Cóż dziwnego? Wiek XIX jest czcicielem Baala, siły i grosza... Nic więcej u niego nie waży nad to dwoje... Widzimy odbicie tego prądu i u nas w negacyach, acz mniej śmiałych, wszelkiego ideału jaki nam przeszłość zostawiła... Smutne to, ale i przez tę próbę przejść nam potrzeba...
Więcej z naśladownictwa przeszłości i jakiegoś wstydu, aby się zbyt dzikiemi nie okazać, — niż przez istotne poczucie piękna i jego potrzeby dla życia — pozostała w spółeczeństwie XIX wieku jakaś cześć dla sztuki. Prawda że sztuka teraźniejsza pokornie się bardzo do wymagań czasu zastosowywać umie.
Bądź co bądź — gdy inne świątynie pustoszeją, — kunsztowi i jego dziełom wznoszą się jeszcze nowe i wspaniałe przybytki. Nigdzie to bardziej nie uderza, jak w tym smutnym Berlinie, w którym obok koszar bez miary, greckiego stylu świątynie liczne mieszczą muzea. Właśnie świeżo otwarto nową galeryę «Narodowe muzeum niemieckie». Gmach to przepyszny, lecz jeżeli Monachijskim budowom zarzucano ich kosmopolityczny charakter, cóż powiedzieć o nim, — którego charakter nie jest w żadnym związku z tem co go otacza... Grecka ta świątynia zdaje się marznąć pod mglistem niebem brandeburgskiem, tak jak białe marmury tutejsze, co gdzieindziej z wiekiem złotawej barwy nabierają, tu smutną, szarą się oblekają...
Narodowe to muzeum poświęcone dziełom mistrzów krajowych — między innemi mieści obrazy Gierymskiego, Passini’egó, Gallait’a, Leys’a... Wewnątrz nowo zbudowana galerya, przyozdobiona jest z przepychem marmurów, złoceń, pstrocizn, ornamentacyi polychromowych, nadzwyczajnym a niesmacznym. Wszystko lśni się i połyskuje ... lecz, po muzeum starem, po dziełach wielkich mistrzów włoskich i holenderskich, jakże ten zbiór nowych obrazów smutne w ogóle czyni wrażenie!! Być może, iż lata powoli okrywając te płótna patiną swą, uczynią je piękniejszemi kolorytem; — trudno by im innych zalet dodały...
