Èl sgner Pirein/Em càpiten tùtti a me!

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Èl sgner Pirein/  (1920) 
by Antonio Fiacchi
Èl sgner Pirein

EM CÀPITEN TÙTTI A ME![edit]

_Pregiatessum Sgner Derettòur!_

Mi fanno tanto riddere quanto diccono questo che qui non puvò essere, quello che là è una fandonia, comme quando in questo giornale c'era quella signora che raccontava le bazzurlonate della propria servente, che anche a me, bisogna dirlo per debito di parzialità, mi fecero esclamare: oh, questa è una lochina, inventata tanto per empiere il foglio.

Adèss però a crèdd incossa, doppo i fatti della vigilia di Natale, me a degh che tutto è possibile sotto la K del sole, sebbèin che sabet passà an i foss èl sòul, e an se stess bèin che sotto la K del camino... che si poteva dire proprio che era il camin di nostra vitta, tant as sinteva ristaurà nelle sue vicinanze.

Ma questo non suffraga, dseva quèl prit ch' cantava èl Tantomergo invez dèl Miserere, chè bisogna raccontare da rè a ròn[1] quello che mi successe a me, la vigilia del Natale prossimo passato che sono di quelle cosse da far avanzar ed strazz fenna èl separi ed Brunètt che è tutto dire.

La mî Lucrezia, pochi giorni primma della vigilia, si era avuto un pranzetto abbastanza lauto, e chissà per quale combinazione, proprio accanto alla tavola ove aveva avuto luogo èl banchètt, il panchetto, a j era cascà una scarfoia ed zivòlla; si vede che lei senza vederla ci sopramontò sopra, e la t'um sblesga e nel volersi sostenere la casca sul pavimento del piancito battènd i cavî per tèrra, e quindi riscuotendone spasimo anch a la tèsta ch'j era sòtta. Le pronte cure dell'amorosa famiglia a nulla valsero pr'impedir èl nezz, che poteva avere serie conseguenze se, mettiamo, dovve urtò col capo, ai foss sta un spunciòn ed fèr o un altro oggetto da far del male maggiore, e fu un vero miracolo che non accadesse di peggio. Basta, la quistiòn l'era che la fazza l'era dvintà culòur ed carota, e non era esponibile al pùbblich, e comme si fava per la spesa, che me non sono pratico, quell ragazzi non ci è la convenienza del decoro di dire d'andare in piazza; e d'altra banda bisògna pur magnar!?

Allora mi venne una edea, cioè ed trovar una ragazzèla che per questi giorni venisse a fare il servizio senna che la Lucrezia foss turnà del suvo colore natio. Dett e fatt a incònter per la strà un'ortolana che per di ann la dà èl latt alla mî cà, e ci dicco: — Dsì sù Ruseina, avresti una ragazza accosì, accosì, ecetera, ecetera?

— Mo sissignori, ai mandarò mî fiola, una più bona diavla, svelta... che farà al suo caso.

— Brava, mandamla per dmatteina che essendo la vigilia di Natale, sebbèin che non lo sia, ne abbiamo bisogno.

— Che an s'indobita e al vdrà ch' j ein cunteint dia mî Jusfula.

— Êla mai sta a servir?

— Oh gnanch da burla, a faz giùst per fari un piasèir a lù, che la mî tusètta, grazia Dio, n'ha megga bisògn... l'am aiuta a preparar j erbagg...

— Va bèin, allòura, dmatteina al j ott ch' la sia a cà mî e dai sigh dû card, un soquant casp d'insalà e dei prasegoli, pagamento a tre mesi data, com dis i scambiavalut.

Infatti alla mattina alle otto in punto arriva la Jusfula, una tassagnotta visibile, con un corgh in tèsta dov ai dseva èsser una vinteina ed card e una piramida d'insalà che si sarebbe mangiato in venti asini e più.

— Cuss è tùtta ql'erba fiola mî? a faz me, nel aprirci le imposte dirette.

— La mama m'ha dett ch'ai porta dû card e...

— Ah, ma duve di numero, non per modo di dire.

— Oh, poch mal, ch'i droven quî ch'i volen, quî alter ai purtarò indrî stasira.

— Brava, gajarda, vein mo a tor j urden da mî mujer che l'è anch a lètt, perchè l'ha sbattò la tèsta per tèrra, puvrètta, e non si sente bene, e la introduco dalla Lucrezia.

Mî mujer j òurdna un pèzz ed can, che è la mia passione, dòu tarantèl, del j ov ed pèss, dl'oli fein, dèl pan spzial alla certosina e dèl rinfrèsch del dottor Collina da S. Domenico, che è squisito. A tùtti el spiegaziòn ch'i dà mî mujer per fari capir pulid ed cossa as tratta, lî l'arspònd:

— Eh, diamine, an sòn megga una zuccòuna, a capess pr'aria, me... e pò a forza ed dmandar as fa tùtt quèl ch' s' vol...

— Bravo Jusfeina, acsè am pias, fa perstein perchè èl can ci vuol del tempo a cucirlo.

— Bravo Pirein, dseva la Lucrezia, ti mo andà a dstanar una ragazzèla com va...

Sòuna el dis, sòuna el j onds, sòuna mezzodì, e la Jusfeina en s' vèdd. Mia moglie comincia ad istare impensierita, e me a zèirch ed divagarla perchè il pensare con la tèsta acsè nezza, gli può essere dannoso, mo a Lei non glie lo nascondo, sgner Derettòur, a lù che chissà quant ai n'ha vest ed sti cas, io ero angustiato più di lei, anch per la responsabilità in fazza alla mader, no, perchè io dicevo: con l'umidità che cè, se questa ragazza mi fa una caduta e che si rovini, con chi la fa sua madre?! con me!!

Basta, quand Dio vols l'arrivò a cà che al dseva èsser un'òura, ròssa, tùtta affanà, con el lagrum a j ucc.

— Mo di bèin sù duv ît sta fenna adèss? Coss'è quèl rotol ed carta, cuss'è qla zùcca d'acqua rinfrescativa... Mo Sgnòur bendètt che diavel hât imbrujà... oh povr'om me!

— Am maravèi che i dscòrren, se a cherdeva acsè an vgneva megga sani... Arturo, al m'èl dseva che j ein tùtt mizz matt...

— Mo adasi bèin, cineina, perchè 'l j insulèinz non le deglutino... cuss'è suzzèss? sintèin...

— Ohi, appènna fora a j ho dmandà dov a pseva truvar un quart ed can...

— Mo che quart?!

— Vlevel che al tuless tùtt intir per lòur ch'j ein in puch.

— Intir nò, mo anch un quart...

— Bisògna vèdder ed che razza, perchè se al foss un livrir che a j cava el j oss, poch j avanza... basta, im han insgnà d'andar fenna fora dla Mascarèla, con sta bèla stasunzeina e po quant a sòn sta là, i s'ein mess a redder e i m'han dett che non ne vendono al minuto...

— Ah, che bistia, puvrètt me... e quèl rotol cuss êl?

— Ohi! a j ho dmandà dov s' còmpra el tarantèl, i m'han insgnà da Trebbi quèl dla musica, ecco que a j n'ho tolt dòu, al dis che sono bellissime.

— Ah, dsgrazià d'una stùpida, guardà que; _Tarantella, trascrizione per piano_... asna, sumara... e l'acqua rinfrescativa per chi êla?...

— À sòn andà là dal sgner duttòur Collina e a j ho dett: a vrê un quèl ed rinfrescativ... an m'arcord più pulid... E lù al dis: mo ch'al sia rinfrèsch o acqua rinfrescativa?!

— Mo, an m'arcord più.

— J'è brisa di amalà in casa?

— Sissignore, a j è una dona a lètt...

— Allòura, l'è acqua rinfrescativa, e al m'ha dà sta zucca...

— Bravo Jusfeina! E èl pan spzial?

— Ah, quèl i l'han d'andar a tor lòur alla Zertòusa, cun ste paciugh a n'i vad brisa...

— Anzi t'ha rasòn, e l'oli l'hât tolt?

— Ecco que!

— Coss'è sta pùzza? ma quèst l'è oli ed lein.

— Ohi, in han dett: ed lein?!

— Fein, brisa lein... Ah, va pur là la mî ctà, t'î una brava ragazza...

Mo com s' fa adèss?! Bisognarà pur magnar... Oh infein! a far i fatt sù an s'insporca brisa el man, dseva quèl ch'era zò pr'un foss e ch' cujeva del foj ed vid. Andarò me a far spèisa... e te sta lè a badar a cà.

Infatti a ciapp sù, e me ne vado con la mî brava caparèla tratta sù all'eroica per cruver la zùcca d'acqua rinfrescativa che a vleva tintar di concambiare colla:


MELISSA CARMELITANA
ECCELLENTE ANTISTERICO
RICREANTE E STOMATICO
Stabilimento Chimico
_Piazza San Domenico Num. 502_

Passand avsein a una marunara am arcord che a j ho da tor i maron, che sono la passione del mî ragazzoli e ne compro due soldi avvitichiati in un _Secolo_ e a mi mett dèinter int èl gennasi onde si conservino più caldi, e pr'en me far vèdder con un avvoltojo in man.

A dir la verità l'era un pzulètt che sentivo un calore in tèsta e a dseva: mo bene come sono caldi, quand a incònter delle persone da ariguardo che conosco, ed ero costretto a cavarum èl gennasi, difatti alla mej faccio l'atto di salutare, mo sissignori che mi fermano; una mamma con dòu fioli, e im cmèinzen a dmandar novelle ed ca mî.

In quèl mèinter un biricchein ch' passava al fa, al dis:

— Ehi! ai fùmma èl caminarol, èl canòn dla stû al brusa!!

Le mie interrogatrici a vèdd che mi guardano fisso il ginnasio, ed esclamano:

— Ma scusi bene, lei abbrucia!

Istantaneamente a mett la man al cappèl, e una pioggia d'arrosti e 'd carta brusà casca adoss ai capplein del sgnureini e tùtt sù per la mî capparèla, mèinter con l'aria che ci era compenetrata èl zùcc dèl cappèl al fava la fiamma. Un zelant per vlèir mandar vî un pzol d' carta impià che si era fermata int èl mi tabarr am dà un pogn int la zùcca dall'acqua rinfrescativa e zò, tutto il liquido adoss a me e alle suddette signore.

Io non ci do il prezzo di quella critica situazione, fatto segno alle beffe dei monelli che riddevano e che i seguitaven a dir:

— Brusa la fuga! Eh! che pozza d'ùnt; accidenti! la par la padèla da frezzer!

Le signore erano sparite, e me a scappò in piazzola ad acquistare un alter cappèl.

Ql'asna dla marunara, as vèdd che tra j arrosti ci aveva lasciato una bracia che a contatto del _Secolo_, che è di così facile inflammazione, procreò l'incendio fatale.

Intant el _tarantèl_ che aveva tolt da purtar indrî a Trebbi el j eren in cola, perchè la bisacca dov a li aveva si impinì di acqua medicinale.

Mî mujer, intant dòp che a j era vgnò vî me, l'aveva dmandà alla ragazèla s' l'era almanch bona ed preparar i card, arcmandandi che j arstassen bianch.

Dòp un poch, ci arriva di là, con dû card invujà int un pèzz ed stura, digand:

— Dov j oja da supplir, perchè per fari arstar bianch, nualter urtlan a fèin acsè!!!

Arriv a cà me, e l'am cònta sta storia... e me a fazz: — A proposit, el j ov ed pèss, che l'al j ava po tolti?!

Interrogata, risponde: — Nossignori, a sòn andà da tùtt el cuntadeini, el j aveven del j ov ed toch, ed galleina, d'anadra, mo ed pèss in n'aveven brisa!!

— Va in cuseina sùbit, e ringrazium se an t' fecch fora dall'ùss!!!

El mî ragazzi, puvreini, i l'aveven tolta in redder, e quant im vèsten tùtt moj causa la rottura dla zùcca, ci si sarebbero estratti tutti i denti dal gran riddere che favano, quel bazzurlunzèli!

Basta, quant Dio vols, volse, as messen a tavla; ma aveven appènna finè la mnèstra, che la nostra brava Jusfula l'arriva dèinter spalancand l'ùss e digand:

— Ehi ch'i baden mo que, che a j è di sgnòuri ch'j dmanden.

J'êren dû spazzacamein ch'êren vgnò all'ùss a dar el bonn fèst, e lî la si cundus propri al noster cospetto in quèl mèinter che si inghiottiva quel boccone di cena.

Dòp un poch i tòurnen a sunar, l'era un urbein che ci dava gli auguri come sopra.

Ai dagh dû zentesum, perchè an me pias ed farum guardar drì da quî dsgrazià, e po ai degh che la porta in tavla el zavatt ed mî mujer, che a j aveva cumprà da bagnar int èl vein.

Spetta e spira an s' vdeva indson; a vad a vèdder coss'era suzzèss, e a l'incònter con la lùm in man ch' la vgneva sù dal scal.

— Duv siv sta? a fazz me.

— Ohi! vdand ch'a j era anch el scal buri, a sòn sta a far lùm all'urbein perchè an casca.

— Oh povr'om me, perchè ch'al vèdda i pirù n'è vèira? Puvrètt lù, e più puvrètta te! Va là dònca porta sti zavatt ed mî mujer... metti sù int'un cabarà.

Al cherdreni?! Dòp un poch as la vdèin arrivar nella _Salle a manger_, comme dicono nelle locande, con el paposs ed la Lucrezia sù pr'èl cabarà, le paposie che ci ricamò l'Ergia nel suo onomastico di lana con fiori che sono bellissime e che, con rispetto, le incalza la mattina allorchè ascende dal letto nunziale.

Quel tusètti che sono allegre sempre, si gettarono int una sbuccalà da non poter più, e la mî Lucrezia quantunque indisposta la teins, si tenne mettere a riddere alla sua volta, talchè la rabbia ch' m'era vgnò rimase disarmata e a finè per torla anch'io con un sorriso.

Finè la zènna a ciamonn èl caffè, ma non l'aveva fatto perchè, dseva lî, an s' vleva masnar per quant la prillass.

E sè che èl masnein è nov! porta que che a vèdda!... mo t'en vî, a sfid me, t'ha mess el grann dèinter int la cassètta invez d' metterli que sù.

Fa bèin a mî mod, mettet sù èl fazzulètt e at cundus sùbit da tô mader...

In quèl mèinter a vèdd che lei vacilla, e che da alle onde, a guard alla buttiglieina dèl rinfrèsch, preparata col servizio da caffè, e a vèdd ch' l'è quasi vuda.

La ragazza intant la s' mett a zigar e l'am abbrazza basandum com è che a foss stà èl sô mròus: l'era una durèzza, che ci aveva preso in tenerezza con lagrime! Arriva mî mujer, el mî ragazzi: a vedere quell'amplesso inorridiscono!

Lo dichi mo lei, se si può essere più disgraziati?


Dall'_Ehi! ch'al scusa..._, 30 dicembre 1882.

  1. _Da rè a ròn_: dall'a alla zeta.