Mondo kaj Koro
Project Gutenberg link: click here.
(In the process of transferring it to here)
Angle traduko: en:Mondo kaj Koro
MONDO
KAJ KORO
POEMOJ DE K. de KALOCSAY
BUDAPEST, 1921.
„PER ESPERANTO AL LA TUTMONDO“
Esperanto Presejo de Markovits kaj Garai, Budapest.
ENHAVO:
Nova sento
1. Sonorilludo
2. Ni laŭdu lin
3. Pri nia kor’
4. Je la naskiĝtago de Zamenhof post la mondmilito
5. Supren la korojn...
Mondo kaj koro
6. Poploj en aleo
7. Maldolĉa kanto
8. Iras abiturient’
9. Se ekbrulus...
10. Brulpereo
11. Ŝiritaj strofoj
12. Silente, nigre
13. Kiel la infano
14. En memorlibron de knabino
15. Knabino en fenestro
16. Am’ ne estas
17. Ribeleto
18. Feina sorto
19. Aglo kaj kolombo
20. Printempa sorĉo
21. Printempo
22. Somero
23. Aŭtuno
24. Aŭtuna fantazio
Nova Sento[edit]
Sonorilludo[edit]
Vespere, en la kora, dolora monotono,
Subite, jen, eksonas la sonorila sono
- Kun frapo ĝemanta,
- Kun voĉo tremanta.
La batoj ekbruas, fenestron ekskuas
Kaj milde ekfluas muĝado la sorĉa.
Ho, son’ sonorila, vi tondrosimila
Kaj tamen trankvila, ravanta kaj dolĉa!
Doloro en koro sveninte dronanta
Sufokas. Mi vokas al bronzo sonanta:
- Ho svingu la langon
- Vi tondre batanta!
- Ho, plend’ via granda
- Traringu la landon!
- Ho plendu la fonton
- De l’ sango riproĉo!
- Ho, tondru la voĉo,
- Ke fendu la monton!
- Estingu flamlangon
- De l’ sent’ malamanta,
- De l’ blinde flamanta
- Volinta la sangon.
- Atingu la kanto
- La koran profundon
- Por vindi la vundon
- Sangintan pro vanto.
- Ho sorĉu la senton
- Indulge lulante,
- Kaj larmojn rulante
- Eksolvu la penton!
- Ho ringo de kantoj!
- Vi fondu la rondon:
- Vi fandu la mondon
- En rond’ de amantoj!
Kor’ brulas, voĉ’ lulas, min levas, mallevas,
Pri l’ flamo de l’ amo flagranta mi revas:
Ke ruĝaj flamlangoj disflugas tra l’ landoj,
Ekruĝas la vangoj en fratĉirkaŭpreno,
Kaj frate, en rondo solena, tra l’ mondo
Ekmuĝas la ondo de l’ kant’ pri Kompreno...
- Sed, ho ve, tremante,
- Lastfoje ĝemante,
Kun mortadanta muĝo forsonas bronza sono,
Kaj kaptas min denove dolora monotono...
Ni laŭdu lin[edit]
- —je memortago pri morto de nia Majstro.—
Memora fest’ ... dolora fest’!
Funebre ni solenas.
Ho flugis for la flam’ de l’ kor’,
Ni kiun larme benas.
Nek tondra son’ nun de kanon’,
Nek sonoriloj festas,
Nur batsonor’ de nia kor’
Pri la solen’ atestas.
En vasta mond’ malgranda rond’
Ja estas nur la fratoj,
Sed kun potenc’, majesta senc’
Kuniĝas korobatoj.
Ho kunsonor’ de nia kor’
Funebru la benatan,
De kies am’ flagranta flam’
Kunfandis rondon fratan.
Estingis sin la flam’ de l’ sin’
Plu ĝia varm’ ne hardas,
Sed staras jam fandaĵ’ de l’ am’
Kaj spite frostoj—ardas.
Ĝin flegu ni, ardegu ĝi,
Ĝis el malgranda sfero
Post vintra frost’ la Pentekost’
Alvenos al la tero.
Ĝis kun ĝojbril’ flamlangoj mil
Tra l’ tuta mond’ disflugas
Ĝis falas, jen, la peza ĉen’,
Nun kiu langojn jugas.
Ĝis en kompren’, eterna ben’
Fratiĝos mondo tuta...
Ni laŭdu Lin, ke aŭdu nin
Homaro surdemuta.
Pri nia kor’[edit]
Ni estu fieraj, fratoj
Pri nia kor’,
Pri ĝiaj doloraj batoj!
Ĉar estas la bat’ dolora
En nia kor’
Pro tuta la mond’ senkora.
Nin mok’ kaj malam’ rigardas;
Sed nia kor’
Nur amon rebrilas, ardas.
En vintro de l’ tempo nuna
Jen nia kor’!
Ĝi estas la brilo suna.
Frostiĝas nun sent’ kaj larmo...
Sun’: nia kor’
Vanluktas kun la malvarmo.
Sed venos, ho venos tempo
Por nia kor’!
Ni fidu je la printempo!
Je la naskiĝtago de Zamenhof post la mondmilito[edit]
- —1919—
Nun pri armil’ kaj viro, pri paca batalanto
El fund’ de l’ kor’ eksonu laŭdanta nia kanto!
Ĉar kreis li miraklon, la tutan homan genton
Per am’ unuigontan miraklan fundamenton.
- El mondo de l’ barakto, malam’, batalo, pelo
- Li volis montri vojon al alt-brilanta celo,
- Kaj montris li la vojon de l’ savo kaj de l’ bono!
- Sed, ho, orelojn surdajn atingis la admono.
„Ho, mia kor’!“ li kantis, ĉar kaptis lin doloro:
Pro tuta mond’ doloris la granda nobla koro,
Por sangverŝanta mondo ĝi sangverŝante batis.
Kaj kun doloro fajra ĝi amis kaj kompatis.
- Vir’ milda kaj modesta, sed forta kaj decida,
- Nek batoj de la sorto, nek homa mok’ perfida
- Starigi povis baron al lia fajrintenco,
- Li luktis per espero, obstino, pacienco.
Kaj en batal’ li mortis, se ankaŭ ne per sabro
Ĉevalo de l’ milito galopis tra l’ kadavro,
Lin la Teruro venkis, sur lia freŝa tombo
Baraktis kun pafita flugil’ la packolombo....
- Ĉu longe furiozos la pereiga flamo,
- Ke ankaŭ ami povas la hom’ nur per malamo,
- Ke amon al patrujo per tio li ekmontras,
- Ke al nacio fremda malbenon fulmotondras?
Ĉu nin do turmentados eterne la malbeno,
Ke genton de la gento forbaras malkompreno,
Ke al aligentanoj la lango estas muta
Kaj, se parolas, sonas nur blasfemad’ balbuta?
- Ĉu do ankoraŭ longe la hont’ terura restas,
- Ke hom’ al homo lupo, kruela lupo estas,
- Ke patro testamentas malamon al la ido,
- Ke venkas kaj triumfas rikane la perfido?
Ke ruz’ diabla estas la diplomata moro,
Ke la mortigon lertan ornamas brila gloro?
Ke oni masbuĉadon en nom’ de Di’ aranĝas
Kaj ke la pli potencaj la pli malfortajn manĝas?
- Jen estas mi Hungaro per ĉiu bat’ de koro,
- Per ĉiu gut’ de sango, per ĉiu gut’ de ploro...
- Mi forte radikiĝas en kara ter’ nacia,
- El ĝi suĉita estas ja tuta forto mia.
Kaj volas mi, ke ĝia art’, manier’, kulturo
Kunbrilu en la pompo de l’ paca mondkonkuro;
Ĉar per pereo ĝia pereus io bela,
Perdiĝus kvazaŭ unu kolor’ de l’ ark’ ĉiela.
- Etendas mi la brakojn por frata ĉirkaŭpreno
- Malsate je konsento, soife je kompreno...
- ...Kaj streĉas sin rigide al manoj miaj pacaj
- Indulge ne manplatoj, sed pugnoj nur, minacaj.
Forsonas en dezerto la plorobtuza voko...
Ho mian sekan gorĝon kunpremas jam sufoko,
Detruas en animo terura kataklismo:
Amata mia lando baraktas en abismo!
- Ho, super ĝia kapo glav’ Damoklesa pendas,
- Al la pli promesinto landpartojn oni vendas.
- Kaj ploras, ĝemas, plendas la forŝiritaj korpoj,
- Samkiel ĉe la tombo de la patrin’ la orfoj.
Mi tamen ne blasfemas, malbenojn mi ne sendas,
Laciĝis jam la brakoj, de longe sin etendas.
Nun ilin, kun la lasta eksving’ de l’ malespero
Eklevas mi, kriante el maro de l’ sufero:
- Ho, vi spirit’ benata de l’ paca batalanto
- Estingu la inferon de la nacia vanto!
- Ekfulmu via lumo en malespera nigro,
- Ke ektiminte kuru la diskarnanta tigro.
La tigro verdokula de l’ malkonkord’, ĵaluzo,
De l’ rabinstinkt’ nacia, de la perfida ruzo,
Ke estu fine sekaj la fontoj de la ploro
Kaj unu la ŝafaro, kaj unu la pastoro.
- Ke ŝultro ĉe la ŝultro laboru ĉiu lando,
- Kunplektu ilin forte de l’ amo florrubando.
- Sur via kun adoro florornamita tombo
- Ekflugu kun sonanta flugil’ la packolombo.
Kaj kiel Dioniza festen’ per unu fojo
Ekmuĝu tra la tero la ditiramb’ de ĝojo,
Ke fine, sub la signo de l’ verdaluma stelo,
Alvenu, ho alvenu sur teron la ĉielo.
Supren la korojn...[edit]
- Ho, kavaliroj de la nova sent’,
- Ekbruligantoj estu ni de l’ koroj!
- Flugu de kor’ al kor’ en homa gent’
- Hele flamantaj festaj fajrofloroj!
- Ĝemas mizere, en mallum’ dronante
- Tuta homaro sub malbona sorĉ’,
- Brilu al ili ĉie, lumdonante,
- Koro flamanta, kiel gvida torĉ’.
Supren la korojn samideana rond’!
Montru ni ilin al disonanca mond’!
Ĉar en niaj koroj estas fundament’
De la pac’, de l’ ben’, de l’ sankta, nova sent’.
- Ho kavaliroj de la Pentekost’!
- Lukti ni devos en bataloj multaj:
- Jen malamikoj: la anima frost’,
- Blinda malam’ kaj malkomprenoj stultaj.
- Veoj alarmas por batal’ benata,
- Grandaj mizeroj vokas nin por arm’.
- Jen la armiloj: la laboro frata,
- Brak’ brakumanta kaj la kora varm’.
Supren la korojn, samideana rond’!
Montru ni ilin al disonanca mond’!
Ĉar en niaj koroj estas fundament’
De la pac’, de l’ ben’, de l’ sankta, nova sent’.
Mondo kaj koro[edit]
Poploj en aleo.[edit]
... Poploj staras en aleo...
Ekiras vent’ kun laŭta veo.
Ŝirita, trema ĝemospiro.
Jen: venta kanto pri l’ sopiro.
Kaj dum la vento vee blovas,
La poploj treme sin ekmovas.
L’ unua klini sin komencas,
Ĝi al la dua riverencas,
Sed ĝi al tiu vane zumas,
La trian tiu amindumas.
La tria flustras al la kvara
Kun ama tremo foliara,
Kaj tiel plu ... jen lud’ sencela
Kaj malfeliĉa kaj kruela
Kaj en la tuta vic’ la sama:
Rifuz’ de am’, petego ama...
Sovaĝe hurlas jam la vento:
Sopir’, sopir’, sopir’, turmento...
Sovaĝe ĝemas arb’ vipata
De la sopiro senkompata...
Reklini sin ... kaj miksus drone
Sin branĉ’ kun branĉ’ kaj estus bone,
Sed la proksim’, la certa havo
Senloga estas kaj sen ravo,
Sopiro je l’ neatingebla:
Jen flam’ de l’ kor’ neestingebla...
Ho, steloj en la frosta alto!
Facila nub’ en flug’ sen halto!
Flor’ sur la pint’ de l’ roko kruta!
Sur frosta lip’ rifuzo muta!
Ho, flor’ ravanta de l’ deziro,
Ho, flor’—velkonta post deŝiro!
Ĉu veas, plendas nun la vento
Sub vip’ sovaĝa de l’ turmento,
Aŭ, dum ni en doloro dronas,
Ĉu rid’ infera ĝia sonas?
Se ekbrulus...[edit]
El mia, pro l’ sopir’ brulanta kor’
Ardante fluas mia amsufero.
Metal’ rigida el fluanta fero
Obtuza vers’ fandiĝas el dolor’.
Jen kanto, kvazaŭ sonorilsonor’
Funebron soniganta tra l’ aero,
Jen kant’ sovaĝa, kant’ de l’ malespero:
Nenie bril’, nenie helkolor’.
Ho, se ekbrulus en vi ama flamo
Kaj koron de l’ eterne vin amant’
Karesus vi per via vera amo.
Ho kara, tiam estus mia kant’
El ĝoja or’ farita brilornamo
Por via kap’, kun pompa diamant’.