Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 2.djvu/152

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.

winno swój początek). Klasztor wraz z kościołem posiadają obecnie oo. bazylianie. Do tej parafii należą miejscowości: Bołochowce, Borysław, Dereżycki monaster, Dobrohostów, Dobrowlany, Glinne, Hubicze, Jasienica, Kałpiec, Kotowska bania, Liśnia, Liśniański monaster, Mordycz, Mrażnica, Neudorf, Niedźwiedza, Orowe, Popiele, Raniowice, Schodnica, Solec, Stanila, Starawieś, Stebnik, Truskawiec, Tustanowice, Utyczno (Gassendorf), Uniatycze. W obręie tej parafii ogólna liczba katol. 4906, akat. 465, izr. 9000. Kaplic w tej parafii jest 2, jedna na cmętarzu w Drohobyczu murowana grobowa ś. p. Karola Nahlika, w której się msza święta odprawia, i druga w Truskawcu wymurowana ze składek gości kąpielowych, w której w lecie nabożeństwo odprawiane bywa. Grecko-katolicka parafia liczy przy głównej cerkwi murowanej św. Piotra i Pawła z przedmieściami Zagrody i Wójtowska góra 504, młodzieży szkolnej w gimnazyum i profesorów 136, obcych, sług i uczniów u rzemieślników 200; w przyłączonem przedmieściu z 2 cerkwiami ś-go Grzegorza i św. Parascewy 1500; na przedmieściu zwaryckiem z cerkwią Podwyższenia św. Krzyża 910; na przedmieściu liszniańskiem z cerkwią murowaną pod wezwaniem Najśw. Panny Maryi 666; na przedmieśoiu Zadworne i Plebania z cerkwią Przemienienia Pańskiego 1036, razem 5348 gr. kat. obrządku. Patryarchowie organizowali bractwa cerkiewne, jak np. we Lwowie, Drohobyczu, Rohatynie, które z przyczyny, że były wyjęte z pod juryzdykcyi biskupów i bezpośrednio pod władzą patryarchów zostawały, „Stauropigiami“ zwali; krzyż (stauros) albowiem patryarchy trzyramienny był takich bractw i cerkwi herbem czyli znamieniem. Guépin „S. Josaphat, archevèque de Polock“ tom I pag. CXL, pisze: „on appelle droit de Stauropigie la faculté qu'ont les Patriarches grecs de se resérver la jurisdiction immédiate sur les eglises, et specialement sur des monastères. Une eglise ou un monastère Stauropigial repond a ce, que l'on appelle en Occident: une eglise ou un monastère nullius dioecesis, relevant immediatement du Saint-Siège, dont le territoire est exempt de toute jurisdiction episcopale. Les Patriarches manifestent la volonté d'operer cette reserve par la plantation solennelle d'une Croix ancien, où sera érigé l'aûtel de l'eglise exempte. De là le nom de Stauropigie, qui signifie en grec „plantation do croix“. Jerémie..... accorda à cette association (la confrérie) le privilège exorbitant de l'exemptiom Stauropigial, qui la place au dessus même du metropolite et directement sous l'autorité du Patriarche“. Benedykt XIV w bulli „Inter plures“, 11 maja 1744, do Atanazego Szeptyckiego, metropolity kijowskiego, pisze: „Patriarchae competere Jus Stauropigii, nimirum figendae crucis in monasteriorum erectione; monasterium tale licet extra iporum peculiarem dioecesim, in alicujus Episcopi suffraganei finibus situm esset, ipsi tamen Patriarchae immediate subjectum, atque ab Episcoporum localium jurisdictione omnino exemptum remaneret“. Szaraniewicz „Rzut oka na ben rusk.“ na. str. 16 pisze: „W oblatach in libris fundorum w Drohobyczy, tom 25, znajduje się w akcie królewskim z r. 1537, rozstrzygającym spór parochów drohobyckich o granicę swych parochij z r. 1514, wiadomość: że spór o dochody w ciągu roku na post, wielkanoc, lub od chrztu, błogosławieństwa ciężarnej kobiety i t. p., od parafian dawane, jest dawny, i że w rozmaitych czasach duchowni cerkwi ruskich, w tem mieście, jak św. Jerzego, św. Parascewy, św. Krzyża, uzyskali od królów polskich przywileje. Mianowicie duchowny Hrycinko Terlecki odwoływał się do przywilejów, nadanych cerkwi św. Jura w Drohobyczy, przez królów Jana Olbrachta i Aleksandra. Zygmunt I i Zygmunt II zupełną nadali swobodę wyznania kościołowi wschodniemu, jak świadczą rozporządzenia Zygmunta dla rusinów w Drohobyczy z r. 1530. Oblata in libro consulari antiquo Drohobycensi ab. a. 1542. W roku 1530 wydany dekret dla rusinów w Drohobyczy in conventu Piotrkoviensi in festo s. Tomae, nadający zupełną swobodę publicznego wykonywania obrzędów cerkiewnych, a to ad instantiam venerabilis Vladicae Premisliensis, quemadmodum ritus iporum in ecclesia Premisliensi scripti sunt“. Przywilej ten króla Zygmunta I, wystosowany w formie nakazu do ówczesnego starosty drohobyckiego Jana Kamienieckiego. Pomimo to roku 1540 ten sam król Zygmunt zakazuje rusinom stawiać cerkiew św. Trójcy w obrębie murów miasta. Dekret dotyczący wydany w Krakowie f.4 proxima post Dominicam Jubilate 1540, oblatowany we wspomnionej starej księdze konsularnej w Drohobyczy: „Oppidani nostri Drohobicenses (catholici) metuentes, ne homines rit. rutheni illud oppidum incolentes, synagogam ibidem extruerent seu aedificarent, suplicarunt nobis, ne praefatis Ruthenis aedificandi ipsam synagogam potestatem faceremus, allegantes, nunquam antehae eam ipsam synagogam illie in ipso oppido fuisse. Quorum supplicationibus uti justis benigne annuentes, ita quidem, si praefata synagoga ir oppido Drohobycz nunquam antehae fuit, illos circa ipsam libertatem et usum conservamus nec eisdem Ruthenis aedificendi synagogam praedictum admittemus“. Spór, któren dalej trwał w tej sprawie, przynosił szkody jednej i drugiej stronie, aż nareszcie nastąpiła ugoda, f. 4 ipsa