बालसरस्वती-3: एक तंतूवाद्य. ह्या वाद्याचो आकार मोराभाशेन आशिल्ल्यान ताका मयूरीताऊस वा मयूरसतार अशेंय म्हणटात.धनुकलीन तें वाजयतात. वाद्य उबें दवरून ताचें तोंक मानेकडेन घेवन तें वाजयतात. ह्या वाद्याचो स्वर मृदु-मधुर आसता.
तंजाऊरचो बालसरस्वती जगन्नाथ भट्ट हो हें वाद्य वाजोवपाक प्रवीण आशिल्लो. ताचे वयल्यानूच ह्या वाद्याक हें नांव मेळ्ळें आसुंये.
-कों.वि.सं.मं.
बालसाहित्य: सादारणपणान चार ते सोळा वर्सा पिरायेचे बुद्दीक पचता अशें आनी तांकां वाचनाची ओड लावपी साहित्य म्हळ्यार बालसाहित्य. बालसाहित्य हें समाजांतल्या वट्ट साहित्याचो एक वाटो हें खरें, पूण भुरग्यांच्यो जाणविकायो वेगळ्यो आसतात.भासो आनी भावनाय वेगळ्यो आसतात. हाका लागून बालसाहित्यांतले आशय आनी अभिव्यक्ती हांचेंय स्वरूप वेगळें थरता. अद्भूतरम्यताय, हास्यकारकताय. कल्पनासौंदर्य, सुबोध आनी नादमधुर भाशाशैली हे सारके खाशेले गूण बालसाहित्यांत चड करून दिश्टी पडटात. मनोरंजन, उद्बोधन आनी भुरग्यांचे तीभ्ण उमळशिकेचे बुद्दीचें समाधान हे सारक्यो प्रेरणा बालसाहित्याचे निर्मिती फाटल्यान आसूंक जाय.
बालसाहित्याची व्याप्ती व्हड आसा. कथा, कविता, नाटिका हे सारके सगळे साहित्यप्रकार तातूंत मेऴटात. ल्हान पिरायेच्या वाचप्यांखातीर बरयल्या सगळ्या प्रकारांच्या पुस्तकांचो हातूंत आस्पाव जाता. कांय खेपे जाणट्यांखातीर निर्माण जाल्ल्या पूण भुरग्यांकूय फावो जाता अशाय पुस्तकांचो तातूंत आस्पाव जाता.
हेर सगळ्या साहित्याप्रमाण बालसाहित्याची सुरवात लेगीत मौलिक कथनपद्दतीन जाली. लोकां-काणयो म्हळ्यार आजयेन वा आज्यान सांगिल्ल्यो काणयो, आवयन भुरग्याक जेवण लायतना वा खेळयतना म्हणपाखातीर रचिल्लीं बडबडगीतां,चांदीमामा वा कावळेकाकाच्यो काणयो ही आयच्या बालसाहित्याची बुन्याद. ही मौखिक परंपरा मुद्रणकला उदयाक येमेरेन चालंत आशिल्ली. दर एका देशांत वा राज्यांत ह्या प्रकाराचें बालसाहित्य अस्तित्तवांत आसा. इंग्लीश भाशेंतलीं नर्सरी रायम्स म्हळ्यार बालगीतां. देखीक-जॅक अँड जिल, मराठी भाशेंतलें अडगुलं-मडगुलं आनी कोंकणी भाशेंतलीं बाबूचें लग्न आनी हेर बडबडगीतां नामनेचीं आसात.अस्तंती देशांनी बालसाहित्य हो एक स्वतंत्र साहित्य प्रकार म्हणून ताचो विचार अठराव्या शेंकड्याच्या दुसऱ्या अर्दाकसावन जावंक लागलो.
भारतांत एकुणिसाव्या शेंकड्याचे सुरवेक मुद्रणसंस्था आयल्यो.उपरांत मुळाव्या शाळांनी स्थापणूक जातकच शाळेंत शिकोवपाखातीर पुस्तकां बरोवपाक लागले. तातूंत भुरग्यांखातीर स्वतंत्र वा अनुवादीत अशीं साबार पुस्तकां बरयलीं. कांय राज्यांनी भुरग्यांखातीर सातोळीं वा म्हयनाळीं लेगीत येवपाक लागिल्लीं. ह्या म्हयनाळ्यांनी कथा, कविता, चरित्रां, विनोद आनी हेर विंगड विंगड बालसाहित्याचे प्रकार वेगळ्या वेगळ्या लेखकांनी मांडिल्ले.
बालसाहित्याच्या विकासाचे सुरवेच्या काळांतलें साहित्य मुद्दाम भुरग्यांखातीर बरोवंक नाशिल्लें. प्रौढ साहित्यांतलें भुरग्यांक मानवता अशें साहित्य कुशीक काडून तें भुरग्यांच्या मुखार दवरिल्लें. इसापाच्यो बोधकथा, पंचतंत्र, रामायण महाभारत आनी हेर पुराणांतल्या वेंचीक कथांचें संस्करण हातूंत जाता. अस्तंती साहित्यांतूय हेचप्रमाण हर्स्युलिस हाच्यो धाडसाच्यो काणयो, राजा आर्थर आनी ताचे सरदार हांच्यो काणयो, रॉबिनहूड आनी हेरांचीं संक्षिप्त संस्करणां बालसाहित्य म्हणून नामनेक पावलीं.
विसाव्या शेंकड्यासावन बालसाहित्याक एक नंवी दिका मेळून बालसाहित्याक नेट येवपाक लागलो. अस्तंती देशांतल्या लेखकांच्या व्हड कांदबऱ्यांचीं संस्करणां भुरग्यांखातीर उजवाडाक येवपाक लागलीं. स्टीव्हन्सन हाचें ट्रॅझ्यर आयलँड, चार्ल्स डिकन्साचें ऑलिव्हर ट्विस्ट आनी डेव्हीड कॉपरफिल्ड, मार्क ट्वेनाचें टॉम सॉयर आनी हेर पुस्तकांच्यो संक्षिप्त आवृत्त्यो आयज लेगीत भुरग्यांभितर नामनेच्यो तशोच आवडिच्योय आसात.
दुसऱ्या म्हाझुजा उपरांत भुरग्यांखातीर खोलायेन स्वतंत्र लिखाण करूंक जाय हे कल्पनेचो प्रसार जावपाक लागलो. परिकथा, अदभूतरम्य कथा आनी हेर स्वतंत्र साहित्याची निर्मिती जावपाक लागली. ह्या काळांत बालसाहित्याक कादंबरी, नाट्य, काव्य, इतिहासीक वा समाजीक कथा, लोककथा, चरित्र हांच्यो आंकऱ्यो फुटल्यो.बालसाहित्याचो विकास जालो तशें ताचे शास्त्रशुध्द जडणघडणुकीकडेन चिकित्सक लेखकांचे दोळे लागले. बालमानसशास्त्र, भुरग्यांचे मनोविकासाचे पांवडे, ग्रहणशक्तीच्यो कक्षा हांचो अभ्यास जावपाक लागलो. कसलेच तरेचे वायट संस्कार भुरग्यांच्या मनाचेर जावंचे न्हय हे खातीर भुरग्यांखातीर आशिल्ल्या साहित्याचे मानदंड खंयचे आसूंक जाय हें थरोवन ते प्रमाण शिशू(सुमार 4 ते 8 वर्सांचे पिरायेचीं भुरगीं), बाल(सुमार 8 ते 12 वर्सांचे पिरायेचीं भुरगीं) आनी कुमार(सुमार 12 ते 16 वर्सांचे पिरायेचीं भुरगीं) अशा तीन गटांनी बाल साहित्य विभागलां. आतां ह्या तिनूय गटांखातीर स्वतंत्र साहित्यनिर्मिती जावंक लागल्या.
पयल्या वा शिशू गटांतल्या साहित्यांत सोंपीं आनी ल्हान ल्हान वाक्यां, वाक्यांतलो नाद, लय आनी ताल हांचेर चड भर दिल्लो आसता. असल्या वाक्यांतल्या तालाक लागून आनी सोंपे भाशेक लागून तीं भुरग्यांक खूब आवडटात. तेच प्रमाण तांच्या ल्हानपणासावन वळखीच्यो माऊ, चिऊ, काको, कुतू आनी हेर प्राणीय तांकां खूब आवडटात.
