गीतांत गुरूविशीं म्हणटा तें अशें-
गुरू बोले कारे प्रमाण करबि मन
तोर आथिक गुरू, पथिक गुरू
ओ तोर गुरू अगणन, ओ तोर गुरू सर्वजन !
गुरू रे तोर बरण-डाला! गुरू रे तोर मरण – ज्वाला !
गुरू रे तोर ह्रदय – व्यथा, जे झराय दुनयन ॥
अर्थः हे मना, गुरू म्हूण तूं कोणाक नमस्कार करतलो तुज्या पावला पावलाक येवपी वचपी तुजे गुरू आसात. आरे, तुजे गुरू खूब आसात. सगळे मनीस तुजे गुरू आसात. फूलांचो पाटलो लेगींत तुजो गुरू आसा आनी मरणआज्वालाय तुजो गुरूच आसा. दुखान तुज्या दोळ्यांतल्यान व्हावपी दुकां लेगीत तुजो गुरू आसा.
बाऊल साधक रसिक आसता. जीणेंतल्या सगळ्या सोबीत – सुंदर आनी शुभ गजालींविशीं ताका प्रेम आसता. खेड्यांत रावचें, साधुवृत्तीन वागचें आनी स्वच्छंदीपणान जगची हो तांचो बाणो आसा.
ग्रंथांचें शिक्षण आनी संस्कारांचो गंध नाशिल्ले लोक पयली ह्या पंथांत आशिल्ले. पूण तांचो वैचारिक पांवडो उच्च शिक्षण घेतिल्ल्या मनशापरस ऊंच आसतालो. एकोणिसाव्या शेंकड्यासावन मात शिकिल्ले लोकूय ह्या पंथांत आयले.
बाऊलांचीं पदां वैदिक ऋचांभशेन मौखिक परंपरेन चलत आयल्यांत उतराज साई, लालन शाह, शेख मदन, पागल कान्हाई, गंगाराम, नरहरी, फिकिरचांर ह्या बाऊलांची खूब पदां आसात. उत्तर बंगालांत ह्या पदांक ‘शब्दगान’ अशें म्हणटा. दरेक बाऊल साधक आपल्या मानवी देहाक पवित्र मंदिर आनी तातूंत रावपी मनाक देव मानता.
बाऊल कोणाक म्हणचो हेविशीं नरहरी बाऊल म्हणटा, जो बाऊल मनीस धनयाची आज्ञा वा कोणाचेंच शासन मानीना, कसल्याच विधिनिशेधांचें, रुढि-नेमांचें वा आचार – विचारांचें बंधन आपणायना, मनीस समाजांत आशिल्ल्या खंयच्या भेदाक जुमानीना, तो स्वता ताच्या अंतःकरणांतल्यान उच॥बळीत रावपी भूतमात्रांविशींचे प्रेमधारेंत बुडत रावता. सगळ्यांच्या सांगातान उमेदीन गीत गयत, नाचत उमेदीत रावता. – कों वि. सं. मं.
बांगला देशः भारतीय उपखंडाचे ईशान्येक आशिल्लें राश्ट्र. हें राश्ट्र, १९७१ वर्सा अस्तित्वांत आयलें. हाचेपयलीं हो देश उदेंत पाकिस्तान ह्या नांवान पाकिस्तानाचोच एक प्रात आशिल्लो. अस्तंत पाकिस्तानाच्या प्रदेशासावन तो १,७५० किमी. च्या भारतीय प्रदेशान वेगळो केल्लो. विस्तार २१ ५ उत्तर ते २६ ४० उत्तर अक्षांश आनी ८८ ५ उदेंत ते ९२ ५० उदेंत रेखाश क्षेत्रफळ १,४३,९९८ चौ. किमी. लोकसंख्य १२३.१ दशलक्ष (१९९१). बांगला देशाचे जमीनीवयली चडशी शीम भारतान रेबाडिल्ली आसा. ह्या देशाचे अस्तंतेक आनी वायव्येक भारतांतलो अस्तंत बंगाल, उत्तरेक आसाम आनी मेघालय, उदेंतेक आसाम, त्रिपुरा आनी बर्मा आनी दक्षिणेक बंगालचो उपसागर आसा. रवींद्रनाथ टागोरांचें ‘आमार सोनार बांगला’ हें गीत बांगला देशाचें राश्ट्रगीत. डाक्का ही ह्या देशाची राजधानी आसा.
भूंयवर्णनः बांगला देशाची भूंय न्हंयांच्या संचायन कार्याक लागून तयार जाल्लें गाळाचें एक मळ जालां. देशाचो चडसो भाग दर्यापातळेसावन १५ मी. परस कमी उंचायेचो आसा. देशाची उपसागरी देग चिखलान भरिल्ली आसून तातूंत ‘सुंद्री’ चे रूख खूब सांपडटात. सुंद्री मळ्यार सोबीत. देखून हो वाठार चिखलांत भरिल्लो आसलो तरी हाका ‘सोबीत रान’ म्हण वळखतात. देशाच्या ईशान्येक ३० ते ३३५ मी. उंचायेच्यो तुटक अशो सिल्हेट दोगुल्ल्यो आसात. तातूंतल्यो कसारा पहार, लुभाचरा आनी चतल तिला ह्यो मुखेल आसात. देशाच्या आग्नेय वाठारांत उत्तर – दक्षिणेक पातळिल्ल्यो सरासरी ६०० मी. उंचायेच्यो चितगाँग दोगुल्ल्यो आसात. देगणांनी आनी दाट रानांनी व्यापिल्लो हो वाठार देशांतल्या हेर वाठारांपरस वेगळो आसा. मौटं केओरॅडाँग (१,२३०मी.) हें देशांतलें सगळ्यांत ऊंच तेमक. देशांत सगळ्याक न्हंयांचें जाळें पातळिल्ल्यान बारिंद मधुपूर आनी लालभाई हीं मळां गाळ सांठून तयार जाल्यांत. गंगा, जमुना, मेघना, पद्मा, तिस्ता, कर्णफुली, ढालेश्र्वरी, बुढीगंगा ह्यो देशांतल्यो मुखेल न्हंयो.
बांगला देशांत पोरनी गाळाची आनी पर्वतीय अशी तीन तरांची माती सांपडटा. नवी गाळाची माती पिकाळ आसून ती हुंवाराच्या वाठारांत सांपडटा.
हवामानः देशाचें हवामान उश्ण मान्सून प्रकारचें आसता. गिमांत कमीत कमी तापमान ३३ ते ३६ से. इतले आसता. बंगालच्या उपसागरावयल्यान येवपी नैर्ऋत्य मान्सूनच्या कुपांक लागून जून - ऑक्टोबर ह्या काळांत हांगा पावस पडटा. हांगाचें हवामान ओलसार आसून पावस सरासरी १५० सेंमी. इतलो पडटा. दोंगरी वाठारांत तो ५०० सेंमी. पडटा.
वनस्पत आनी मोनजातः चितगाँग दोगुल्ल्यांच्या भोंवतणी आनी सिल्हेट, खुलाना ह्या जिल्ह्यांनी व्हड रानां आसून डाक्का आनी मैमनसिंग जिल्ह्यांतल्या कांय वाठारांत रानां आसात. हांगाच्या रानांनी विंगड विंगड प्रकाराची मिनजात सांपडटा. गांवगिऱ्या वाठारांनी आमराई, कोड्यांचीं राना, पणस, माडयो, खाजूर हेर वनस्पत दिश्टी पडटा. ईशान्य वाठारांत कोंडे आनी रॅटॅन पाम हांची रानां आसात. देशांतल्या कागद उद्देगाचो कोंडो हो म्हत्वाचो आदार जावन आसा. तळीं आनी सरोवरांनी
