Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1.djvu/527

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.

ków. W pobliżu Carogrodu (bo tylko o 2½ wiorst od niego) nad brzegiem Dźwiny znajduje się folwark Szlossberg, do dóbr Liwenmujży należący, a w którym konserwator muzeum starożytności kurlandzkich pan Juliusz Doering w sierpniu roku 1878 odkrył ślady dawnego grodu „Gercike“, znanego już na początku 13 stulecia przez najdawniejszego inflanckiego kronikarza Henryka Łotysza. Czy nazwa w pobliżu Szlossberga położonego Carogrodu istotnie ma niejakiś związek z tradycyą o mającej tu niegdyś istnieć siedzibie książęcej, a przeto czy może ona służyć jako potwierdzenie mniemania pana Doeringa, że dzisiejszy folwark Szlossberg stoi na miejscu dawnego grodu „Gercike“, wydaje się nam już dla tego samego nieco wątpliwem, iż wyraz „car“ nie pierwej jak zaledwie w połowie XVI wieku występuje na widownię dziejów jako tytuł przez władców lub mocarzy rossyjskich oficyalnie używany. Wyraz ten, pochodzący jak wiadomo od łacińskiego „caesar“, używany był pierwotnie tylko dla określenia rzymskich lub bizantyjskich cesarzy, a dopiero znacznie później, przy tłumaczeniu biblii na język słowiański, stosowano go także i do królów żydowskich starego testamentu. Pewnem jest przynajmniej, że w wieku XIII, za czasów Wsiewołoda (regulus Wissewaldus, jak go Henryk Łotysz nazywa), żadnego księcia rossyjskiego carem nie tytułowano. Mógł wreszcie Carogród w późniejszym już czasie, zanim wszakże do dóbr biskupów inflanckich zaliczony został, tworzyć kolonią rossyjskich rozkolników późniejszej epoki, którzy go prawdopodobnie z powodu pobliskich ruin dawnego grodu „Gercike“ Carogrodem przezwali. Utrzymuje bowiem stanowczo pan Doering (Obacz „Sitzungsberichte der kurlaendischen Gesellschaft für Literatur und Kunst“ Mitawa, rok 1879, str. 65 i 66), iż sporadycznie dotąd tam rozsiani rossyjscy starowiercy jeszcze w r. 1878 tamże na miejscu go upewniali, że niegdyś cała przestrzeń ziemi carogrodzkiej wyłącznie przez nich miała być zamieszkiwaną. (Obacz gazetę ryską „Rigasche Zeitung“ z r. 1878 Nr. 193 artykuł „Gercike“, tudzież cytowane powyżej „Sitzungsberichte“). Obecnie okolica ta przeważnie przez lud łotewski rzymsko-katolicki jest zamieszkiwaną. Do pierwszej ćwierci wieku bieżącego dobra Carogród zaliczano stale do majętności biskupich, następnie zaś weszły one wraz ze wszystkiemi innemi w skład dóbr skarbowych. Kościół rzymsko-katolicki w Carogrodzie stanowi filią liwenmujskiego parafialnego kościoła. Obchodzonym tu bywa uroczyście doroczny „fest“ 22 lipca w dzień świętej Maryi Magdaleny. G. M.

Carolath (niem.), niegdyś Carlath, wś i rezydencya b. księstwa Carolath-Beuthen w reg. lignickiej, w pow. kożuchowskim, na prawym brz. Odry, o pół mili od Bytomia dolnego. Wś prawie wyłącznie ewangelicka, ma paraf. kościół ewang. od r. 1601, należy do katol. par. Bytom dolny. Ma piękny pałac, ogrody, parki, oranżeryą, wzorowe gospodarstwo rolne, lasy, rybołówstwo, liczne fabryki. Medyatyzowane dziś księstwo Carolath-Beuthen i majorat leży głównie w pow. kożuchowskim, i sprotowskim, prócz tego częściowo w gubińskim i kroseńskim.

Carolinenhof (niem.), ob. Rokitka i Skarszewy.

Carolinenthal (niem.), ob. Karolina.

Carówka, wś, pow. berdyczowski, nad niewielką rzeczką wpadającą do Bystryka, o 40 w. odległa od Berdyczowa a o 20 w. od Koziatyna, stacyi dr. żel. kijowsko-brzeskiej. Mieszk. 284 prawosł., 80 katolików. Należą do parafii Wielkiej Czerniawki. Ziemi 1004 dzies. wybornego czarnoziemu. Własność Wielhorskiego. Zarząd gminny we wsi Wielkiej Czerniawce, policyjny w m. Machnówce.

Carpfen (niem.), ob. Krupina.

Carsin (niem.), ob. Karczyn.

Carska Łaska, ob. Cardar.

Carski dar, ob. Brody, Cardar.

Carskie-Sioło, miasto powiatowe gub. petersburskiej, 14603 mk., 21 wiorst od Petersburga odległe. Stacya kolei żelaznej. Parafia katol. dekanatu petersburskiego, dusz 1530. Kościół św. Jana Chrzciciela, wzniesiony 1824 kosztem Naj. Aleksandra I. Kaplice w Drużnem Siole i Kołpinie.

Carstnitz (niem.), ob. Karznica.

Carthaus (niem.), ob. Kartuzy.

Carwath (niem.), ob. Karwacya.

Carwen (niem.), ob. Karwy.

Cary, mała wś, pow. radomyski, nad małą rzeczką wpadającą do Uszy, o 9 w. od m. Chabnego. Mieszkańców 271 wyznania prawosławnego; należą do Chabneńskiej parafii, gdzie i zarząd gminny; zarząd policyjny w mieście Czarnobylu. Ziemi lesisto-piaszczystej 2114 dzies. Należy do Horwata. Kl. Przed.

Carycyn, Carycyno, st. pocztowa, pow. rossieński, par. krozka, 035 w. od Rossien, między Miłowidowem a Nieskuczną, o 22 w. od Nieskucznej, w punkcie rozbiegu dróg z Szawel do Rossien, Taurogów i Telsz. Trzecia st. od Szawel. Leży na znacznej wyniosłości z prawej strony rz. Krożenty. Miano stacyi dano po wybudowaniu szosy i budynków stacyjnych; kiedy jeszcze szosy nie było, wówczas była stacya w folw. Rumbortyszkach, leżącym na brzegu Krożenty, w pobliżu dzisiejszej poczty na dole, bo i droga pocztowa szła dołem brzegiem Krożenty. Stacya jest własnością Adolfa Przeciszewskiego (ob. Płuszcza).

Carycyn, Caricyn, Carycyno, 1.) miasto po-