Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1.djvu/637

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.

Biel, wś, pow. augustowski, gm. i paraf. Bargłów. Ma 2 dm., 25 mieszk.

Choszczewo, Choszewo, niem. Choszoewen, według Ossowskiego Chościowy, wieś i dobra, pow. ządzborski, st. p. Sorkwity.

Choszczewy, ob. Choszczewa.

Choszczów, wieś, pow. nowoaleksandryjski, gm. Kurów, par. Markuszów. W 1827 r. było tu 18 dm., 104 mk.

Choszczówko, trzy miejscowości t. n., powiat miński: 1) gm. i par. Mińsk. 2.) Ch., gm. Dębe, par. Mińsk. 3.) Ch., gm. i par. Glinianka. Folwark Ch., gm. Mińsk, leży od Warszawy w. 32, od m. Mińska w. 2, od rz. Wisły w. 32. Rozległość wynosi m. 81, a mianowicie grunta orne i ogrody m. 21, łąk m. 4, zarośli m. 54, nieużytki i place m. 1; folwark ten oddzielony od dóbr Stojadła w r. 1877.

Choszewy, ob. Choszczewo.

Chot, Chotek, formy dawnego imienia, przechowane w nazwach: Chotków, Chotcza, Chotel, Chotów i t. p. Ztąd też pochodzi znane czeskie nazwisko Chotek. Br. Ch.

Chotajewicze, mko i dobra ziemskie w połud. zach. stronie pow. borysowskiego, przy drodze z Ziębina do Mołodeczna. Był tu klasztor dominikanów, niewiadomej fundacyi, skasowany w r. 1832, ale parafia dek. borysowskiego i kościół św. Ducha, drewniany, z roku 1803, do dziś dnia istnieją, licząc przeszło półtora tysiąca wiernych. Dobra Ch. należą do rodziny Reklewskich i mają obszaru około 760 morg. Al. Jel.

Chotal, wś. pow. witebski, należy do spadkobierców Ildefonsa Charewicza; 1545 dzies. rozl.

Chotcza, górna i dolna, dwie wsie i folw., nad rz. Wisłą, pow. iłżecki, gm. i par. Chotcza. Ch. dolna posiada kościół par. drewniany, istniejący tu od XV w. i urząd gminny. Ch. a szczególniej Chotecka Kępa na Wiśle posiada obszerne sady owocowe, odznaczające się wybornymi śliwkami węgierkami (Por. Ogrodnik Polski Nr. 10). W 1827 r. Ch. górna miała 42 dm. i 278 mk., obecnie liczy 17 dm., 421 mk. Ch. dolna miała w 1827 r. 17 dm. i 180 mk., obecnie zaś liczy 28 dm., 222 mk. Par. Ch. dolna, dek. iłżeckiego, 2500 dusz liczy. Gmina Ch. ma 3610 mieszk., rozległości 13981 morg., w tem ziemi dworskiej 8845 morg. sąd gminny okręgu IV osada Lipsko. W skład gm. wchodzą: Baranów, Białobrzegi, Chotcza, Chotcza-dolna, Gniazdków, Jarontowskie-pole, Kijanki, Siekierka, Tyśmienica i Zajączków. Dobra Ch., własność Włodz. Rutkowskiego, składają się z folwarków Ch. Górna, z wsi Ch. Dolna, Ch. Górna, Gniazdków, od Iłży w. 5, od Solca w. 2. Nabyte w r. 1872 za rs. 25,500; ogólnej przestrzeni m. 1684 a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 388, łąk m. 113, pastwisk m. 214, w zaroślach m. 236, wody m. 295, nieużytki m. 303, kontrowers lasu z rządem m. 45. Płodozmian 11-polowy. Budowli murowanych 2, drewnianych 24. Rzeka Wisła przepływa przez terytoryum i rzeka Iłżanka; staw na rzece Iłżance z rybołówstwem, młyn wodny. Wś Ch. dolna osad 29, gruntu m. 377; wś, Ch. górna osad 48, gruntu m. 760; wś Gniazdków osad 13, gruntu m. 218.

Chotcza, rzeka, bierze początek w lasach na półn. zach. od Soleckiej Woli, w pow. iłżeckim, niedaleko Anusina, płynie pod Baranowem i po za tą wsią wpada do Iłżanki z prawego brzegu, naprzeciw wsi Chotcza.

Chotel, 1.) właśc. Hotel, wś, pow. kolski, gm. Izbica, par. Izbica, ma 9 dm., 88 mk., 320 m. gruntu i kopalnie torfu. R. 1827 miał 11 dm., 94 mk. Wś Ch. do probostwa w Izbicy należała. W pobl. kaplica publiczna św. Floryana, przy trakcie z Izbicy do Przedcza. 2.) Ch. Czerwony, wś, pow. pińczowski, gm. i par. Chotel czerwony, leży przy drodze z Wiślicy do Stopnicy. Posiada kościół par. murowany, szkołę gminną. W 1827 r. było tu 52 dm. i 362 mk. Obecnie stanowi donacyą gen. Semeki. Ch. od niepamiętnych czasów stanowił własność kapituły wiślickiej, w której ręku do jej supresyi zostawał; parafia tutejsza jest wielce starożytna i rozległa półczwartej mili; niegdyś aż po pod miasto Chmielnik sięgała. Po upadku pierwotnej drewnianej świątyni, w roku 1313 pod wezwaniem świętego Bartłomieja wystawionej, Jan Długosz, podówczas kustosz kolegiaty wiślickiej, wzniósł w r. 1440 własnym kosztem z ciosowego kamienia nowy kościół, który do dziś dnia stoi. Gotycka ta budowla, na wyniosłem gipsowem wzgórzu wzniesiona, dachem swoim sterczy nad całym powiatem i szare swoje ściany szesnastu innym ukazuje kościołom. Ściany jego z grubo obrabianego ciosu, wsparte są z każdej strony trzema skarpami, z lewej strony ma zakrystyą, z prawej babieniec i boczne wejście, a przy ścianie szczytowej z desek zbitą dwonnicę; poprzeczne ściany, to jest szczytowa, przedziałowa i tylna od strony wielkiego ołtarza, zakończone były u góry misternie z kamienia wyrobionemi gotyckiemi krzyżami, z ktorych jeden w części się dochował; wewnątrz ma sklepienie gotyckie, bez filarów, na ściany tylko zbiegające, krzyżującemi się w różnych kierunkach łukami podzielone, a na klęcznikach tarcze z herbem Długosza, Wieniawą. Nadedrzwiami do zakrystyi, w płaskorzeźbie wyrobiona na kamieniu mała figurka św. Stefana króla, ołtarze zaś miernej i późniejszej roboty; najciekawszym jednak szczegółem kościoła chotelskiego jest pierwotna erekcyjna tablica, z piaskowego kamienia wykuta i nadedrzwiami bocznemi w kruchcie zamieszczona; wyobraża ona w płaskorzeźbie