Se ca o ta sono o formo esas malfacila por ula populo, ca populo devas kutimeskar ol lernar, e penar por pronuncar ol korekte. « Tale la Angli devas : pro quo? pro ke Dro Zamenhof sic vult, sic jubet (tale volas, tale imperas); segun mea opiniono, il devis prefere konsiderar la Angli e ne adoptar la du vorti, qua en Fundamento kontenas kn : knab, kned. » Same altraloke : « la milioni de Germani, Rusi, e c. devas ankore; sola Dro Zamenhof devis nultempe ulo, quale semblas ». E fine : « Sempre la sama rekantajo : la Esperantisti e lia chefo povas facar to, quon li volas, ni malfelica hominfanti devas….» (lernar Espo tala, quala ol esas). On ne povas plu bone karakterizar la stranja stando di spirito di 1’ Esperantisti, qui volas impozar sua linguo ad la mondo, sen konsiderar la kritiki od objekti quin facas la mondo « profana ». « On ne devas venar ad me dicante co : la Esperantisti decidis, ke co devas esar tale, per co la afero esas konkludita; se vi volas kunagar, bone; se ne, voluntez tacar. » Certe tala posturo ne atraktos ad Esperanto multa ciencisti, en la tempo ipsa, en qua on penas altraflanke difuzar Esperanto en la clencala mondo. La vere bona Esperantisti devas do atencar la konsili, mem poke malsimpatioza, di Prof. Leskien.
Ni parolos altrafoye pri la detala kritiki, quin Si Brugmann e Leskien opozas ad Esperanto. Ni nur rimarkos, ke preske nulu ek li atingas la linguo di Ido : ol neplu havas la fatiganta formi iu, tiu, kiu, ĉiu, neniu, kun acento kontrenature pozita sur i; ol neplu havas knabo (vicigata per puero) nek knedi (vicigata per petrisar); ol havas ankore ámas, ámis, ámos, sed la finalo tempala esas ofte malgrava, e la kuntexto generale precizigas la tempo (quale montris So Peano). Ol havas ankore patrino e gepatri, sed la objekti vizanta ca formi esas pure « gustala » o « sentimentala ». La max grava kritiki, qui vizis la fonetiko di Esperanto, esas tute evitita. Ni ne esperas, ke ca du ciencisti divenos entuziasmoza adepti di Ido, nam li havas ankore prejudiki kontre la ideo ipsa di LI.; sed adminime on povas dicar, ke la nuva LI. senarmigas li ye ciencala vidpunto.
Or on povas e devas distingar tri parti en lia diskutado : 1e co, quon li dicas pri la rolo e skopo sociala ed homala di LI.; 2e co, quon li dicas pri la LI. generale de l’ vidpunto di la linguistiko; 3e co, quon li dicas pri Esperanto aparte. Nu, pri la 1a punto line havas specala kompetenteso, e rezonas nur quale omna altra privato; pri la 3a punto li povis erorar, e fakte eroris, pro nesuficanta konoco e studyo di la linguo kritikata, e pri ca punto on riprochis li akre e bruise. Sed pri la 2a punto, nome pri la generala legi di l’ evoluco di la lingui, ed aparte pri la fonetikala legi, qui regnas tante plu tirane, ke li regnas senkoncie, li havas la max granda kompetenteso, e li ne expresas personal opinioni, sed veraji ciencala tute nekontestebla (se ne da la nesavanti). Do kande li deklaras, ke ca o ta lego esas malrespektata en Espo, on devas atencar ed auskultar lia averto (irge qua esas la sentimento plu o min amikala, qua inspiras li),
