Вӧр — міјан озырлун

by Елькин Василий Иванович

Вӧр — міјан озырлун  (1931)  by Елькин Василий Иванович

Гижан кад: 1931, Йӧзӧдан во: 1931. Ӧшмӧс: Елькин В. И. Вӧр — миян озырлун. Сыктывкар: Коми нига лэдзанін, 1931.

Војвыв Крајлӧн озырлуныс — вӧр. Вӧра плӧщаԃыс Комі облаԍтын 32 міԉԉон га. Вӧрлеԇӧмыс Војвыв Крајын воыԍ-воӧ соԁӧ, вітвоԍа план помаԍіг кежлӧ крајын вӧрлеԇӧмсӧ шуӧма вајӧԁны 60–65 міԉԉон кубометрӧԇ.

Міјан вӧрын быԁмӧны уна ԍікас пујас: пожӧм, коз, ԋіја, ԋыв, сус, кыԇ, піпу, ловпу, ԉӧмпу, пелыԍпу ԁа баԃ. Меԁуна леԇӧны пожӧм, сеԍԍа коз ԁа ԋіја.

Вӧрын олӧны ԅверјас ԁа пӧткајас. Ԅвер-пӧткасӧ кыјԍыԍјас кыјӧны.

Арын завоԃітчӧ вӧрлеԇӧм.

Меԁым ӧԁјӧнҗык тыртны заԁаԋԋӧсӧ, вӧрлеԇыԍјас арԏеԉјасӧн ԁа брігаԁајасӧн уҗалӧны, уԁарнӧја ԁа орԁјыԍӧмӧн. Брігаԁајасын уҗыс ԍамӧн јуклӧма: пӧрӧԁчыԍ пӧрӧԁӧ, піԉітчыԍ піԉітӧ, сувјыԍыс сувјӧ, кыскаԍыԍ кыскӧ. Таԇінаԁ уҗыс ӧԁјӧнҗык мунӧ. Ӧԏі пӧрӧԁчыԍыс луннас вермӧ пӧрӧԁны ԁас ԁај унҗык кубометрӧԇ, а кырԍԍытӧгыс нӧшта-на унҗык (Крајын таво шуісны піловочԋік вӧрсӧ кырԍԍӧмыԍ ԁугӧԁны. Кыскаԍыԍјас сіԇ-жӧ уна вермӧны кыскыны — ԁас ԁа унҗык кубометр.

Кыскаԍыԍјас кыскӧны вӧрыԍ керјассӧ ԁа јітуј пӧлӧн буԋԏітӧны. Сеԍ сеԍԍа керјассӧ кыскӧны улі каԏішщӧӧ, јујас ԁа тыјас ԁорӧ. Сені мыјкӧмынԁа керсӧ пурјалӧны, вӧчӧны лотовкајас..

Во-мӧԁ сајын јітујыԁ міјанын зев еща вӧлі, ӧні быԁлаӧ-ԋін јона паԍкалӧма.

Јітуј куԅа вӧлыԁ вермӧ кыскыны 10–15 кер ԁа унҗык, а прӧстӧј тујвывтіыԁ 2–4 кер.

Кыскаԍыԍјас уналаын уԁарнӧја ԁа орԁјыԍӧмӧн-жӧ уҗалӧны — ӧԁ оз поԅ леԇӧм вӧрсӧ коԉны вӧрӧ. Вӧрлеԇӧмлы јона торкӧны кулакјас ԁа на ног ԍылыԍ јӧз, веԍіг јӧзсӧ вӧрыԍ петкӧԁӧны ԁа с. в. Кулакјаскӧԁ колӧ чорыԁа вермаԍны, колӧ налы торја заԁаԋԋӧјас ԍетны ԁа віԇӧԁны, меԁ выполԋітӧны.

Мортјас ԁа вӧвјасыԍ ӧтԁор вӧрын щӧщ тракторјас уҗалӧны.

Тракторыԁ јітујӧԁ-жӧ кыскаԍӧ. Ачыссӧ мунӧ трассаӧԁ — ԁоԃԍувтујјас костјасас сылы ветлыны лӧԍӧԁӧм тујӧԁ. Трактор ӧтчыԁӧн вермӧ кыскыны 80–100 кер.

Тракторјасӧс віԇӧны гаражјасын.

Уҗ бӧрын вӧрлеԇыԍјас локтӧны баракӧ. Важӧнтӧ најӧ овлісны омӧԉік пывԍанјасын, кӧтаԍӧм паԍкӧмнаныс-і ԍојісны-јуісны, коԍтыԍнысӧ ԋекӧн вӧлі ԁа. Ӧні баракјасыԁ гырыԍӧԍ, југыԁӧԍ, шоныԁӧԍ; вӧчӧма коԍтыԍан вежӧсјас. Сеԍԍа уналаын-ԋін вӧрлеԇыԍјас ӧтувјӧн ԍојӧны-јуӧны. Емӧԍ налӧн гӧрԁ пеԉӧсјас; уҗвывԍыс воӧм бӧрын ветлывлӧны собраԋԋӧјас вылӧ, поԉітграмота велӧԁан кружокјас вылӧ, ԍпектакјас, кіно віԇӧԁны, раԃіо кывзыны ԁа мукӧԁтор. Велӧԁчӧмыԁ вӧрлеԇыԍјаслы ԍетӧ гӧгӧрвоны ӧніја олӧмсӧ, сы вӧсна најӧ нӧшта-на чорыԁа тышкаԍӧны вӧрлеԇан заԁаԋԋӧ тыртӧм вӧсна.

Јіа туј вӧчӧм мыԍԏі щӧщ-і улі каԏішщӧын олӧмыс ловԅӧ.

Каԏішщӧјассӧ векҗык вӧчӧны ԋеыҗыԁ јујас вылӧ, коԁјас јона туԅылӧны. Сені, вӧрын-моз-жӧ, сваԉщікјас баракјасын олӧны. Сваԉщікјас сорԏірујтӧны ԁа буԋԏітӧны став кыскалӧм вӧрсӧ. Тулыслаԋыс завоԃітԍӧны пурјаԍны. Керјассӧ пурјавлӧм могыԍ песӧны козпу ԋӧрјас ԁа сіјӧн і кԉачавлӧны. Ветымын кер кԉачалӧм бӧрын пурјыс шуԍӧ пԉіткаӧн. Пурјаԍыԍјас котыртчалӧны уԁарнӧј брігаԁајасӧ ԁа мӧԁа-мӧԁыскӧԁ орԁјыԍӧны, меԁым вӧрсӧ ԋе коԍтыны меставылас.

Ԉапкыԃік тыјас ԁа посԋіԃік јујас ԁорса каԏішщӧјасӧ лотовка-маткајастӧ вӧчныԁ оз поԅ. Најӧс-ӧԁ вӧчӧны куім ԉібӧ віт кер суԁта, а ԉапкыԁ інјасԍыԁ сы суԁтатӧ ԍӧкыԁ овлӧ петкӧԁныԁ. Сы вӧсна сещӧмінјасыԍ керјассӧ кылӧԁӧны гырыԍҗык јујасӧԇ моԉԉӧн. Сені-і пурјалӧны сеԍԍа.

Моԉԉӧн кылӧԁчігӧн каԏішщӧыԍ керјассӧ леԇалӧны ӧԏіӧн-ӧԏіӧн; меԁым кывтыԍ керјас ез заторітчыны, јујас пӧлӧн сувтӧԁӧм јӧз јӧткалӧны ԍібԁыԍ керјассӧ.

Ју уԍԏјејасӧ вӧчалӧны јон запаԋјас, кытчӧ чукӧрмӧ моԉԉыс ԁа кӧні завоԃітчӧны пурјаԍны.

Лотовка маткатӧ колӧ вӧчны бур маԍԏерјаслы, — тајӧ уҗыс-ӧԁ керка стрӧітӧм-коԃ-жӧ. А ештӧм бӧрԏіыс ԁаԍтӧны сетчӧ снаԍтјас, јакӧрјас, лотјас ԁа мукӧԁ колана кӧлуј ԁа мӧԁӧԁчӧны кывтны.

Ӧԏі лотовкаын 3000 кер мынԁа. Кылӧԁчыԍјас колӧны морт 15–25, а пурјӧн кылӧԁчігӧн быԁ пԉітка вылӧ пӧшԏі колӧ торја морт.

Лотовкаӧн кылӧԁчӧмыԁ нӧшта сіјӧн бур, мыј лотовкајасыԁ пыр ва шӧрӧԁ кывтӧны ԁа шоча ԍібԁывлӧны.

Комі облаԍтын меԁгырыԍ јујасыс тащӧмјас: Печера, Ежва, Сыктыв ԁа Луз. Ежва уԍӧ Војвыв Ԁвінаӧ, а сіјӧ — Војвыв саріԇӧ. Печера ју војвыв саріԇӧ-жӧ уԍӧ. Сы вӧсна тајӧ јујасӧԁыс вӧрсӧ нуӧны Карԁорса завоԁјасӧ ԁа заграԋічаӧ петкӧԁӧны.

Быԁ во Карԁорса портын іностраннӧј парокоԁјас вылӧ груԅітӧны вӧр. Најӧ-і вуҗӧԁӧны міјанлыԍ вӧрсӧ саріԇ вомӧн. Заграԋічаыԍ вајӧны машіна вӧчан машінајас, фабрік-завоԁјаслы оборуԁоваԋԋӧ.

СССР-ын чорыԁа ӧні стрӧітчӧны, шуам, фабрік-завоԁјас, мукӧԁ гырыԍ зԁаԋԋӧјас, кӧрттуј ԁа с. в.

Сіԇкӧ сетчӧ колӧ уна піԉітӧм вӧр: ԏӧсјас ԁа шпалјас. Сы вӧсна міјан ӧні вӧчӧны уна вӧрпіԉітан завоԁјас ԁа шпалорезкајас.

Вӧрпіԉітан завоԁсӧ ԁа шпалорезкасӧ пыр вӧчӧны јујас ԁорӧ, меԁым керјассӧ кокԋіа поԅіс пыртны завоԁас.

Меԁым сіјӧ завоԁјасыслы тӧвнас щӧщ тырміс керјыс, кылӧԁӧм керјассӧ поԁјомнӧј кранӧн лепталӧны ваԍыс ԁа завоԁ ԁорас буԋԏітӧны.

Гожӧмын вӧрпіԉітан завоԁас керсӧ веԍкыԁа ваԍыс-і катӧԁӧны. Кӧрталасны керсӧ чептӧн, а чепсӧ кыскыны лӧԍӧԁӧма аслыс пӧлӧс машіна. Кор керјыс завоԁ пыщкас воас, сіјӧс пуктӧны ԏеԉежка вылӧ ԁа јӧткӧны піԉітан станокӧ. Піԉітан рамалӧн ԁас піла, он-і тӧԁлы, шаркԋітасны кертӧ. Петӧны јеҗыԃік, мічаԋік ԏӧсјас. Гӧрбушјасыԍ гӧгрӧс пілаӧн піԉітӧны рејкајас.

Ԏӧсјассӧ ԁа рејкајассӧ течӧны штабеԉјасӧ, а сетыԍ сеԍԍа груԅітӧны баржајас вылӧ ԁа нуӧны стрӧітчанінјасӧ.

СССР-са уҗалыԍ јӧз стрӧітӧны сотсіаԉізм, — кыптӧны гігант фабрік-завоԁјас, школајас, боԉԋічајас, ӧтувја оланінјас, ԇоԋ карјас, выԉ кӧрттујјас. Кӧртыԁ, ізшомыԁ, ԋерпыԁ, вӧрыԁ — ӧні зев колантор. Робочӧј тышкаԍӧ быԁ тонна ізшом ԁа кӧрт вӧсна, вӧрлеԇыԍ тышкаԍӧ быԁ кубометр вӧр вӧсна. Вӧрлеԇан ԁа кылӧԁан уҗ бура нуӧԁӧмӧн комі уҗалыԍ јӧз щӧщ стрӧітӧны сотсіаԉізм олӧмсӧ.

Піоԋерјас!

Шкоԉԋікјас!

ЧОРЫԀА ТЫШКАԌӦЈ КУЛАКԌАԊ ПЕТАН ԌОРԊІЈАСКӦԀ. Баԏ-мамныԁтӧ, чој-вокныԁтӧ, ԍіктсаныԁтӧ велӧԁӧј брігаԁајасӧн ԁа орԁјыԍӧмӧн уҗавны вӧрлеԇігӧн ԁа кылӧԁчігӧн.

АԌНЫԀ КОТЫРТЧӦЈ брігаԁајасӧ ԁа кајӧ вӧрлеԇанінӧ јіа туј кіԍкавны, весавны, кыскаԍны. Катӧԁӧј вӧрлеԇыԍјаслы ԋіга-гаԅетјас. Велӧԁӧј ӧтув ԍојны-јуны, овны. Бырӧԁӧј пемыԁлун.

ВЕЛӦԀӦЈ ВӦРЛЕԆАН ԁа кылӧԁчан ԏехԋіка. Боԍтӧј шефство улӧ каԏішщӧ, стојанка, уԁарнӧј вӧркылӧԁан участок. Том вынјӧрнаныԁ отсаԍӧј гырыԍјаслы стрӧітны выԉ шуԁа олӧм — сотсіаԉізм.