Дзандзирахъ (Малиты)

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Дзандзирахъ  (1935) 
by Малиты Геуæрги
Фыст датæ: 1927, Рауагъ аз: 1935. Равзæрæн: Малити Геуæрги. Ирæф : æмдзæвгæтæ æмæ поэмæтæ. – Орджоникидзе : Госиз­дат Сев. - Осет. АССР, 1935.


ДЗАНДЗИРАХЪ


I

Æримбурд æнцæ абони
Æвдæймаг сабат Къаматæ,
Ку æрбадунцæ тæрхони
Æд лæдзгутæ, æд хъæматæ...
Тумугъбатгæнгæ хестæртæ
Даргъ хæссунцæ сæ унаффæ.
Сах истунцæ и кæстæртæ, —
Игъосунцæ æд гузавæ.
— Нæуæгдзуд киндзæй, фæсевæд,
Нæ силтй хуæздæр, нæ кадæ —
Дзандзирахъ-рæсугъд фесавдæй,
Йе куд нæй махæн æгадæ?..
Фал ке лазæ, ке бæллах æй,
Кæбæл гъарæн нæ тæрегъæд?
Ка хæссуй дзиллæн лиагъæ,
Базонетæ уой, фæсевæд...
Гъе уотæ сæ загъд хæссунцæ
Сæ хорбадæни Къаматæ.
Сæ фур мæстæй ниттелунцæ
И кæстæртæ сæ хъæматæ...

II

Уæд фиййау биццеу бæрзондæй
Гъæр æмбурдмæ ку низзаруй,
Уой ниффæнзгæй и зæгъæн дор
Хуæнхтæ, гъæдтæ ниццарауй:
— Гъей, байгъосетæ, хуарз адæм,
Фæууидтон дессаг абони —
Сугъзæрийнæ сурх дзиккотæ
Фелаунцæ далæ дони.

III

Гургургæнгæ далæ фордмæ
Ниффæдес æнцæ Къаматæ.
Æристадæнцæ донгоми
Æд лæдзгутæ, æд хъæматæ.
Усмæй-усмæмæ дæлфинкæй
Цъæх ку ферттевуй фелауæн,
Фæззиннунцæ сугъзæрийнæ
Сурх дзиккотæ уæд еу рауæн.
И фæлхъæзæнти æнцойнæ
Тæгтæ-тæгтæ фелаунцæ, —
Уалдзигон хорау сæ гъазти
Æнæ дауæ федаунцæ.
Ниггузавæ 'нцæ Къаматæ,
Арф хæссунцæ нур сæ ниндæ.
Багъудæй сæ æвеппайди
Мард хæссунмæ нур мæрсинтæ...

IV

Исæздахтæнцæ донгомæй
Сæ хорбадæнмæ Къаматæ, —
Даргъ хæссунцæ сæ унаффæ
Æд лæдзгутæ, æд хъæматæ...
Дæргъæй-дæргъæмæ уæлдзеген
Мард ку 'рхъан æй уони цори.
— Ауæхæн дессаг нуронги
Некæд ма 'рцудæй Дигори...
Ци кодта, цума, фæсевæд,
Дзандзирахъ-рæсугъд, нæ кадæ?
Йе ку байзайа асхъоди,
Уодзинан гъеуæд æгадæ...
Гъе уотæ сæ загъд хæссунцæ
Сæ хорбадæни хестæртæ,
Сæ хъæматæ ниттелунцæ
Сæ фур мæстæй и кæстæртæ...

V

Уæд рацæйцудæй æмбурдæй
Дзæндзирахъи лæг еуварсмæ:
— Ци кæнон, зæгъуй, хуарз адæм,
Авд къуæрей цæуй, уой разæй
Æз фесафтон Дзандзирахъи
Есге ардуд, есге лазæй...
Уой бавдистæй хуæзголдарбæл...
Мæ болат хъæма нинсадтон, —
Æ циргъ финдзæй æнæхатир
Æз тæккæ зæрдæ ниргъавтон...
Куд ниххаудтæй мард и донмæ,
Уой æстъалутæ уидтонцæ...
Уой цæхъалтæ кæрæдземæн
Десæ-дзорæ фæккодтонцæ...
Æрцæйцæуæд и уæлмардмæ
Нур Къундзай-фурт, мæ ардауæг,
Кæд хонуй æхе мед адæм
Æнæ мегъæ, раст идауæг!

VI

Уæд Къундзай-фурт и уæлмардмæ
Æрцæйцудæй лæкъундзастæй.
Фæгъгъæр кодта, цæветтонгæ
Æвеппайди топп февастæй:
— Берæ бонти Дзандзирахъи
Ку фæккодтон нимæхстуарзæ,
Æрæгиау исæмбалдæй
И мæгурбæл мæ фуд лазæ.
Æвдистон æй хуæзголдарбæл,
Æримистон мæнгæ дауæ,
Фæккæнинæ хебæраги
Хъамболати соцъардауæ, —
Кæд рарветвдæ æ уоси
Сурди номæй æ цæгатмæ,
Æрхудтайнæ Дзандзирахъи
Уодæнбалæн уæд мæ уатмæ. —
Гъе уотæ зæгъуй Къундзай-фурт...
Сах кæсунцæ 'ймæ Къаматæ,
Никъкъех æнцæ сæ фур десæй
Æд лæдзгутæ, æд хъæматæ.
Хъамболат кæсуй зæнхæмæ,
Æхсæйвон мæйау нийвадæй,
Фицгæ донау тæвдæгæнгæ
Маст зæрди хурфи сирадæй...

VII

Хор фæсхуæнхтæ фæййаууон æй,
Мард байвардтонцæ Къаматæ,
Нур хæлеу кæнунцæ унгти
Æд лæдзгутæ, æд хъæматæ...
Рацæйевгъудæй еу афæй.
Сæумигон гъæуæй идарди
Иссирдтонцæ и Къаматæ
Æвеппайди дууæ марди.
Йеу хундтæй уонæй Къундзай-фурт,
Хъамболат инней худтонцæ.
Æвæццæгæн, и фæндагбæл
Фудæмбæлæ фæккодтонцæ.


1927

This work is in the public domain in Russia according to article 6 of Law No. 231-FZ of the Russian Federation of December 18, 2006; the Implementation Act for Book IV of the Civil Code of the Russian Federation:

  • its creator didn't fight or work for Soviet Union victory during the Great Patriotic War — so the 70-year protection term is applied;
  • and the creator died before January 1, 1954 (more than 70 years ago), and has been not posthumously rehabilitated since that date;
  • and this work was first published before January 1, 1954 (more than 70 years ago).

This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States (and not published in the U.S. within 30 days), and it was first published before 1989 without complying with U.S. copyright formalities (renewal and/or copyright notice) and it was in the public domain in its home country on the URAA date (January 1, 1996 for most countries).
This work was in the public domain in Russia on the URAA date January 1, 1996, according to the Law 09.07.1993 No 5351-1 which was enacted on that date:

  • its creator didn't fight or work for Soviet Union victory during the Great Patriotic War — so the 50-year protection term was applied;
  • and the creator died before January 1, 1946 (more than 50 years ago from 1/1/1996), and has been not posthumously rehabilitated since that date;
  • and this work was first published before January 1, 1946 (more than 50 years ago from 1/1/1996).

The author died in 1942, so this work is also in the public domain in other countries and areas where the copyright term is the author's life plus 81 years or less (if applicable), or the copyright term is 88 years or less since publication (if applicable).

Public domainPublic domainfalsefalse