Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Chechło

by Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski

←Chechle

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich Tom I Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski Chechło

Chechłówka→

[ 550 ]Chechło, w dawnym języku znaczyło tyle co mokradle nizkie i mokra miejscowość. Ztąd mokre łąki nazywano Chechły. Dotąd jeszcze w mowie ludowej „chechłać“, znaczy moczyć, prać bieliznę.

Chechło, 1.) wś, pow. olkuski, gm. Bolesław, par. Chechło. Posiada kościół par. drewniany. W 1827 r. było tu 81 dm. i 591 mk. W 15 w. Ch. należało do ucząstkowych właścicieli z różnych rodów: Pilawa, Ostoja i Przeginia. Sami oni uprawiali łany, które pozajmowali po kmieciach. Kościół podówczas był drewniany a probostwo bogato uposażone (Długosz II, 195). Posiadało ono następnie podobno aż dwanaście wiosek (Enc. Org. V. 201), z których ośm po rozbiorze przeszło do udziału pruskiego. Par. Ch. dek. olkuskiego 3554 dusz liczy. Rozległość ogólna dóbr Ch. m. 4927, w tem do 109 włościan należy m. 751, do [ 551 ]dworu ziemi ornej m. 289, łąk 527, pastwisk 30, lasu, w roku 1865, morg. 1620, nieużytków w tymże roku wykazano m. 1710. Sąd gm. okr. 1 i stac. poczt. w Olkuszu. Młyn wodny. A. T.

2.) C., wś, pow. łaski, gm. Wymysłów, par. Dobroń. W 1827 r. było tu 62 dm. i 481 mk.

Chechło, niem. Chechlau, 1.) lub Chehle, wś i dobra, pow. toszeckogliwicki, par. katol. w miejscu. Dobra Ch. mają 1813 m. roli ornej, 495 m. łąk, 5 m. pastwisk, 20 m. stawu, 911 m. lasu. Grunta wzgórzyste ale żyzne. Folwarki: Oberhof, Niederhof, Dziedzinka i Stodółka. Wś Ch., przy trakcie z Ujazdu do Toszka, ma 95 m. ogr., 986 m. roli ornej i 211 m. łąk. Par. kośc. katol. drewniany, wzniesiony 1512 przez ówczesnego dziedzica Melchiora Szyberowskiego na miejscu poprzedniej świątyni zniszczonej. W kościele dzwon z datą 1492. Szkoła katol. od 1779 r., ma teraz 250 dzieci. Do gminy Ch. należą jeszcze os. Bucek, młyny wodne Gać i Tomaszków czyli Utrata. Kiedyś była i fryszerka zwana Wesoła. Par. Ch. dek. ujazdowskiego liczy 1680 wiernych.

2.) Stare Ch., niem. Alt-Chechlau, wś i dobra, pow. bytomski, par. Wielki Cyglin, tuż koło Najdku, do którego dominium należy. Dobra mają 1275 m. roli ornej, 387 m. łąk, 352 m. pastw., 35 m. stawu, 171 m. ogr., 7330 m. lasu. Wś zajmuje 1161 m. rozl. Mieszkańcy pracują głównie w pobliskich kopalniach. We wsi 3 źródła wybornej wody. O ćwierć mili rz. Brynica i granica Król. Pol.

3.) Nowe Ch., niem. Neu-Chechlau, kol. należąca do powyższej gminy Stare Ch., ma 318 m. rozl., grunta liche. F. S.

Chechło, potok. Zaczyna się w lesie Rudnie, na zach. od wsi Rudna w pow. chrzanowskim, z kilku strużysk leśnych. Płynie w kierunku zach., zrazu lasem, tworząc granicę między lasem dulowskim, należącym do gm. Dulowy, a lasem Bagnem, należącym do gm. Nieporaza i Bolęcina; wypływa na łąki, otoczone wzgórzami od wsch. a lasem od zach.; od połd. leżą pola orne, od północy opodal widać lekkie pagórki, i tworzy gr. między Młoszową i Bolęcinem. Tutaj zabiera z pr. brz. bezimienny strumień, płynący z pod Ostrej góry w Młoszowie, w czasie ulew bardzo wbierający. Odtąd brzegi Chechła wynoszą 2 m., szerokość 3 m., nurt zaledwie 30 cm. Poczem płynie ciągle na zach. łąkami przez gm. Piłę, gdzie z pr. brz. zabiera strumień Myślachówkę (Stolę), nastającą w lesie piaszczystym, leżącym na płd. wsi Myślachowic i płn. Trzebini, dwiema odnogami. Odtąd Chechło, szerokie do 5 m., ma brzegi do 1⅓ metrów wysokie a nurt do 30 cm., dno namuliste; tworzy też od Myślachówki począwszy granicę między Kościelcem i Trzebinią. Przybywszy na wsch. gr. Chrzanowa, zabiera z pr. brz. Trzebionkę, która wytryska dwiema odnogami w obr. gm. Trzebini, a o kilkaset kroków dalej z tego samego brzegu strumień Wodną. Odtąd zmienia się krajobraz. Miejsce łąk zastępują tutaj pastwiska; lasy zupełnie nikną, brzegi poobrywane wynoszą 4 m., koryto 8 m. a nurt ⅔ m. Pod tartakiem kościeleckim zabiera z pr. brz. Luszowski potok. Tutaj Chechło zmienia kierunek zachodni na południowy. Z pr. brz. nikną łąki i pastwiska, a miejsce ich zajmują piaszczyste wzgórza Chrzanowa. W załamie między Kościelcem i Chrzanowem brzegi wznoszą się na 3 do 5 m., dno piaszczyste. Dalej ku południowi po obu brzegach wznoszą się wzgórza, a koryto się rozszerza. Tu napotykamy ślady kopalń, które dla szczupłej ilości rud cynkowych utrzymać się nie mogły. Nieco niżej wzgórza pokryte lasem, jak od wsch. Moczydło (397 m.), od zach. Jaworek (340 m.), odsłaniający Zbójnik. Od tego punktu pr. brz. pokrywają orne pola. Spadając dalej lasem Borowcem, dosięga wsi Żarek, mija bity gościniec cesarski i wpada znowu w las Mętkowski i Żmirzowski, tworząc gr. między gm. Żarkami i Mętkowem. Koryto 5 m. szer., do 1 m. głęb., brzegi 1 m. wysokie, a łęgi otaczające Chechło 6 do 7 m. wzniesione. Łęg leśny niższy tworzy w 4 miejscach obniżenia, sączące dość obficie wody. Prawy wyższy porosły jodłowym lasem, Żmirzowem zwanym. Śród tych łęgów napotykamy kilka rozdwojeń, tworzących kępy łączaste. Przy wyjściu z lasów koryta się łączą, a łęgi nikną. Nareszcie przepływa piaszczyste pola, dalej wiklinę i korytem 5 m. szer., 1⅓ m. głęb., wpada do Wisły na zachód Mętkowa z lew. brzegu. Po deszczach wzbiera znacznie. Długość biegu czyni 23 kil. Ważniejsze wzniesienia powierzchni wody npm. 298 m. (źródło), 284 m. (przy wyjściu z lasu dulowskiego), 260 m. (młyn „Na kuźniach“), 247 m. (Zbójnik), 239 m. (most pod gościńcem w Żarkach), 220 m. (ujście do Wisły). Br. G.