कॅनडा हांगा गरूड, ससाणे, घुघमां, हांच्यो तरेकवार जाती, डोमकावळे, सादे कावळे, चिमणी, तरांतरांचीं गावपी सुकणीं तशेंच गल, करढोक, टर्न, गॅनेट हीं उदकांतलीं सुकणीं आसात. इतिहास: पूर्विल्ल्या काळांत कॅनडांत गंवाकोराच्या इंडियनांचो राबितो आशिल्लो. णवव्या आनी धाव्या शेंकड्यांत लीफ एरिकसनच्या फुडारपणाखाल व्हयकिंग टोळ्यो कॅनडांत आयिल्ल्यो. कितलेशेच व्हायकिंग हांगा रावलेय. पूण व्हायकिंगांच्यो अमेरिकेवेल्यो घुरयो आनी तांच्यो वसणुको हांचो इतिहास पुरायपणान सांपडना. ताका लागून कॅनडाच्या इतिहासाक खरी सुरवात आर्विल्ल्या काळांत जाली, अशें म्हणपाक हरकत ना. इंग्लंडच्या सातव्या हेनरीच्या आलाशि-यान १४९७ त जॉन कॅबट हो इटालियन भोंवडेकार उदेंतेच्या सोदांत भायर सरलो. तो घडये न्यू फाउंडलंड वा केप ब्रेटन हांगा पावला आसतलो; ताणें ह्या वाठारांचेर सातव्या हेनरीचो हक्क सांगलो. तशेंच १५३४-१५४१ च्या काळांत झाक कार्त्ये भोंवडेकारान फ्रांसाच्या आलाशि-यान केल्ल्या तीन भोंवड्यांनी सेंट लॉरेन्सचें आखात, सेंट लॉरेन्स न्हंयचो वाठार, ह्या जाग्यांचेर पासय मारली; पूण हांगा फ्रांसाचे वसणुकेची थापणूक करप ताका शक्य जालें ना. कार्त्ये उपरांत कितल्याशाच भोंवडेंकारांनी आनी वेपा-यानी हांगा पावल दवरलें आनी नुस्तें आनी लोकर हांचो वेपार करूंक सुरवात केली. १६०८ वर्सा साम्युएल द शांप्लॅं हाणें क्वीबेक हे पयले फ्रेंच वसणुकेची थापणूक कॅनडांत केली. वेपारावांगडा हांगा धर्मप्रचारकय भोंवडी करूंक लागले. ह्या काळांत कॅनडाच्या विंगड विंगड वाठारांनी सुमार धा हजार फ्रेंच नागरिकांनी राबितो केलो. १९६३ त चवदाव्या लुईन क्बीबेकाक फ्रेच साम्राज्यांतल्या प्रांताचो दर्जो दिलो आनी फ्रेंच वसणुकेक न्यू फ्रांस हें नांव मेळ्ळें. न्यू फ्रांसांत गवर्नर हो राजाचो प्रतिनिधी आसतालो. तो वसणुकेची राखणे वेवस्था सांबाळटालो;जाल्यार इन्टेन्ड हो मुलकी अधिकारी आनी ताचें काउन्सिल प्रशान आनी न्यायदानाचें काम पळेताले. क्वीबेकच्या बिशपाक इन्टेन्डच्या काउन्सिलांत सुवात आसून लेगीत तो वसाहतींचो धर्ममुखेली आसतालो. फ्रांसाप्रमाण इंग्लंडाच्योय वसाहती न्यू फाउंडलंड, हडसन उपसागराच्या वाठारांत आनी उत्तर अमेरिकेच्या हेर प्रांतांनी आशिल्ल्यो. तातूंतल्यो कांय इंग्लंडान हॉलंडा कडल्यान मेळयिल्ल्यो आनी हेर ब्रिटीश लोकांनी तयार केल्ल्यो. लोकरीच्या वेपारावेल्यान आनी हेर कारणांक लागून फ्रेंच आनी ब्रिटिश हांचेमदीं झगडीं जातालीं. १६७५ मेरेन तांच्या जाल्या हडसन कंपनीच्या कश्टांक लागून आनी उत्रेक्तेचे कबलातींतल्यान (१७१३) हडसन उपसागराच्या वाठारांत ब्रिटिशांक वसणुको मेळ्ळ्यो. नोव्हास्कोशा हांगाय तांणी वसाहत निर्मिली. फ्रेंचानीं १६९९ त लुइझिअना ही वसणूक निर्मिली. आपल्या वसाहतींची राखण बरे तरेन जावंची आनी दर्यादेगेसावन भितरल्या वाठारांनी ब्रिटिशांक घुसूंक मेळचें न्हय, हाका लागून फ्रेंचांनी लुइझिअना आनी उत्तरेवटेनचे न्यू फ्रांस वसणुकांक जोडपी किल्ल्यांची एक वळ बांदपाची येवजण तयार केली. १७४० त युरोपांत ऑस्ट्रियन वारसाविशींचें झूज सुरू जाल्या उपरांत इंग्लंड आनी फ्रांस हांचेमदीं वसणुकांच्या प्रस्नावेल्यान कॅनडांत झगडीं सुरू जालीं, तेन्ना जाल्ले लडायेंत ब्रिटिश सैन्यान फ्रांसाकडल्यान लुईसबर्ग किल्लो जिखून घेतलो. पूण १७४८ च्या एक्स-ला-शापेलचे कबलातींतल्यान तो फ्रांसाचो अमेरिकन खंडावेलो शेक सोंपत आयलो. १७६३ चे पारिस कबलातींतल्यान पुराय कॅनडाचेर इंग्लंडाची सत्ता आयली आनी इतिहासाक एक नवें मोडण मेळ्ळें. कॅनडांत राबितो केल्ले फ्रेंच लोक रोमन कॅथलिक आशिल्लो आनी इंग्लंडांत रोमन कॅथलिकांक मत दिवपाचे आनी सरकारी नोक-यो मेळोवपाचे हक्क नाशिल्ले. पूण हांगाचे ब्रिटीश राजवटीक फ्रेंचांक दुखवप परवडलें ना. तेन्ना तांणी कॅनडापुरते कायदे बदलले. १७७४ त क्वीबेक अक्ट च्या नांवाखाला तांणी कॅनडांतल्या रोमन कॅथलिक धर्माक मान्यताय दिली. ह्या कायध्याक लागून हांगाचे फ्रेंच लोक खोशी जाले आनी ताकालागून अमेरिकेंतले स्वतंत्रतायेचे लडायेवेळार फ्रेंचांनी ब्रिटिशांआड उठाव केलोना. ह्या काळांत बरेच ब्रिटिश लोक कॅनडांत येवन रावले. क्वीबेक वाठारांत फ्रेंच चड आशल्ले, ताका लागून १७९१ त अपर आनी लोअर अशे कॅनडाचे वांटे केले. गर्वनर ह्या दोनूय प्रांतांचें प्रशासन सांबाळटालो. लोकांनी वेचून दिल्ल्या प्रतिनिधींक निर्णय घेवपाचे अधिकार मेळचे हाका लागून लोकांनी १८३६-३८ त बंडां केलीं. तेन्ना ह्या प्रस्नाचेर उपाय काडपाखातीर ब्रिटिशांमदी एकचार हाडपाखातीर ब-योच येवजणी मुखार हाडल्यो. पूण त्यो ब्रिटिश सरकारान व्हडल्योशो कानार घेतल्यो नात. तांणी हाचेर उपाय म्हूण अपर आनी लोअर कॅनडाचें एकीकरण केलें आनी उदेंत आनी अस्तंत अशे नवे प्रांत घडयले. हाचेफुडें लॉर्ड एब्जीन गर्वनर जालो. पूण फ्रेंच आनी ब्रिटिश हांचेमदलो ताण उणो जालो ना. १८६७ त ब्रिटिश पार्लमेटान ‘डोमिनियन ऑफ कॅनडा’ह्या संघराज्याची रथापणूक केली. तातूंत क्वीबेक, ऑंटॅरिओ, नोव्हास्काशा, न्यू ब्रन्सविक हांचो आस्पाव आशिल्लो. पूण न्यू फाउंडलंड ह्या संघाक १९४९ त मेळ्ळो. संघराज्याचे थापणुकेउपरांत हांगा मेटीस लोकांची (फ्रेंच आनी इंडियन हांची संकरित प्रजा) दोन बंडां जाली (१८६९-१८७३ आनी १८८५). पयल्या म्हाझुजांत कॅनडान ब्रिटनाक सैन्य, लडायेचें सामान, अन्न हांची पुरवण करून म्हत्वाचो वांटो उबारलो. ह्याच काळांत हांगा सैमीक उत्पन्नाचो सोद, येरादारीची उदरगत ह्या सारक्या गजालींक लागून देशाक बरेंच म्हत्व आयलें. पूण १९२९ त अर्थीक स्थिती इबाडली. दुस-या म्हाझुजांत कॅनडा इश्ट राश्ट्रांवटेन उबो रावलो. झुजांत निर्वासित जाल्ल्या ब-याच लोकांनी कॅनडांत आलाशिरो घेतलो. झुजाउपरांत १०-१२ वर्सां कॅनडाचीं सुत्रां लिबरल पक्षाकडेन आशिल्लीं. तेउपरांत तीं कंझव्हेंटिव्ह पक्षाकडेन आनी डर्थून १९६३ त लेस्टर पीअर्सनच्या फुडारपणाखाला लिबरल पक्षाकडेन आयलीं. संयुक्त राश्ट्र संघटनेंत कॅनडाक आयज बरेंच म्हत्व आसा. अमेरिका0-इंग्लंड हांच्या वांगडा इश्टागत आनी कम्युनिस्ट पंगडाक विरोध, अशें जरी ताचें धोरण आसलें तरी १९६० उपरांत कम्युनिस्ट विरोध, अशें जरी ताचें धोरण आसलें तरी १९६० उपरांत कम्युनिस्ट देशांवांगडा ताणें वेपार केलो. १९६२ त क्युबाचेर घुरी घालपाखातीर अमेरिकेन कॅनडाचे हवाई तळ मागिल्ले, पूण कॅनडान ते दिलेनात. संयुक्त राश्ट्रांत चीनाक प्रवेश मेळचो म्हूण कॅनडान फाटबळ दिलें; दक्षिण आफ्रिकेच्या व्हिएतनामावेले घुरयेचोय निशेध केलो. १९६८ ते १९७९ मेरेन लेस्टर पीअर्सनाफाटल्यान पिएर टरूडो हांगा वेंचून येवन देशांचो मुखेली जालो. १९७९ त ज्यो क्लार्क हो पुरोगामी कंझर्व्हेटिव्ह पक्षाचो फुडारी सत्तेर आयलो. १९८० त अर्थसंकलपाच्या प्रस्नावेल्यान क्लार्काक राजीनामो दिवचो पडलो आनी टरूडो पर्थून सत्तेर आयलो. १९८२ त कॅनेडीयन कायध्यावरवीं ब्रिटनाचे सगळे कायदेशीर हक्क कॅनडावेल्यान काडून उडयले. १९८४ त टरूडो निवृत्त जाल्या उपरांत ब्रायन मुलरोनी पंतप्रधान जालो. राज्यवेवस्था: तत्तवीक नदरेन १९२६ त कॅनडाक सार्वभौमत्व मेळ्ळें, तरी १७ एप्रिल १९८२ मेरेन राज्याकारभार ब्रिटनचे राणयेवरवीं चलतालो. १९८२ त नवें संविधआन ह्या देशाक मेळ्ळें आनी पुरायपणानवसाहतवादाची सांवळी ह्या देशावेल्यान पयसावली. खरें पळोवंक गेल्यार देशाचें संविधान १८६७ तल्या ‘ब्रिटीश नॉर्थ अमेरिका अक्ट’ ह्या कायध्याप्रमाण घडलां. हातूंत उपरांत बरेच बदल जायत गेले. हो देश म्हळ्यार १० प्रांतांचें एक संघराज्य आसा. संसद दोन घरांनी भरता. हांगाचे मुखेल राजकी पक्ष म्हळ्यार पुरोगामी कंझर्व्हेटिव्ह, उदारमतवादी आनी नवलोकशायवादी. हांगाचें संविधान ब्रिटीश संविधानाक बरेंच लागींचें आसा. प्रांतांतलीं विधीमंडळां एकाच घरांत भरतात. वेंचून
