Žiwjenje zbožowneho bura
| nadpis | Žiwjenje zbožowneho bura |
|---|---|
| awtor | Michał Rostok |
| lěto | |
| žórło | citanka.cz |
| licenca | public domain |
| nota | stary prawopis |
Što čini čłowjeka zbožowneho a wjesołeho? Jeho wobsedźeństwo, přiroda jeho wobdawaca a jeho swěrne skutkowanje. Chcemy raz wšitke druhe stawy čłowjeskeho towařstwa wotstronić a jeničcy wobraz zbožowneho serbskeho bura sebi před woči stajić.
Kapon je spěwał, štyri je biło; njech dźeń swita abo njech hišće ćěmnosć a mrokota zemju přikrywa: bur so zběha ze swojeho lěhwa. Wón stawa radostnje a khwali Boha dźakownje. Wón budźi žonu, wón woła wotročka a druhich we swojim domje. Nětko dźe do dźěła spěšnje a wjesele, pak do bróžnje, pak won na polo abo na łuku abo do keřkow. Tež jeho mandźelska njeje w tu khwilu prózdna; wona zatepja a wari snědanje za ludźi a skót, dźe potom do hródźe, hdźež ju hłódny skót mórčo a korčo lubje wita. Picuje kruwy a swinje, sypa ječmjeń kurom a husom a njezapomina ani psa ani kóčki, zastara tež swoje móličke, kiž su mjez tym stanyłe. A nětko přikhadźeja nutř z prózdnymi brjuchami a dobrym požadom ; hospodař a čeladnicy a sydaju so k blidu. Hospoza přinošuje poliwku a běrny abo kofej a khlěba a butry, a wšitkim słodźi po ćežkim dźěle zwučene snedanje. A nětko po mócnym wokřewjenju du hnydom zaso do dźěła; činić je dosć. Žně su wulke, rukow je mało. Po počasach je wšědne dźěło wšelake. Tu ma so drjewo pušćeć, maju so walčki rubać; rola ma so přihotować, dyrbi so syć a sadźeć; łuka ma so syc, syno a wotawa domoj wozyć; ma so dom khować, štož je rola přinjesła, zběrać a šćipać, štož je na winowym pjeńku zezraliło abo štož je na sadowych štomach narostło, a w zymje młóćić abo přasć a pjerje drěć. A hdyž je lěto nimo a hdyž je samo srědnjemu burej jeho pijne prócowanje sto abo dwě sćě toleř čisteho dobytka přinjesło, njeměł so wón zbožowny začuć a zradować we swojej wutrobje? Wšak je wšitko jeho; wšo je sebi zasłužił ze samsnym skutkowanjom; wšo je jemu spožčiła dobroćiwa přiroda a jeje mócny knjez.
Ale tež w druhim nastupanju začuwa so bur ze swojej swójbu zbožowny a radosćiwy. Přikhadźa-li njedźela a z njej dźeń měra a wotpocinka, wotkładuje wón swoje wšědnjace pomyslenja, kiž běchu jenož na zemske złožene a khwata swjedźeńscy zwoblekany ke mši, zo by Bohu lubemu knjezej so dźakował za spožčenu móc k dźěłu a za bože žohnowanje na polu a łucy, na zahrodźe a w lěsu, w pincy a bróžni, v hródźi a domje. - Hišće krasnišo wupyšena dyžli hospodař dźe za nim jeho mandźelska w rukomaj spěwaŕske knihi a rjane wonješko ze swojeje zahrodki, zo by z nuchanjom mócnje wonjacych kwětkow wostudne spanje sebi zaćěrjała, kiž mohło ju w cyrkwi nadpadować a nutrnosći zadźěwać. Radosćiwy dźe bur ke mši a z błyšćatym wobličom wróća so wote mše. Zda so, jako by z njedźelskej drastu cyle druhi čłowjek do njeho zaćahnył, Popołdnjo je k wukhadej na polo, łuku a do keřkow postajene. Štož je w wšědny dźeń nadźěłał, štož so jemu na polu, na łucy w keřkach narostło, to chce wohladać, nad tym chce raz njedźelscy so zawjeselić, tež snadno spěwanja ptačkow a čisteha miłeho powětra tak prawje z cyłej wutrobu wužić. To su burowe njedźelske wjesela. A jeho dźeći? Te skakaja tak žiwje a wjesele wokoło nana a maćerje, zraduja so rjanosće kwětkow abo pychi pisanych mjetelow, abo hraja z psyčkom a kóčku abo majkaju a koša młode jehnjatko abo wjesela so nad kózlatkami ławki " a stólcy přeskakowacymi. Tež burowe dźěći maju swoje wjesela a začuja so zbožowne. A wobradźa-li hakle Bože dźěćo, hdyž přińdu běłe hody a z nimi swěćaty štomik božeho dźěsća, napowěsany z pozłoćenymi jabłukami a worjechami, rózynkami a cokorowymi wěcami, dha leža pod nim rózynkate kołački, rukajcy a knižki z barbnymi wobrazami. To načinja wjesela, wyskanja a skakanja, hladanja a powědanja bjez kónca; to čini tež nana a maćeř zasy młodeju a tež wonaj začujetaj so zbožownaj kaž jeju dźěći. Tajke je žiwjenje a wjeselo serbskeho bura.