This page has been proofread.
CH. XIV 275
ọ ? Ma ọ bụ ọ si na mpụga isi iyi bịa n'aka nke a Onye edemede oge ochie, onye ji ya mee ihe dị ka ihe ndabere nke ụdị ịhụnanya akụkọ ihe mere eme? Nhọrọ nke mbụ siri ike idowe ma ọ bụrụ (dị ka ọ dị) akụkọ na-eguzo n'èzí isi mmalite akwụkwọ a ma ama nke Pentateuch.* Ụdị echiche a kacha anakwere bụ ikekwe nke ahụ Sellin gosipụtara n'isiokwu a na-ekwukarị banyere ya mere na ibe- bu ụzọ (NKZ, xvi. 929-951). Njem ahụ, ya na-eche, nwere ike ịbụ na ọ mere n'oge ọ bụla n'etiti 2250 na 1750 BC. ; na ọ na-ekwe ka ogologo oge 1 nke nnyefe ọnụ gafere na mbụ nkwadebe nke ihe ndekọ cuneiform banyere 1500. Akwụkwọ a ọ e were ya na e debere ya n’ebe a na-edebe akwụkwọ n’ụlọ nsọ dị na Jeruselem. na site n’aka Devid s mmeri nke obodo ahụ. O si otú na-ahapụ ụlọ maka ụfọdụ distortion nke ihe omume na akwụkwọ mbụ, na ọbụna maka akara nke akụkọ ifo mmetụta. Ozizi a ga-enweta nke ukwuu na plausibility ma ọ bụrụ na ebubo na ndị Kenan yiri myirịta na okwu ndị na-adịghị ahụkebe nke vv. 14f> (p i, T:n, p"?n) kwesịrị igosi na ọ dabara. Otú ọ dị, ugbu a, ha abụghị mara na ọ bụ kpọmkwem onye Kenan; na ihe ọ bụla uru ha bara egosighi na ha na-ekwu karịa na-akwado onye Palestine karịa ihe ndabere cuneiform n'ozuzu. The echiche na docu ment e debere na Temple bụ, n'ezie, a dị ọcha echiche, na nke ọ nweghị ihe gbasara oge ochie ma ọ bụ ntụkwasị obi nke akụkọ nwere ike ịbụ dabere.
N'aka nke ọzọ, ụzọ nke abụọ nwere nkwado doro anya na a eziokwu adịghị elele nke ọma site n'aka ndị na-agbachitere eziokwu nke isi. Ọ dị ịrịba ama na akwụkwọ cuneiform nke atọ nke aha eze anọ na v. 1 kwesiri ka achọpụtara dị ka n'oge dị ka 4th ma ọ bụ 3rd cent. BC Na-eche na izi ezi nke identifications, anyị nwere ebe a nti na-egosi na oge na nke akụkọ anyị na-ekwu bụ isiokwu nke uri na akụkọ ifo afọ nke nkatọ na-atụfu ihe dị ka ekenye ndị nhazi nke Gn. 14. Ọ na-egosi na akwụkwọ cuneiform abụghị ọ bụchaghị akwụkwọ nke oge a, ọ kwesịghịkwa inwe nke ziri ezi transcript nke eziokwu. Ọ bụrụ na anyị chere na akwụkwọ dị otú ahụ abanyela ihe onwunwe nke onye Juu nke biri ndụ mgbe a chụpụrụ ndị Izrel, ọ ga-eweta nnọọ otú ahụ ndabere nke quasi-akụkọ ihe mere eme ihe dị ka ga-aza maka ngwakọta nke eziokwu na akụkọ ifo nke nkatọ edemede nke isiakwụkwọ na-egosi. N'ime n'ọnọdụ ọ bụla oke ihe akụkọ ihe mere eme na-anọgide na-ekpebighị. Aha ndị dị na v. 1 bụ akụkọ ihe mere eme; ụfọdụ njem dị otú ahụ na West dị ka ọ dị ebe a na-ekwu maka ya nwere ike; mana ihe ọ bụla ọzọ bụ nke mpaghara ahụ nke echiche. Nkọwapụta nke anyị kacha nwee mmasị na ọnụ ọgụgụ nke Abram na Lọt na Melkizedek, mkpa, nnupụisi ahụ, na ọbụna ịdị adị, nke Obodo ukwu nke KikLiir, na, na nkenke, ihe nile nkọwa nke akụkọ a ka na-akwadobeghị site n'itu aka ọ bụla na ụwa akụkọ ihe mere eme.
N'ikpeazụ, e kwesịrị ịhụ na ọ dịghị ezigbo mmegide n'etiti nkà mmụta ihe ochie na nkatọ edemede n'okwu a. Ha na-emekọ ihe
* P. 256 n’elu.
