482 metrów. Czwarta murowana podnosi wodę o 4 metry. W tej wysokości kanał płynie 830 metrów. Piąta murowana podnosi wodę o 4 metry; i tak płynie kanał dalej przez 1208,6 metrów. Szósta murowana podnosi wodę o 4 metry; kanał w tej wysokości idzie metrów 4494,6. Siódma szluza drewniana podnosi wodę o 4 metry; kanał płynie dalej metrów 970,6. Ósma szluza drewniana podnosi wodę o 3,4. Od tego punktu kanał wywyższony jest blisko o 26 metrów nad poziom Brdy a blisko 5 metrów nad poziom Noteci i wtem najwyższem wzniesieniu idzie 13,220 metrów aż do szluzy następnej. Część ta kanału otrzymała nazwę długiego Tredlu (lange Trödel), przechodzi pod wsią Gorzynem i przez małe jezioro śleszyńskie. Dziewiąta szluza murowana zniża wodę o 3,4 metry, i tak kanał dalej idzie metrów 1924. Dziesiąta szluza drewniana zniża wodę o 1,7 metra t. j. do poziomu Noteci, z którą w tym punkcie kanał się łączy o 1,880 metrów od miasta Nakła. M. Studniarski.
Bydlin, wś i folw. nad strugą płynacą z pod Domaniowic, pow. olkuski, gm. Wolbrom, par. Bydlin, od Wolbromia 1 mila, od Krakowa 5 mil. Posiada kościół par. murowany, erekcyi niewiadomej, ma fabrykę żelaza i fryszerkę działającą siłą wody i wyrabiającą rocznie do 1000 centn. żelaza; robotników ośmiu. W 1875 r. wyrobiono tu żelaza kutego 3750 pudów. W r. 1827 r. było tu 72 dm. i 503 mk.; obecnie 71 dm., 583 mk., wtem 32 izraelitów. Dobra B. składają się z folwarków: Bydlin i Zawadka; nomenklatur folw. Zagrabie, Młyńskie i Sośnica, wsi: Bydlin i Załęże. Przestrzeń ogólna m. 2264, w tem folwarcznej ziemi m. 1462, z czego na folw. Bydlin i Zawadka łącznie ziemi ornej m. 512, łąk m. 55, pastwisk m. 10, lasu (w roku 1875) m. 855, nieużytków m. 30; gospodarstwo płodozmienne; część lasu, zwana Cięgle, około m. 300, składa się z buku, grabiny, jodły, dębu; reszta przeważnie sosnowa. Margiel, torf, wapno, glina, dobywa się celem wzmocnienia urodzajności pól folwarcz. Młyn wodny; trzy stawy zarybione; wsie: Bydlin, rozl. m. 414, należy do 62, Załęże, m. 388, do 51 gospodarzy. Położenie górzyste, gleba uboga, zimna, miejscami do uprawy trudna. Są też na obszarze B. ruiny bardzo starożytnej świątyni, z wysoką wieżą, dominujące nad okolicą. Jej erekcya, zarówno jak dokumenta dotyczące dzisiejszego kościoła parafialnego musiały zaginąć w jednym z licznych pożarów, któremi B. bywał nawiedzany. Par. B. dek olkuskiego 1160 dusz liczy. A. T.
Bydłowa, wś, pow. stopnicki, gm. i par. Oleśnica. W 1827 r. było tu 22 dm. i 239 mieszk.
Byhlegure, ob. Bjeła-góra.
Byhlen, ob. Bjelin.
Byk, dawne nazwisko, źródłosłów nazw takich jak: Bycz, Byczki, Byczyna, Byki, Bykowizna i t. p.
Byk, karczma, pow. inowrocławski, ob. Rycerzewo.
Byk, 1.) także Bykul zwany, prawy dopływ Dniestru, przyjmuje od prawego brzegu Bykowiec z Kuniłą i Kabakiem a pominąwszy miasto Kiszyniew, przyjmuje rzeczkę Isznewiec. Od lewego zaś brzegu przyjmuje Pożarnę. Byk wraz z dopływami odlewa 14 stawów. (W. Pol.) 2.) B., rzeczka, we wsi Iwankach, w pow. umańskim, przyjmuje rz. Mańkówkę, i razem obie w tymże powiecie wpadają do Tykicza uhorskiego.
Byki, 1.) wś, pow. piotrkowski, gm. Szydłów, par. Piotrków. Leży o 4 w. na półn.-zach. od Piotrkowa. Znajdują tu się ruiny zamku czy też pałacu, który, według podania ludowego, wystawić miała królowa Bona a rzeczywiście wystawili dziedzice wsi Wężykowie w 1604 r. Ostatni nabywca Jeziorański wyrestaurował w części tę budowlę i uczynił mieszkalną. B. stanowią ulubione miejsce wycieczek dla mieszkańców Piotrkowa. W 1827 roku liczyły 22 domów i 236 mk. 2.) B., wś, pow. sochaczewski, gm. i par. Iłów. Liczyła w 1827 r. 14 dm. i 119 mk. 3.) B., wś, pow. radomski, gm. i par. Stromiec. Liczy 21 dm., 149 mk., 350 morg. ziemi włość. Br. Ch.
Byków, wś i dobra w pow. rzeżyckim, własność księżnej Heleny Radziwiłłowej, wraz z folwarkami Cimoty i Stary dwór 5776 dzies. obszaru mające, o wiorst 30 od pow. m. Rzeżycy i stacyi kolei żel. P. Warsz. tejże nazwy położone, w okolicy znacznego jeziora Łuban, którego część wielka do bykowskiego obrębu należy. Dobra te, niegdyś zwane Dyrwany, znajdowały się r. 1590 w posiadaniu Margarity Testius, córki ryskiego obywatela Neckera, następnie zaś dekretami kontumacyjnemi i komisyjnemi z lat 1593 i 1599 przysądzone zostały Suchodolskim, ówczesnym posiadaczom królewszczyzny Maryenhauskiej. Po wojnach szwedzkich Dyrwany przeszły we władanie Sapiehów i w ich dziedzictwie od 1671–1776 roku pozostawały, w którym to roku wielki kanclerz lit. Aleksander Sapieha oddał je pisarzowi wielkiego ks. lit. Ignacemu Łopacińskiemu, prawem darowo-wieczystem. W krótce potem, r. 1777 Judyta z Prozorów Łopacińska sprzedaje tę całą majętność Römerom. Józef Römer r. 1780 w obrębie Dyrwan zakłada nową wieś Byków, wznosi w niej obszerny dom mieszkalny murowany, przy nim takąż kaplicę, a w r. 1790 w tymże samym dworze eryguje kościół parafialny, który tylko do czasu miał pozostać drewnianym. Odtąd dawne Dyrwany stają się folwarkiem nowozałożonego Bykowa i miano Starego Dworu nosić po-
