Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Estonia
[ 358 ]Estonia, Estlandya, niem. Oestland, Estland, łac. Estia, Aestonia, po estońsku Eesti-Ma, po łot. Iggaunuzemme, nadbaltycka kraina, stanowiąca dziś gub. estońską (ob.), r. 1080 zawojowaną została przez Kanuta IV duńskiego, który ziemię pogan zwolna przekształcał w chrześciańską swego państwa dzielnicę. Potem cesarze niemieccy zaczęli ją uważać za swoją własność i nawet r. 1228 Henryk VII darował ją liwońskim kawalerom mieczowym. Ci jednak 1237 r., na rozkaz papieża, dar ten zwrócić musieli; tylko przez układ z Duńczykami zatrzymali sobie okrąg estoński, zwany Jerwią. W r. 1321 król duński Krzysztof II nadał E. jako księstwo Knutowi Porse, ówczesnemu księciu Hallandyi i Samsoe. Ten jednak nie umiał sobie radzić z tym krajem wobec napaści i pretensyj zarówno niemieckich jak nowogródzkich i pskowskich, E. więc wróciła do Danii, ale już nie na długo, bo potrzebujący pieniędzy król Waldemar III, i tak już niepewny posiadania tej prowincyi, w r. 1347 sprzedał ją mistrzowi krzyżackiemu Henrykowi von Dusemer za 19,000 marek czystego srebra. Zakon niemiecki rządził Estonią przeszło dwa wieki, gdy atoli i on zwolna się osłabiał i nie miał już siły do zabezpieczenia jej od wojowniczych najazdów i spustoszeń ze Wschodu, wtedy 1561 r. szlachta estońska i miasto Rewel, za niemi zaś cały kraj oderwali się od krzyżaków i uciekli się pod panowanie Szwecyi. Pod tam panowaniem zostawała E. aż do wielkiej wojny północnej w 18-ym wieku, w czasie której Piotr W. zajął ten kraj i zdobywszy 1710 r. Rewel, wcielił do Rossyi. E. leży wraz z wyspami między 58° 18' i 59° 38' szer. płn. a 39° 48 i 45° 56 dług. wsch. F. Dzieli się historycznie na 4 okręgi: Harria, Wirlandya, Jerwia i Wik. Czyt. H. von Bienenstamm „Geogr. Abriss der drei deutschen Ostsee-Provinzen“, Ryga. 1826; Friebe „Bemerkungen über Liv- und Esthland“, Ryga. 1794; Richter „Geschichte Liv-, Esth-, und Kurlands“ , Ryga. 1857; Petri „Esthland und die Esten“, 1802; Kola „Die deutsch-russischen Ostsee-Provinzen“, 1845; atlas hr. Mellin'a. F. S.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|