Page:Progreso - 2a yaro.pdf/47

21

LINGUALA QUESTIONI

Ruko [DEIS] $=$ D. (Spinn)-rocken, Wocken ; E. rock, distaff ; F. quenouille ; I. conocchia, rocca ; S. rueca. — Ta vorto semblas necesa, nam on trovas trovar nula perifrazo exakta e klara (Esp. : stupofasko, bobenstango !) E la radiko DEIS esas plu internaciona kam la radiko FI. On devas nur modifikar ol por evikar roko.

Fremis-ar [FI] $=$ D. schauern, schaudern ; E. to shudder, shiver ; F. frémir, frissonner ; I. fremere, tremare ; S. temblar, estremecerse. — Ta vorto esas necesa, e ne povas vicesar da tremetar, nam on trovas ex. en Evangelyo : fremisanta de hororo e tremanta de pavoro. On fremisas de kolero, de nepacienteso, de multa pasioni ; on tremas o tremetas de malvarmeso, sed on fremisas de febro.

Kontagio [EFIS] $=$ D. Ansteckung, Seuche ; E. F. contagion ; I. S. contagio.

Kontagi-a, ‑oza, ‑ema : D. ansteckend, kontagiös ; E. contagious ; F. contagieux ; I. S. contagioso.

Disipar [EFIS] $=$. vergeuden, verschleudern, verschwenden ; E. to dissipate ; F. dissiper, gaspiller ; I. dissipare ; S. disipar. Rimarkez, ke ta vorto ne havas la senco dissemar o dispersar (quankam ta senco esas etimologie sa primitiva senco).

Disip-ema, ‑emo $=$ D. Verschwender (-isch), E. waster, prodigal, spendthrift ; F. prodigue, gaspilleur ; I. dissipatore, scialacquatore, prodigo ; S. derrochador, disipador, prodigo.

Vicio [EFIS] $=$ D. Laster, E. F. vice, I. vizio, S. vicio. — Vici-oza $=$ D. lasterhaft ; E. vicious ; F. vicieux ; I. vizioso ; S. vicioso. — Vici-izar $=$ D. verderben ; E. vitiate ; F. vicier ; I. viziare ; S. viciar. Ta radiko semblas necesa ; 1^e pro ke, en la senco morala, on povas dubar, kad vicio esas vere kontrajo di vertuo, e kad ol povas do expresesar per malvertuo (la stranjeso ipsa di ca vorto semblas montrar, ke ol ne esas tute justa) ; 2^e pro ke en sa metafora senci ol tute ne povas vicesar per malvertuo nek per difekto. Same, viciizar ne esas exakte la samo kam koruptar ; ex. legal akto povas esar viciizata, ol ne esas koruptata ; 3^e, pro ke ta vorto semblas esar necesa en tradicionala expresuri o frazeti, quale : vicioza cirklo (maljusta rezono, o kulpo en rezono).

Embarkar [EFIS] $=$ D. einschiffen, E. to embark, F. embarquer, I. imbarcare, S. embarcar. — Embark-eyo $=$ D. Einschiffungs­platz ; E. wharf ; F. embarcadère ; I. imbarco ; S. embarcadero. — Mal-embarkar $=$ D. ausschiffen ; E. to disembark ; F. débarquer ; I. sbarcare ; S. desembarcar. Kompreneble, la verbi embarkar e mal-embarkar esus mixita (tranzitiva e netranzitiva). Ni ne kredas utila dicar pro quo li semblas necesa, ed adminime plu bona kam la Esp. verbi enshipigi, enshipighi, elshipigi, elshipighi^[1].

1. Quin famoza Esp. autoro imitis tre injenioze, forjante la verbo : elhejmighi por dicar… ekirar de hemo !