынд æрцыдысты чызджыты ныййарджытæ æмæ æндæр уазджытæ. Уыдон зæрдиагæй цин кодтой æмæ уыдтой, сæ сывæллæттæ куыд хъазыдысты æмæ куыд хъæлдзæг уыдысты, уый. Изæр райдыдта ирон хъазтæй, кафыдысты дзы суанг æппæты къаннæг скъоладзаутæ дæр, 8–10 азы кæуыл цæуы, ахæм чызджытæ. Уыйфæстæ хистæр чызджытæ кастысты æмдзæвгæтæ, фылдæр та Крыловы æмбисæндтæ. Уæлдай хорз бакастысты æртæ чызджы «Бирæгъ æмæ уæрыкк», адæм сын æмдзæгъд кодтой. Ногæй та фæсивæд бавдæлдысты кафын æмæ æндæр хъæзтытæм, уазджытæн та арæзт æрцыди фынг. Изæр байгом 5 сахатыл æмæ ахицæн 11 сахат æмæ æрдæгыл. Ацыд тынг хъæлдзæгæй. Чи дзы уыд, уыдон скъоладзауты пайдайæн æрæмбырд кодтой дыууæ туманы бæрц. Уыцы изæр тынг фæцыд ныййарджыты зæрдæтæм, æмæ арфæтæ кодтой йæ саразджытæн.
Уыдис æндæрхуызон хабар дæр. 3-æм январы сæумæцъæхæй иу кæртæй ратахт 25–30 барæджы. Иу дзы йæ рахиз къухæй хæцыд, æгъдæнцоймæ фидаргонд чи уыд, ахæм чысыл наз бæласыл. Наз уыдис хъæздыг фæлыст, ауыгъд ыл уыд алыхуызон адджинæгтæ æмæ рæвдауæнтæ. Иннæйы къухы уыд тынг егъау зонтик, уый бæзджын æмбæрзт уыд алы мыггаг къафеттæй. Барæг æй дардта йæ сæрмæ, афтæмæй тахт. Цалдæр лæгыл уыди стыр хъулон худтæ, иннæтыл та згъæр хæдæттау æрттывтой æмæ хъулон дардтой æнгузтæ, æхсæртæ, дыргътæ, къафеттæ æмæ æндæр адджинæгтæ. Иу та дзы йæ уæхскыл хаста даргъ хъил, кæрæй-кæронмæ адджинæгтæй æхгæд чи уыд, ахæм. Барджытæй иу-æхсæз ифтонг уыдысты лæдзджытæй. Уыцы бардз тахт уынгты æмæ уайтагъд дыууæ зылды æркодта æгас хъæуыл. Дыккаг зылды, лæдзджытæ цы барджытæм уыд, уыдон цæвын байдыдтой се ’мбæлтты худтæ æмæ дзаумæттæ. Уыцы цæфтæй згъæлдысты зæхмæ алыхуызон адджинæгтæ. Сывæллæттæ хъæрахстгæнгæ згъордтой сæ фæдыл, бырынцъаг фæндагыл-иу фæкалдысты, афтæмæй, æмæ уыгътой рæвдауæнтæ. Уый фæстæ барджытæ аскъæрдтой уæлмæрдтæм æмæ уым се ’хсæн байуæрстой хæринæгтæ...
Ацы æгъдау хуыйны «æлæмтæ» æмæ йæ фæкæнынц, лæгæй чи амæлы, уыдон тыххæй. Ацы аз уый уыд иунæг æлæм. Æрæджы дæр ма, ивгъуыд азы нæлгоймаг кæмæй амардаид, уыдонæй алы хæдзар дæр йæ хæсыл нымадта Ногазы фæстæ фыццаг къуырисæры æлæм скæнын.
This work is in the public domain in Russia according to article 6 of Law No. 231-FZ of the Russian Federation of December 18, 2006; the Implementation Act for Book IV of the Civil Code of the Russian Federation:
- its creator didn't fight or work for Soviet Union victory during the Great Patriotic War — so the 70-year protection term is applied;
- and the creator died before January 1, 1954 (more than 70 years ago), and has been not posthumously rehabilitated since that date;
- and this work was first published before January 1, 1954 (more than 70 years ago).
This work is in the public domain in the United States because it was published before January 1, 1929 (more than 95 years ago).
The author died in 1944, so this work is also in the public domain in other countries and areas where the copyright term is the author's life plus 79 years or less (if applicable), or the copyright term is 123 years or less since publication (if applicable).
Public domainPublic domainfalsefalse