Žiwjenje zbožowneho bura

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
nadpis Žiwjenje zbožowneho bura
awtor Michał Rostok
lěto
žórło citanka.cz
licenca public domain
nota stary prawopis

Što čini čłowjeka zbožowneho a wjesołeho? Jeho wobsedźeństwo, přiroda jeho wobdawaca a jeho swěrne skutkowanje. Chcemy raz wšitke druhe stawy čłowjeskeho towařstwa wotstronić a jeničcy wobraz zbožowneho serbskeho bura sebi před woči stajić.

Kapon je spěwał, štyri je biło; njech dźeń swita abo njech hišće ćěmnosć a mrokota zemju přikrywa: bur so zběha ze swojeho lěhwa. Wón stawa radostnje a khwali Boha dźakownje. Wón budźi žonu, wón woła wotročka a druhich we swojim domje. Nětko dźe do dźěła spěšnje a wjesele, pak do bróžnje, pak won na polo abo na łuku abo do keřkow. Tež jeho mandźelska njeje w tu khwilu prózdna; wona zatepja a wari snědanje za ludźi a skót, dźe potom do hródźe, hdźež ju hłódny skót mórčo a korčo lubje wita. Picuje kruwy a swinje, sypa ječmjeń kurom a husom a njezapomina ani psa ani kóčki, zastara tež swoje móličke, kiž su mjez tym stanyłe. A nětko přikhadźeja nutř z prózdnymi brjuchami a dobrym požadom ; hospodař a čeladnicy a sydaju so k blidu. Hospoza přinošuje poliwku a běrny abo kofej a khlěba a butry, a wšitkim słodźi po ćežkim dźěle zwučene snedanje. A nětko po mócnym wokřewjenju du hnydom zaso do dźěła; činić je dosć. Žně su wulke, rukow je mało. Po počasach je wšědne dźěło wšelake. Tu ma so drjewo pušćeć, maju so walčki rubać; rola ma so přihotować, dyrbi so syć a sadźeć; łuka ma so syc, syno a wotawa domoj wozyć; ma so dom khować, štož je rola přinjesła, zběrać a šćipać, štož je na winowym pjeńku zezraliło abo štož je na sadowych štomach narostło, a w zymje młóćić abo přasć a pjerje drěć. A hdyž je lěto nimo a hdyž je samo srědnjemu burej jeho pijne prócowanje sto abo dwě sćě toleř čisteho dobytka přinjesło, njeměł so wón zbožowny začuć a zradować we swojej wutrobje? Wšak je wšitko jeho; wšo je sebi zasłužił ze samsnym skutkowanjom; wšo je jemu spožčiła dobroćiwa přiroda a jeje mócny knjez.

Ale tež w druhim nastupanju začuwa so bur ze swojej swójbu zbožowny a radosćiwy. Přikhadźa-li njedźela a z njej dźeń měra a wotpocinka, wotkładuje wón swoje wšědnjace pomyslenja, kiž běchu jenož na zemske złožene a khwata swjedźeńscy zwoblekany ke mši, zo by Bohu lubemu knjezej so dźakował za spožčenu móc k dźěłu a za bože žohnowanje na polu a łucy, na zahrodźe a w lěsu, w pincy a bróžni, v hródźi a domje. - Hišće krasnišo wupyšena dyžli hospodař dźe za nim jeho mandźelska w rukomaj spěwaŕske knihi a rjane wonješko ze swojeje zahrodki, zo by z nuchanjom mócnje wonjacych kwětkow wostudne spanje sebi zaćěrjała, kiž mohło ju w cyrkwi nadpadować a nutrnosći zadźěwać. Radosćiwy dźe bur ke mši a z błyšćatym wobličom wróća so wote mše. Zda so, jako by z njedźelskej drastu cyle druhi čłowjek do njeho zaćahnył, Popołdnjo je k wukhadej na polo, łuku a do keřkow postajene. Štož je w wšědny dźeń nadźěłał, štož so jemu na polu, na łucy w keřkach narostło, to chce wohladać, nad tym chce raz njedźelscy so zawjeselić, tež snadno spěwanja ptačkow a čisteha miłeho powětra tak prawje z cyłej wutrobu wužić. To su burowe njedźelske wjesela. A jeho dźeći? Te skakaja tak žiwje a wjesele wokoło nana a maćerje, zraduja so rjanosće kwětkow abo pychi pisanych mjetelow, abo hraja z psyčkom a kóčku abo majkaju a koša młode jehnjatko abo wjesela so nad kózlatkami ławki " a stólcy přeskakowacymi. Tež burowe dźěći maju swoje wjesela a začuja so zbožowne. A wobradźa-li hakle Bože dźěćo, hdyž přińdu běłe hody a z nimi swěćaty štomik božeho dźěsća, napowěsany z pozłoćenymi jabłukami a worjechami, rózynkami a cokorowymi wěcami, dha leža pod nim rózynkate kołački, rukajcy a knižki z barbnymi wobrazami. To načinja wjesela, wyskanja a skakanja, hladanja a powědanja bjez kónca; to čini tež nana a maćeř zasy młodeju a tež wonaj začujetaj so zbožownaj kaž jeju dźěći. Tajke je žiwjenje a wjeselo serbskeho bura.