Видз-му уджалӧм Данияын

by Аноним

Видз-му уджалӧм Данияын  (1923)  Аноним

Гижан кад: 1923, Йӧзӧдан во: 1923. Ӧшмӧс: Выль туйӧд. Сыктывдінкар, 1923.

Данияын кодь бура видз-му уджалӧм ог тӧд кӧнкӧ мӧдлаын эм абу. Сэні став муыс крестьяна ордын, юклӧма посньыдик пластъясӧн. Помещикъяс сэні абу. Налӧн весиг законыс оз тшӧкты ӧти мортлы уна му сетны. Уна тӧдӧм, мырсьӧм ассьыс, книгаясысь, тӧдысь йӧзлысь сюйӧ быд крестьянин ас муас. Гоз-мӧдысь мутӧ зэв пыдіті гӧрӧны бур ӧруддьӧясӧн, зэв бура вынсьӧдӧны. Куйӧдӧн кындзи уна пӧлӧс мукӧдторйӧн на ещӧ вынсьӧдӧны. Судзсьытӧмтор мулы датчанин пырысь-пыр содтас. Казялас муын этша лыа — лыа содтас; этша известка — известка содтас. Датчаниныдлӧн кӧйдысыд пыр медбур. Быдӧнлысь сійӧ юасьӧ, сёрнитӧ, лыддьӧ — оз-ӧ выльтор видз-му уджалӧм йылысь сюр. Эмӧсь датчанаяс — десятин ветымынӧдз ас семьянаныс мутӧ уджалӧны. Дерт, налы ёна отсалӧны машинаяс. Вартӧны, вундӧны, тӧлӧдчӧны — ставсӧ машинаясӧн вӧчӧны. Ӧткӧн, тӧдӧмысь, уджалан машина лӧсьӧдны он вермы. Сы вӧсна гоз-мӧд крестьянин ӧтувтчӧны, тэчсьӧмӧн ньӧбӧны найӧс. Уджалысь йӧз сэні пырӧны союзъясӧ, восьталӧны сельскокӧзяйственнӧй обществояс. Во чӧжын кыкысь став шленыс чукӧртчылӧны сёрнитны ӧтув видз-му уджалӧм йылысь. Юралысьяссӧ сэтчӧ бӧрйӧны во кежлӧ. Сэтшӧм обществоыс тӧждысьӧ став шленъяс вӧснаыс: лӧсьӧдӧ бур кӧйдыс, машинаяс, му вынсьӧданъяс, гырысь бур скӧтъяс. Медалӧ тӧдысь йӧзӧс мунысӧ вынсьӧдны. Восьталӧны артельнӧй вый вӧчанінъяс. Став шленыс вайӧны сэтчӧ йӧвнысӧ вый да сыр вӧчны. Артельнад налӧн рӧскодыд этша лоӧ. Барышыд вель уна аслыныс кольӧ. Ичӧт обществоясыс мӧда-мӧдыскӧд ӧтувтчӧны, гырысьмӧны. Сэтшӧм обществояслы отсалӧ тшӧтш правительство.

Гырысь обществояс вӧчлывлӧны выставкаяс, петкӧдлӧны крестьяналы медбур скӧтсӧ, пуктассӧ, уна выльтор видз-му уджалӧм йылысь. Сэні жӧ крестьяналы сетӧны награда бура скӧтӧс дӧзьӧритӧмысь, выль ногӧн видз-му уджалӧмысь. Бӧръя кадъясас медбура уджалысьяссӧ пондісны дась тшӧт вылӧ мӧдӧдавны мукӧд сиктас йӧз видз-му уджалӧмкӧд тӧдмасявны, мукӧдлысь бур вылӧ велӧдчыны. Водзвыв сылы индаласны, кытчӧ мунны, кӧн бура уджалӧны. Ветлігад быд бурсӧ аддзыласны, велӧдчасны мукӧдлысь уджавны. Локтасны гортад да ёнджыка кутчысясны видз-му бердад. Налӧн став олӧмыс ӧтувъя: ылысаясыс весиг мӧда-мӧдтӧ бура тӧдӧны. Ӧтувъя олӧмыд датчанаӧс ёнмӧдіс, вынсьӧдіс — налы зэв кокни вермасьны ывлаыдкӧд. Вермисны нюръястӧ, тыястӧ косьтыны. Ӧні со моресӧ нин косьтӧны уналаын. Куш лыаинъяссӧ пӧртісны бур веж видз-муӧ. Сэтшӧм олӧмыс налӧн воысь воӧ эмбурсӧ содтӧ, оз нин тӧдны найӧ тшыгъялӧм ни гӧль олӧм. Ӧтувтчӧмын вывті ыджыд вын, датскӧй крестьянин важӧн нин сійӧ гӧгӧрвоӧма.

Кор бара миян коми крестьянин гӧгӧрвоас сэтшӧм бурсӧ-а? Кор на моз велӧдчӧмаӧсь ми лоам?