Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/124

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

बारा आदित्य मोगी म्हन्यांत नाशिल्ल्यान उदास मनान ती थंय वावरत आसता. बारहमासा गिताचे दोन प्रकार आसतात. १) बाराय म्हयने विरहदुख्खूच आसता अशीं पदां आनी २) बाराव्या म्हयन्याच्या शेवटाक विरह जाल्ले बायलेचो मोगी परतून येतकच तिका जाल्ली उमेद अशीं पदां. - कों. वि.सं. मं. बारा आदित्य : आदित्याचीं बारा नांवां विंगड विंगड ग्रंथांनी १. मित्र, रवि, सूर्य, भानू, खग, पूषा, हिरण्यगर्भ, मरीची, आदित्य, सविता, अर्क आनी भास्कर. २. विवस्वान, अर्यमा, पूषा, त्वष्टा, सविता, भग, धाता, विधाता, ३. धाता, मित्र, अर्यमा, रूद्र, वरुण, सूर्य, भग, पूषा, सविता, विवस्वान, ४. भग, अंश, अर्यमा, मित्र, वरूण, सविता, धाता, विवस्तान, त्वष्टा, पूषा, इंद्र आनी विष्णू - कों. वि. सं. मं. पूरक नोंद : आदित्य. - कों. वि. सं. मं. बारावो : मनीस मरता त्या दिसाच्यान जो बारावो दीस येता त्या दिसाक हिंदू लोक बारावो' अशे म्हण्टात. ह्या बारा दिसांतले पयले धा दीस कुटुंबातंल्या रागळ्या मनशांक वा कुटुंबांतले-नात्यांतले लोक पयस रावपी आसल्यार तांकां आनी दायज्यांक भश्ट पाळचे पडटा हाकाच एका गोत्राच्या महळ्यार एका घराण्यातंल्या एका दायजाच्या मनशांक हें सुतक धा दीस मेरेन पाळचे पडटा. लग्न जाल्ल्या धुवांक वा भयणींक हें सुतक तीन दीस लागता. सुतक पाळपी मनशाक धा दीस देवाची पुजा करूंक, वा देवळांत वचूंक वा कसलेंच देवकृत्य करूंक मेळना. मरणा ৭৭২ कोंकणी विश्वकोश : ३ वेळार जे नात्यांतले लोक येतात ते मड़े उबारले बरोबर आपआपल्या घरा वचून न्हातात. त्या दिसा ते त्या घरांत रावल्यार तांकां बारा दीस मेरेन तांगेर रावचे पडटा. बारावो जायसर घरच्या लोकांनी शिवराक जेवण सगळ्यांत व्हडल्या वा सगळ्यांत धाकट्या पुतान करपांची रीत आसा. त्या मनशाक पूत नासल्यार भाव, पुतणयो, बापोलयो वा दायज्यां मदल्या कोणेय त्यो करूक येतात. जो मनीस ह्यो क्रिया करता ताणे धा दोस मेरेन सारयेम्हन्यांत वचून पोंडदान करपाचे आसता. पयल्या दिसा जो पीड दितात तो मझ्याक लासले उपरांत ताका थंड करूक दितात. फुडें धा दिसांचे क्रियेक होच संकल्प म्हणिल्लो आसा. णव दिसांच्या पिंडांनी मडयाच्या शरिराचो एक ह्या धा पिंडांची कल्पना आसा. दश पिंडांनी आत्म्याक नवें शरीर मेळटा आनी त्या शरिरान तो स्वर्गसूख भोगपाक्त पात्र थरता असो ताचो अर्थ लायतात. ही कल्पना गरूडपुराणांतल्यान घेतल्या. सुत्रग्रंथांत ह्या कर्माचो उल्लेख ना आनी ह्या कर्माच्या वेळार वेदमंत्रांचो उपेग करिनात. हाचे वयल्यान ही कल्पना वैदिक नासून पुराणीक आसा अशें म्हणप जाता. म्हणून खंयच्याय तिर्थार व्हरपाखातीरएका करंडांत घालून, त्यो तांबड्या अस्थी संचयन करतात. धाव्या दिसा मसंडेंत वा घराच्या भायर दश पोंड दिवपाची चाल आसा. ह्या दिसा पितरांच्या नांवान कावळ्याक (पितरांचे प्रतीक मानून) पीड दवरतात. कावळ्यान तो पीड व्हरतकच तो प्राणी घुटमळटा अशें समजून सांगणी करतात. इकराव्या दिसा होम घालून घर शुध्द करतात आनी पंचगव्य हाडून घरभर शिंवरतात. वचून ताचो पितरांमर्दी आस्पाव जावंचो आनी ताका पितृलोक प्राप्त जावंचो म्हणून हें श्राध्द करतात. ह्या दिसा बापूय, आजो आनी पणजो चवथी पिळगी मुक्त करतात. हे श्राध्द समंत्रक आसता. हातूंत मड्याच्या करून उडोवपाच्या उद्देशान बाराव्याच दिसा सपिंडी श्राध्द करपाची चाल