हें रंगहीन, नितळ द्रव आसा. ताका एके वेगळेच तरेचो वास येता तो तातूंत आशिल्ल्या अपद्रव्यां (impurities) खातीर पूण हें आल्कोहॉल शुध्द आसल्यार लेगीत हो वास थोड्या प्रमाणांत येताच. ह्या आल्कोहॉलाची, वूड स्पिरीट ह्या नांवान एक इतिहासीक उत्पादन पध्दत आसा, ती लांकडाचें भंजक उर्ध्वपातन (destructive distillation) करून करतात. आर्विल्ले उत्पादन पध्दतींत कार्बन मोनोक्साइडची हायड्रोजनवांगडा दाबाचेर आनी झींक ऑक्साइड आनी क्रोमिक अम्ल ह्या उत्प्रेरकांवांगडा विक्रिया घडोवन हाडून मिथिल आल्कोहॉल तयार करतात.
उपेगः गरजेच्या तेलांचे आल्कोहॉलीक विद्राव वा वासाचीं द्रव्यां आनी वखदां हातूंत वापरिल्लीं रूचीचीं द्रव्यां हांच्या उत्पादनांत एथिल आल्कोहॉलाचो वापर करतात. कार्बनी संश्र्लेशण, सेल्युलॉइड आनी हेर प्लास्टीक, पुतिरोधक (antiseptic) आनी जंतूनाशक हांच्या उत्पादनांत आनी अकार्बनी द्रव्यांखातीर विद्रावक (solvent) म्हूण एथिल आल्कोहॉलाचो वापर करतात. ब्युटाडिएनच्या (butadiene) उत्पादनांत एथिल आल्कोहॉलाचो मोट्या प्रमाणांत वापर जाता. ब्युटाडिएनचें स्टीरीन वांगडा co-polymerisation जातकच कृत्रिम (synthetic) रबर तयार जाता. इंधन म्हणूनूय ताचो मोट्या प्रमाणांत उपेग जाता. निर्जल आल्कोहॉल आनी पेट्रोल हांचें मिश्रण मोटारींचें इंधन म्हूण अस्तंत्या राश्ट्रांत वापरतात. व्हिस्की, रम, बिअर, जिन, व्होडका आनी हेर आल्कोहॉलीक पेयांनी एथिल आल्कोहॉलाचो सोरो म्हूण वापर जाता.
उंचेलीं, चरबीयुक्त आल्कोहॉलाः 6 वा ताचेपरस चड कार्बन अणू आशिल्ल्या मोनोहायड्रिक अॅलिफॅटिक आल्कोहॉलांच्या वर्गाक ‘ उंचेलीं आल्कोहॉलां ’ (Higher Alcohols) अशें म्हणटा. चरबी, तेल, मेण हांच्यासारक्या सैमीक पदार्थांपसून मेळपी आल्कोहॉलांक चरबीयुक्त (fatty) आल्कोहॉलां अशें म्हणटात. चरबीयुक्त आल्कोहॉलां हीं चड करून सरळ सरपळी आशिल्लीं आनी सम (even) आंकड्यांचे कार्बन अणू आशिल्लीं प्राथमीक आल्कोहॉलां आसतात.
- डॉ. विजयेंद्र कामत
संदर्भः 1. Adams, R., Organic Reactions, Vol. 8, John Wiley & Sons, Inc., New York, 1954; 2. Bigelow, M. H., Chem., Eng. News, 1947; 3. Finar, I. L., Organic Chemistry, WLBS, Longman Group Ltd., 1975; 4. Kemp, W., Organic Spectroscopy, ELBS, 1985; 5. Kent, J. A., Riegels Handbook of Industrial Chemistry, Van Nostrand Reinhold Company, New York 1983; 6. Lange, Handbook of Chemistry, MCGraw-Hill Book Co., New York, 1939; 7. Morrison R. T. and Boyd, R. N., Organic Chemistry, Prentice-Hall of India Pvt. Ltd., New Delhi, 1971; 8. Rodd, E. H., Chemistry of Carbon Compounds, American Elsevier Publishing Co., New York; 9. Shreve, The Chemical Process Industries, McGraw-Hill Book Company, New York.
आल्जेरियाः आकाराचे नदरेन आफ्रिका खंडांतलें दुसरें व्हडलें राश्ट्र. क्षेत्रफळ 23,81,743 चौ. किमी. अक्षवृत्तीय विस्तार 19° ते 37° उत्तर, रेखावृत्तीय विस्तार 8° 30’ ते 12° 20’ अस्तंत. देशाचे उत्तर दिकेक सुमार 1,046 किमी. लांबायेची भूंयमध्यसागराची (mediteranean) दर्यादेग. उदेंतेक ट्यूनीशिया आनी लिबिया, अस्तंतेक मोरोक्को आनी दक्षिणेकडेन नायजर, माली, मॉरिटेनिया आनी स्पॅनिश सहारा हे देश.
भूंयवर्णनः आल्जेरियाचे भूंयेचे नदरेंतल्यान दोन वांटे जातात. उत्तरेवटेन अॅटलास दोंगराचो आनी दक्षिणेवटेन सहारा वाळवंटाचो. अॅटलास दोंगर दर्यादेगेर समांतर आसा. सहारा वाळवंटांत अहॅग्गर आनी टुरॉक वाठारांनी कितलेशेच निद्रिस्त ज्वालामुखी आसात.
चेलिफ न्हंय सोडल्यार हांगा वर्सभर व्हांवपी दुसऱ्यो न्हंयो नात. फकत पावसाच्या दिसांनी व्हांवपी कांय न्हंयो आसात. हातूंत सौमान, रुहमेल, मेबहॉ, हाब्रा आनी ताफ्ना ह्यो म्हत्वाच्यो.
हवामानः हांगाच्या दर्यादेग आशिल्ल्या उत्तर वाठारांत गिमांत तापमान 26.7° से. आनी शिंयाच्या दिसांनी 10°-12° से. इतलें आसता. देशाच्या मदल्या वाठारांत गिमांत 26° से. ते 28° से. मेरेन वाडटा, जाल्यार शिंयाच्या तेंपार 4°- 6° से. इतलेमेरन देंवता. उदेंत-अस्तंत दिकांनी पातळिल्ल्या अॅटलास दोंगराक लागून उत्तर वाठारांतलें हवामान हेर हवामानापरस मात्शें वेगळें आसा. अॅटलासाच्या दक्षिणेकडलो वाठार म्हळ्यार एकदम विचित्र हवामानाचो. थंय दिसाचें तापमान चडांत चड 57.7° से. इतलें आसलें तरी रेंवाट वाठारांचें तापमान 76.6° से. मेरेन वाडटा. राती त्या मानान थंड आसतात. हवेंतले थंडसाणीकलागून गिमाच्या दिसांनी रातचो दंव पडटा. भूंयमध्यसागरावेल्या वाऱ्याक लागून शिंयाच्या दिसांनी पावस पडटा. दर्यादेगेर पावस चड पडटा आनी दक्षिणेंवटेंतल्यान कमी जायत वता. दर्यावेळेवेल्या आल्जिअर्स आनी बोन ह्या शारांभितर 76.2 सेंमी. परस चड आनी दक्षिणेवटेन 17.8 सेंमी पावसाची नोंद जाल्या. सहारा वाळवंटांत पावस चुकून पडटा. केन्नाय पडपी पावसाक लागून बरीच माती व्हांवन गेल्ल्यान एक नवोच प्रस्न हांगा उप्रासला. पावसाळ्यापयलीं धुल्लाच्या ‘ सिरोको ’ ह्या गरम वाऱ्याक लागून वाळवंटांतली आनी हेर वाठारांतलीय गरमी वाडटा.
वनस्पत आनी मोनजातः हांगाची सैमीक वनस्पत आफ्रिका खंडांतले हेर वनस्पतीपरस वेगळी आनी युरोपांतले वनस्पतीक लागींची आसा. वनस्पत चडशी कमी उदकाचेर वाडपी आसा. बूचाचीं झाडां आनी पाचवेचार ओक सारके रूख विंगड विंगड उंचायेचेर आनी पावसाच्या वाठारांनी मेळटात. तेभायर ऑलिव्ह, अलेप्पो, पायन, सेडर, आरगन, थूया, ज्यूनिपर ह्या सारके रूख आनी उंचल्या वाठारांनी अल्फाल्फा तण आसा. तळ्यांच्या वाठारांनीय बरीच वनस्पत वाडटा. वाळवंटानी कसलीच वनस्पत नासली तरी खाजराचीं झाडां जातात. हांगाचे हत्ती, वाग, आनी शींव काबार जायत गेल्यात. वास्वेलां, कोलसुणीं, सोशे, कोले, माकड, धुकर, हरणां, तरस हीं जनावरां; स्नायप, प्लोव्हर, बकीं, गरूड, गिदां ह्या सारके पक्षी आनी युरोपीय जातीचें नुस्तें हांगा मेळटा. मोनजात तरेकवार आसली तरी चड ना.
इतिहासः आल्जेरियाचो इतिहास म्हळ्यार एकाफाटल्यान एक अश्या कार्थेजियन, रोमन, बायझंटायन, व्हँडॉल, अरब, तूर्क आनी फ्रेंचानी केल्ल्या आक्रमणांचो इतिहास. इ.स. पयलीं बाराव्या शेंकड्यांतल्या फिनीशियन सत्तेसावन हो इतिहास सुरू जाता. इ. स. पयलीं आठव्या शेंकड्यांत कार्थेजची सत्ता आयली जाकालागून प्यूनिक भाशा आनी संस्कृतायेचो परिणाम आल्जेरियन जिविताचेर जालो. इ. स. प. 146 वर्सा रोमची सत्ता चालू जाली. तांणी रोमनांचें मनीसबळ वाडोवन आदिवासीं कडेन लग्नां केलीं आनी हे भूंयेर ते रिगले. सुमार 400 वर्सांच्या रोमन काळांत व्हड व्हड शारां, बरे रस्ते, शेतवड हांची हांगा उदरगत जाली. पूण पुराय आल्जेरियाचेर तांची सत्ता नाशिल्ली. दुसऱ्या शेंकड्याउपरांत व्हँडॉल आनी ताच्याफाटल्यान बरोच उणो काळ थिरावल्ल्या बायझंटायन राजवटी उपरांत सातव्या शेंकड्यांत अरबांचें आक्रमण जालें. तांच्या हिलाल आनी सालीम जातींनीं शक्त आनी हिंसेच्या नेटार इस्लाम धर्म आनी अरबी भाशेचो हांगा प्रसार केलो. अरबांच्या अल्मोराविद आनी आल्मोहद हांची राजवट म्हत्वाची आशिल्ली, पूण फुडें आपल्याभितरल्या झगड्यांक लागून हे राजवटीची शक्त सोंपली. सोळाव्या शेंकड्यांत स्पेन, पोर्तुगाल आनी तुर्कस्थान हांच्याभितर राज्यां वाडोवपाची सर्त लागली. 1509 आनी 1510 वर्सासावन ओरान आनी आल्जिअर्स स्पेन आनी पोर्तुगेजांच्या शेकातळा गेल्या उपरांत आल्जेरियनांनी तुर्कस्थानचो पालव घेतलो. आल्जेरिया तुर्कस्थानचे सत्तेखाला पावलें. तांकां तुर्कस्थानाक कर भरचे पडूं लागले; ताकालागून तुर्कस्थानच्या सुलतानान हांगाच्या मुखेल्यांक ‘ बेलीरबे ’ ही मानाची पदवी दिली. ह्याच काळार पेनान जुंवो उरिल्ले भुंयेक जोडलो आनी आयचें आल्जिअर्स बंदर तयार जालें. 1830 मेरेन हें बंदर
