Civilisation e lingua universal/Secunde Parte/Capitulo 4
| ←Cap. 3: Egypto e le altere civilisationes primarie | Civilisation e lingua universal by |
Cap. 5: Le civilisation de Syria e Palestina→ |
4. LE SUMER-AKKADIAN STATO UNIVERSAL[edit]
Vivente in le commoditates del civilisation, le akkadianos, poco a poco, perde le dinamismo e le vitalitate del ancestres non-civilisate. Alora, circa 2200 a.Cr. un tribo semitic non-civilisate ex Syria, le AMORITAS, descende al Eufrate et occupa Babylon, que era alora un obscur village. Como le civilisation sumerio-akkadian era indebilite per fratricidal guerras inter statos-citates, post un seculo de lucta, le amoritas conquire le poter in Sumer e Akkad. Le grande rege amorita HAMMURABI, (2067-2025 a.C.) occupa omne statos-citates e le statos vicin semi-civilisate, repulsa le invasores non civilisate e initia un longe periodo de pace.
HAMMURABI face BABYLON su metropole et unifica le tote Medie Oriente civilisate in un Stato Universal, con le akkadiano como lingua official de Sumer e Akkad, ma tamben del tote Medie Oriente.
HAMMURABI es un del plus grande organisatores del antiquitate. Con auxilio de un administration parlante akkadiano, Hammurabi institue bon organisation, ordine e governamento, como le Oriente nunca ha viste anteriormente. Le archeologos ha excavate le archivos de litteras e leges de Hammurabi scripte in lingua akkadian. Este documentos demonstra un alte developpamento del civilisation e del lingua. Le litteras e le relievos sculpte presenta nos le vita ocupatissime del regnante del prime Stato Universal del mundo. Hammurabi dicta litteras a su secretarios, con su ordines al governatores del regiones de su imperio. Le secretario sparge con pulveres de argilla le discos scripte in cuneiformes, pone los in inveloppes de argilla (si que le inveloppe non adhere al superficies scripte del discos), e face cocer los in un furno. Un altere secretario rumpe le inveloppes del litteras apportate e lege les a Hammurabi. In le archivos excavate on trova petitiones in affares de juridisdiction e, como le relievos demonstra, Hammurabi regula le questianes con attention e interesse. Hammurabi crea un collection de traditional leges etusages del vita social e commercial - ameliora vetere leges, adjunge nove leges, si que ille crea un ver codice de leges scripte in akkadiano. - Este codice del prime Stato Universal es gravate in un fuste de petra dur, quasi columna de due metros e quaranta centimetros, con 3600 lineas scripte circum le fuste. Le codice es simile al codice de Moses, ma es multo plus ancian. Dunque il es probabile, que le leges de Mose proveni ab Hammurabi.
Le codice de Hammurabi insiste super le justitia pro viduas, orfanos e pauperes. Note son punitiones dur, que Hammurabi ha instituite "oculo pro oculo", "dente pro dente". - Le matrimonio besoniava sanction legal. Le position del feminas era emancipate. Le feminas poteva inaagiar se in affares professional a conto proprie, poteva studiar e devenir scribas.
In medio del pace del Sumerio-Akkadian Stato Universal flora le agrucultura, le elevation de bestial, le textura de lana, le metallurgia de cupro e bronzo, e le commercio. Caravanas de camelos transporta merces fin a et ab HARAH (Kharan), cognite centro de viage. Le mercantes, pro identificar lor ballas, sigilla les con sigillos de argilla (usante lor sigillos de petra dur). Facturas scripte super discos de argilla accompania le ballas. Tal facturas veniva trovate non solo vicin Sumer, ma tamben in le montaniose paises confinante. Assi on vide como le scriptura cuneiforme e le lingua universal akkadian gania sempre plus grande diffusion. Tamben le mercantes estranieros commencia a usar akkadiano. Le placias del templos era centros de commercio. Le templo-mercatos es un institution sumerio-akkadian; le hodierne 'kermes', un combination de festa religiose e de mercato origina ex Sumer-Akkad. Le templos prestava moneta como le bancas hodierne, tractava merces, administrava lor terras etc. Le occupationes e interesses material face se sentir tamben in le religion del epoca. Malgrado le leges de Hammurabi, le religion del epoca non proclamava jammais le derecto del debile e pauperes. In este epoca le 'dea del amor', Ishtar, deveni le principal dea de Babylon (le Grecos venera Ishtar sub le nomine Afrodite).
Un affare lucrative del templos era le divination, specialmente ex le position del stellas, que sub le nomine 'astrologia' es in uso ancor hodie. Le archeologos ha discoperte scolas pro scribas. Apprender leger e scriber le quatro cento cuneiformes era carga difficile. Un proverbio del epoca multo signicative, era: 'Qui excelle in in scriptura va brillar como le sol'.
Post le morte de Hammurabi tamben le amoritas, in le commoditates e in le pace del sumerio-akkadian civilisation e Stato Universal, perde multo de lor dinamismo. Alora un nove populo non-civilisate ex le montanias, de origine e de tipo de lingua incognite, le KASSITAS, e le populo HITTITA ex Asia Minor, invade Sumer-Akkad e, circa 1900 a.Cr. installa un governo barbaric. Le introduction de linguas barbaric disturba le unitate linguistic akkadian e da origine al conto biblic del 'confusion de linguas' quando le tote mundo (civilisate!) parlava un sol lingua (le akkadiano). Totevia, le akkadiano remane le lingua universal del Medie Oriente ancora durante centos de annos, nam le dominatores barbaric non poteva administrar le paises conquisite sin un lingua de administration comprensibile per le populo, como era le akkadiano.
Durante le barbaric tribulationes multe sumerio-akkadianos emigra. Inter illes es ABRAHAM e su parentes Abraham citatano de Ur in Sumer, como nos lege in le Vetere Testamento, Abraham emigra a traverso HARAN, a Palestina, in circa 1800 a.Cr.
Con le passar del tempore tamben le Kassitas deveni decadente, si que circa 1300 a.Cr., le semitic ASSYRIOS invade Sumer-Akkad. Le assyrios recipe lor civilisation ex Sumer-Akkad, ma illes era bastante vicin al nord e al west del Crescente Fertile pro sentir tamben le influentia del hittitas e del arameos, populo semitic importantissime pro le developpamento del civilisation e del lingua, como nos va vider in sequentia.
Le assyrios organisa un armmea potentissime, conquire tote le Crescente Fertile e funda le IMPERIO ASSYRIAN, le continuation del Sumer-Akkadian Stato Universal. Capital era NINIVEH, urbe le plus magnific e plus vaste del antiquitat. Le Assyrios conquire tamben Egypto, si que le Stato Universal deveni le plus grande imperio realisate fin alora.
Le Assyrios construe stratas, organisa le prime servicios postal del antiquitate. Illes usa le prime notation musical. Le impertores assyrie del Stato Universal face un collection scripte de omne sagesses del epoca. In le palatio de Assurbanipal, a Niniveh, on ha trovate 22 000 discos de argilla, le prime grande biblioteca de Asia.
Totevia, le assyrios habe un ferrocitate innate. Illes transforma le Stato Universal in un terribile machina militar, que terrorisa tote West-Asia. Ubi passa le armeas assyrie, lassa ruinas e desolation: illes pella vivente le ducente rebelle, assassina le population in massa, roba bestial e omne cosas preciose. - Incessante guerras destrue le population productive, si que industria e commercio decade, e grande parte del terra remane inculte. Secundo documentos historic, poco a poco prisioneros de guerra parlante le lingua aramaic occupa le postos del assyrios morte in le guerra. Tamben le commercio veni in le manos del arameos, si que le uso del aramaico avantia al costo del akkadiano.
Tamben le tribos aramaic del steppa infiltra se sempre plus in le territorio imperial. In le mesme tempore un nove populo semitic del steppa, le CALDEANOS, infiltra se in le Crescente Fertile, como le akkadianos faceva in lor tempore. Al fin, due populos indo-europan, le MEDES e le PERSAS, avantia al nord del Stato Universal. Le caldeanos e le Medo-Persianos unite assali et occupa NINIVEH e libera Asia del flagello assyrie. Omne populos exulta. Le Medo-Persianos occupa le montanias al nord e le Caldeanos domina le Stato Universal. Le plus grande del imperatores caldean es NABUCHODONOSOR.
Nabuchodonosor reconstrue Babylon ancora plus magnific. Le caldeanos absorbe le civilisation del Stato Universal, cultiva le artes e le litteratura. In le astronomia illes face progressos importante: divide le equator in 360 grados e le stellas in 12 gruppos, nominate 'signos de zodiaco'. Illes cognosce le planetas Mercurio, Venere, Marte, Jupiter (Jove) e Saturno, nominate alora con le cinque principal deos de Babylon.
Le celestial observationes del caldeanos son tanto accurate, que illes pote predicer un eclipse. Le caldean homines de affares essaya discoperir le futuro ex le positio del astros, secundo le tradition sumerian, e lor astrologia que supervive fin hodie. Nostre expression 'su stella fortunate' es de origine caldean. Le caldeanos amava le tradition. Illes restaurava le civilisation del epoca de Hammurabi.
Post le morte de Nabuchodonosor tamben le caldeonos decade e con illes es exhauste le dinamismo del semitic invasores ex le steppa. Le Stato Universal decade. Equalmente le akkadiano cede poco a poco su posto al aramaico.