नडणीनाशक आसून हें भातांतली नडणी मारपाक वापरतात.
ब्यूटाक्लोर: ‘मेचेट’ ह्या वेपारी नांवान मेळटा. नडणी किल्लून येवचे पयलीं मारपाचें हें एकपरिणामी वखद आसून तें भातशेतीचे नडणेआड वापरतात.
दुसर्याम म्हाझुजाउपरांत संश्र्लेशित (synthetic) कीटकनाशकांची मोट्या प्रमाणांत निर्मिती सुरू जाली. कीटकनाशकांविशींचें मुळावें संशोधन, निर्मिती, वापर आनी निर्यात हांचे विशीं इंग्लंड, अमेरिकेचीं संयुक्त संस्थानां, स्वीत्झर्लंड आनी अस्तंत जर्मनी ह्या देशांत नेटान प्रगती जाली. जपान आनी युरोपीय राष्ट्रां हांणी कीटकनाशकांच्या धंद्यांत १९६० उपरांत बरीच प्रगती केल्या. भारतांत १९५२ त कीटकनाशकांचें उत्पादन करपी कारखाने सुरू जाले. ते उपरांत सुमार १२ वर्सांनी कीटकनाशकांचो उपेग शेतांत मोट्या प्रमाणांत जावपाक लागलो. हो वापर जसोजसो वाडत गेलो तसोतसो तांच्या निर्मिर्तीच्यो नव्यो येवजण्यो अंमलांत आयल्यो. आयज भारतांत सुमार वीस कारखाने वेगवेगळ्या कीटकनाशकांची निर्मिती करतात.
कीटकनाशकांच्या वापराक लागून रोग आनी किडींचेर आळो बसता आनी ताका लागून शेती उत्पादन वाडटा, हें जरी खरें आसलें तरी ह्या कीटकनाशकांचो मुक्त आनी अती वापर जावपाक लागिल्यान जायते धोकेय निर्माण जाल्यात. पर्यावरण दुशीत जालां. बरीचशीं कीटकनाशकां जीं पिकांचेर फवारतात, तीं पावसच्या उदकांवांगडा जमनींत भरसतात आनी ताका लागू बांयचें आनी झर्याचचें उदक दुशीत जाता. हालींच केल्ले एके पळोवणेंत अशें दिसून आयलां की, बांयच्या उदकांत कीटकनाशकांचे अंश दिसान दिस वाडट आसात. बरेच खेप भाजीपालो जावं फळझाडांचेर वखद मारून रोखडीच दोन ते तीन दिसांनी ही भाजी जावं फळां बाजारांत विकपाक हाडटात. अशे तरेन कीटकनाशकांचे अंश मनशाच्या पोटांत वतात आनी ते आंगाच्या वेगवेगळ्या भागांनी पातळटात. ताका लागून मनशाक जायते तरेचीं दुयेसां जातात. संवसारीक भलायकी संघटनेन केल्ले एके पळोवणेंत अशें दिसून आयलां की विकसनशील देशांत, कीटकनाशकांची विखबाधा जावन दर वर्सा सुमार धा हजार लोक मरतात आनी सुमार एक लाख पंचाहत्तर हजार लोक दुयेंत पडटात. कीटकनाशकांच्या वापराचो सगळ्यांत मोटो धोको म्हळ्यार कांय तेंपान किडी तशेंच रोग जंतूंच्या आंगांत कीटकनाशकांक प्रतिकार करपाची शक्त तयार जाता. ताका लागून कांय तेंपान ह्या वखदंचो तांचेर कांयच परिणाम जायना.
कीटकनाशकांचो खूब मोट्या प्रमाणाचेर उपेग जावपाक लागिल्ल्यान १९६० वर्साउपरांत अस्तंत्या देशांप्रमाणूच भारतांत कांय भौशीक भलायकेविशींच्यो समस्या निर्माण जाल्यो. ‘गॅमेक्झिन’, ‘पॅराथिऑन’ हीं कीटकनाशकां भरसल्लें अन्न खावप जाल्ल्यान भारताच्या कांय वाठारांत विखबाधेचे प्रकार घडले आनी तातूंत कांय जाणांक मरण आयलें. ताका लागून कीटकनाशकांचें उत्पादन आनी विक्री हांचेर कांय निर्बंध आसचे, ही जाणविकाय सगळ्याक जावपाक लागली. हे धर्तेचेरूच १९६८ च्याकीटकनाशकांविशींच्या कायद्याची येवजण केली. मनीस पोशिल्लीं जनावरां आनी कांय रानवट प्राणी हांच्या जिवीताक जावपी अपाय टाळपाखातीर कीटकनाशकांचें उत्पादन, येरादारी, वितरण आनी विक्री हांचे नियंत्रण करप हो ह्या कायद्याचो हेत आसा. हो कायदो ४ ऑगस्ट १९७१ सावन लागू जालो आनी ताचेखातीर मध्यवर्ती सल्लागार समिती आनी नोंदणी समिती हांची नियुक्ती जाली. ह्या कायद्याचेर आदारीत अशी एक नेमावळ तयार केल्या. ह्या कायद्याक एक परिशिश्ट जोडिल्लें आसून तातूंत ११० पदार्थांचो कीटकनाशकां म्हूण आस्पाव केला आनी वेळानवेळ गरजेप्रमाण मध्यवर्ती सल्लागार समितीचो समीतीप्रमाण हे वळेरेंत बदल करपाविशींची तरतूद करून दवरल्या.
कीटकनाशकांपसून जावपी हे धोके टाळपाखातीर तांचो वापर कमीत कमी आनी जाय तेन्नाच जावपाक जाय. जायते फावटकीटकनाशकांचो वापर करीनासतना, वेगवेगळ्यो मशागतीच्यो पध्दती वापरून रोग आनी किडी पयस करूं येता. सद्या शास्त्रज्ञांनी किडींक वा रोगाक बळी न पडपी जाती विकसीत केल्यात. ह्या जातींचो वापर करप. शेतांत नितळसाण दवरप, फाव त्या वेळार आनी योग्य अंतराचेर पिकाची लागवड करप, सार्यााचो समतोल वापर करप, सेन्द्रिय सार्याआचो चड प्रमाणांत वापर करप, खोल नांगरप, शुध्द आनी निरोगी बियाणे वापरप ह्या सारक्यो मशागतीच्यो पध्दती वापरून बर्याकचशा रोगकिडींक पयस दवरपाक जाता. कीटकनाशकाचो जाय तेन्नाच, कमीत कमी आनी जतनायेन वापर करप हातूंत मनीस जातीचें हीत आसा.
- - विश्राम गांवकर
कीर:
(पळेयात – पोपट)
कीर्तन – १ :
कीर्तन हो शब्द ‘कीर्त’ (तुस्त, वर्णन, गूण) ह्या शब्दावयल्यान आयला. कीर्तन ह्या शब्दाचो अर्थ ईश्वरभजन असो जाता. नवविधा भक्तींतलो ‘कीर्तनभक्ती’ हो दुसरो प्रकार. भगवंताच्या गुणांचें आनी लीलांचें कथन करप. भगवंताच्या नामाचें संकीर्तन करप हें ताचें मुखेल स्वरूप. भागवतपुराणान कलियुगांत फकत नामसंकीर्तनाकूच प्राधान्य दिलां.
कलेर्दोषनिधे राजन्नस्ति म्होको महान् गुण: ।
कीर्तनादेव कृष्णस्थ मुक्तसड्गम: परं व्रजेत् ॥ (१२.३.५१)
अर्थ – हे राजा, कलियुग हें दोशांचे भांडार आसा. पूण हाचो एक मोटो गूण असो की ह्या युगांत फकत कृष्णाचे कीर्तनभक्तीनूच मनीस संगविरयत जावन परमपदाक वता.
भगवंताचें चरित्रकथन आनी गुणागान हें कीर्तनाचें मुखेल आंग आसलें, तरी ताचेवरवीं जगाक सन्मार्गाचो उपदेश करप, होय कीर्तनाचो एक हेत आसता. तो सादपाखातीर कीर्तनांत देवाच्यो आनी भक्तांच्यो कथा सांगून वेगवेगळ्या मळांवयले उच्च आदर्श समाजाफुडें दवरपाची प्रथा कीर्तनावरवीं चलत आयल्या. कीर्तनाक लागून धर्मप्रसाराचेंय कार्य जाता. देखून, कीर्तन ही एक समाजीक संस्था जाली. कीर्तन चड करून देवळांतूच करतात. कीर्तनकाराक मरठींत ‘हरिदास’ वा ‘कथेकरीबुवा’ अशें म्हण्टात. हरीदासाच्या धवेफुल्ल धोतर न्हेसून वयर उपरणें घेता आनी माथ्याक पगडी घालता. ताच्या हातांत चिपळयो आसतात. कीर्तनांत पेटी-तबल्याची साथ आसता. देखून हरिदासाक ताल-सुराचेर गावंक येवंक जाय. हरिदासाच्या फाटल्यान केन्नाय ताचो साथीदार उबो आसता. हरिदासान सुरू केल्लें पद वा श्र्लोक तो स्वता पुराय करता आनी मदीं मदीं हरिदासाच्या सुरांत सूर मेळोवन साथ करता. हरिदासाक संस्कृत भासम न्यास, वेदान्त, इतिहास, पुराणां, मराठी आनी हिंदीं काव्य, आध्यात्मशास्त्र हांचे गिन्यान आसूंक जाय. तेचपरी प्रचलित समाजीक, धर्मीक आनी राजकी विशय तशेंच उदेंत आनी अस्तंत तत्वगिन्यान हांचीय वळख ताका आसूंक जाय. आयकुप्यांक चित्तांत हेर रसांवांगडा भक्तिरसाचो परिपोश करप हें कीर्तनाचेम प्रयोजन आशिल्ल्यान वेवस्थित पोशाख, विद्धत्ता, वक्तृत्व, गायन, वादन (संगीत), नृत्य, विनोद आनी सभ्यतेचे मर्यादेंतलो शृंगार हीं कीर्तनाची आंगां आसात.
देवळांनी, तीर्थक्षेत्रांनी वेगवेगळ्या देवांचे उत्सव, जयंती आनी हेर प्रसंगावेळार कीर्तनाच्यो कार्यावळी जातात. कीर्तन वैयक्तिक तशेंच रासवळ लेगीत आसूं येता. रासवळ कीर्तनाक ‘चक्री कीर्तन’ अशें म्हण्टात. हातूंत ३-४ वा चड हरिदास वांटो घेतात. तातूंत नाचाचोय आस्पाव आसता. कीर्तनांत मदीं भजन करून, देवाचो आनी संतांचो जयजयकार करतात. परंपरेक धरून कीर्तनसंस्थेचे आद्य कीर्तनाचो महिमा विस्तारान वर्णन केला. महाराष्ट्रांत ज्ञानेश्वर, नामदेव, एकनाथ, तुकाराम, रामदास ह्या संतांनी आनी तांचे शिष्य-परंपरेन कीर्तनसंस्थेचि विशेश प्रचार केलो. संत नामदेवाक महाराष्ट्राचो आद्य कीर्तनकार मानतात.
कीर्तनाची दोन आंगां आसतात. एक ‘पूर्वरंग’ आनी दुसरें ‘उत्तररंग’
