Гым-чард
Гым-чард му пуксьӧмсяньыс чуймӧдліс, повзьӧдліс йӧзӧс. Кужӧмаӧсь жӧ тай сы пыдди налы важ йӧз нимсӧ сетны: «гым» (лёкысла пӧ гымгис быдӧн). Вежӧртӧм пемыд йӧз ӧні на кевмысьӧны гым-чардлы енлы пыдди. Мый нӧ эськӧ сійӧ гымыс да чардыс?
Вӧлӧмкӧ, найӧ лоӧны электричествоысь. Сійӧ аслыссяма ыджыд вын миян гӧгӧр, му вылын и му пытшкын.
Босьтам кӧ ми сургуч, ниртам сійӧс нойӧн, сэсся матыстам гӧн бердӧ, либӧ посньыдик кабалаторъяс бердӧ, либӧ мукӧд посниторъяс бердӧ, — найӧ кыпӧдчасны, ляскысясны сургуч бердад. Пемыдінын сынасигӧн юрсиыд быдӧн тричка-трачкакылӧ. Сынасьӧм бӧрын сынаныс вермӧ жӧ ас бердас кыскыны гӧнтӧ да кабала торпыригъястӧ. Ставыс сійӧ электричество понда. Чардбиыд сійӧ зэв ыджыд электрическӧй би югӧр, петӧ кымӧрысь ыджыд шыӧн-гымӧн.
Чардби мукӧддырйиыс тювӧ кымӧр костті, мукӧддырйи швачкӧ муӧ, унджыкысьсӧ, дерт, джуджыдторъясӧ: вичкоӧ, гырысь керкаясӧ, пуясӧ, кушинын — мортӧ, скӧтӧ.
Корсюрӧ войясын гымтӧг чардалӧ, востымасьӧ (зарница). Сійӧ вывті ылын чардалӧм-гымалӧм; шыыс оз кыв, сӧмын югнитӧмыс тыдалӧ.
Колӧ видлыны. Вӧчис Франклин шӧвк чышъянысь змей (кабалаыд ӧд зэрсьыд кӧтасьӧ). Сэсся кымӧртчигӧн муніс сійӧ эрд вылӧ. Мед йӧзыс оз серавны: «Ыджыд морт пӧ змеясьӧ», ассьыс ичӧт писӧ босьтіс. Змей качӧдӧм мыстиыс Франклин кӧв помас кӧрталіс войдӧр кӧрт ключ, сэсся сійӧс шӧвкӧн пу бердӧ домаліс. Сійӧ мӧвпаліс: «Чардбиыс пӧ эстӧні, вылын. Сійӧ кӧ пӧ электричествоысь, электричествоыс лэччас змей вылӧ, сэсянь кӧв кузяыс тювас улӧ, ключлань. Ключыс пондас чеччавны би югӧрӧн. Зэрӧдз кос кӧв кузя некутшӧм электричество оз лок. Мыйӧн тай зэрыд кӧтӧдіс кӧвтӧ, электричествоыд пыр и котӧртіс сы кузя. Зэв уна сійӧ выныс чукӧрмис ключад, шӧвкыд ӧд со водзӧсӧ оз лэдз сійӧс мунныд. Сэсся вывті унаысла пондіс сэсь тричкакывны — чеччавны ортсӧ, би югӧрӧн моз. Неуна Франклин эз сотчы. Нинӧм вылӧ нин сійӧ нимкодьысла эз видзӧд, сӧмын долыдысла бӧрддзис да шуис: «Ӧні сэсся мем позьӧ нин кувны: тӧдмалі, мый мем зэв колӧ вӧлі тӧдны, мый йылысь ёна мӧвпалі, юрӧс жугӧдлі».
This work is in the public domain in Russia according to article 6 of Law No. 231-FZ of the Russian Federation of December 18, 2006; the Implementation Act for Book IV of the Civil Code of the Russian Federation:
- it was anonymously published before January 1, 1954 (more than 70 years ago).
This work is in the public domain in the United States because it was published before January 1, 1929 (more than 95 years ago).
This anonymous or pseudonymous work is also in the public domain in other countries and areas where the copyright term of anonymous or pseudonymous works is 97 years or less since publication.
Public domainPublic domainfalsefalse