Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/994

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


stufé
959


v.tr. Ⓜ studa
fare in modo che qualcosa smetta di bruciare, di ardere o di illuminare (fas. R 1914/99; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. Pe 1973; P/M 1985; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; Mj 1929; C 1986; Q/K/F 1988, LD DLS 2002) Ⓘ spegnere Ⓓ löschen, auslöschen ◇ a) Là, cardéme, ch’i ra studa / co na prescia r’arsità, / ch’i se jonfa, fin ch’i suda / dal festide de crepà. La, cardeme, ch’i ra studa / co na prèsca r’ arsità, / ch’i se gionfa, fin ch’i suda / dal festide de crepà. DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:112 (amp.)
destudé.

studé (grd., fod., LD) ↦ studé.

stüde (gad.) ↦ stude.

student Ⓔ it. studente / dt. Student (EWD 6, 480) 6 1819 studänt (PezzeiJF, GTerza1819-2010:196)
gad. studënt mar. studënt Badia studënt grd. studënt fas. student fod. student amp. studente LD student
s.m.f. Ⓜ studenc, studenta, studentes
chi frequenta un corso di studi medi o è iscritto a una facoltà universitaria (gad. A 1879; Ma 1950; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ studente Ⓓ Student ◇ a) por podëi jí despó bel frësch / a deventé n bun studënt / porcí [ch’] t’as proprio n bun talënt Por podei schì dspo bell freschc / A diventë un bung studänt / Portgì t’ has proprio un bung talënt PezzeiJF, GTerza1819-2010:196 (Badia); b) N studënt passova dlongia n ciamp via, sun chël che na muta senova. Uŋ student passòva dlongia uŋ tgiàmp via, suŋ chëll che na mutta sënòva. VianUA, StudëntCiamp1864:197 (grd.); c) Dagnora plü bel, y proi y studënc, / Plëgns de stüde y damac valënc Dagnora plö bell, e proi e stodantg, / Plagns de stüdio e damatg valantg PescostaC, MëssaPescosta1879:5 (Badia).

student (fas., fod., LD) ↦ student.

studënt (gad., mar., Badia, grd.) ↦ student.

studente (amp.) ↦ student.

studèr (fas.) ↦ studé.

studià (grd., amp.) ↦ studié.

studiar (bra., moe.) ↦ studié.

studie (fas.) ↦ stude.

studié Ⓔ it. studiare (EWD 6, 479) 6 1805 a studie (PezzeiJF, TTolpei1805-2010:191)
gad. studié mar. stüdié Badia studié grd. studià fas. studièr bra. studiar moe. studiar fod. studié amp. studià LD studié MdR studié
v.tr. Ⓜ studia
applicarsi all’apprendimento e all’approfondimento di uno o più campi o settori di conoscenza e di esperienza, o anche di un singolo argomento (gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; Mj 1929; C 1986; Q/K/F 1988; DLS 2002, LD DLS 2002, MdR) Ⓘ studiare, imparare Ⓓ lernen, studieren ◇ a) Ciala pur da ca inaò d’ester bon / de n’ester ruo o poltron / te farè mené a Persenon / coi autri a studié. Chiala pur da cha ináo d’ester bon / d’ń esser ruo o poltrong / te farè menè a persenon / coi autri a studie PezzeiJF, TTolpei1805-2010:191 (fod.); b) B. Per latin? Latin ne sài pa mefo iö; perćì ch’iö n’à mai studié iö. / A. Studié n’ài inće iö ne, mo chëst tant capësci mefo impò. B. Per latiǹ? Latiǹ ne sai pa meffo jeu; perçhi ch’jeu n’ha mai studié jeu. / A. Studié n’hai iǹçh’ jeu ne, mò quëst tant capësci meffo inpò. DeRüM, BunDéBerbaTone1833-1995:259 (MdR); c) Ió no sei, ma daparduto / Par saé, beśen studià Io no sei, ma daperduto / Par saè, besèn studià Anonim, PrimaRapresentanza1873*-1973:18 (amp.).

studié (gad., Badia, fod., LD, MdR) ↦ studié.

stüdié (mar.) ↦ studié.

studièr (fas.) ↦ studié.

studio (Badia, fod., amp., MdR) ↦ stude.

stuel Ⓔ mhd. stuol (Lardschneider 1933:395) 6 1813 stuel (PlonerM, GratulazionMahlknecht1813-1915:63)
grd. stuel
s.m. Ⓜ stuei
sedile per una sola persona (grd. L 1933; DLS 2002; F 2002) Ⓘ sedia Ⓓ Stuhl ◇ a) Y fajova mé te n bòt / Tost na mëisa o n criniot, / Na letieria oder n stuel I faſhova me te n bot / Tost na mëisa o n kriniot, / Na litieria oder n stuel PlonerM, GratulazionMahlknecht1813-1915:63 (grd.); b) N ost ie n di unì ala mans cun si fëna. Chësta te si rabia tol su n stuel, y l uel peté ju per l cë a si uem. Un’ òst jè uŋ di uni alla màŋs con si fënna. Chësta te si ràbbia tol su uŋ stuel, y ‘l uel pëtè s̄u per ‘l tgè a si uem. VianUA, OstFëna1864:196 (grd.) ☝ scagn.

stuel (grd.) ↦ stuel.

stuf Ⓔ it. stufo (da *EXTŪPHĀRE) (EWD 6, 481) / dt. stuff 6 1833 stüff (DeRüM, Studié1833-1995:278)
gad. stüf mar. stüf Badia stüf grd. stuf fas. stuf caz. stuf bra. stuf fod. stuf amp. stufo LD stuf MdR stüf
agg. Ⓜ stufs, stufa, stufes
stanco, annoiato, senza più voglia di continuare o forza di resistere (gad. Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. DLS 2002, LD DLS 2002, MdR) Ⓘ stanco, stufo Ⓓ gelangweilt, müde, überdrüssig ◇ a) e tramentava vigne dé so pere acioch’ ël le menass a studié. Stüf de chëst, dij le pere n dé: "Dìme mo, porćì voste pa jì a studié?" e tramentava vigne dé sò père acćioch’ ël le menass a studié. Stüff de quëst, diŝ le père ‘ǹ dé: "Dime mó, porçhi voste pa ĝî a studié?" DeRüM, Studié1833-1995:278 (MdR); b) N’outa l’era n om, che l’aea doi fenc, e l più jon de chisc, stuf de stèr a cèsa coi sie, l’à preà so père, che l ge dajesse la sia pèrt Una òuta l’era ung ong, che l’aèa doi fencc, e ‘l plu jong de chisc, stuf de stèr a cièsa coi sìe, l’ha preà so père, che ‘l ghiè dasèzza la sia pèrt SoraperraA, FiProdigoCAZ1841-1986:245 (caz.); c) L plu joven de chisc, stuf de sté a cesa coi suoi, l à perié l pere, che l ie desse la pert de la sua facolté, che ie toca el plu ŝoven de chisc, stuff de stè a cieŝa coi suoi, l’à priè ‘l père, che gliè dess la pèrt della sua facoltè, che gli tocca DebertoM, FiProdigoFOD1841-1986:258 (fod.); d) Canche siede stufes de balar / Dijé che posse lasciar. Can che siödö stufes dö balar / Dischö chö possö lassar. ZacchiaGB, CianzonSonador1858-1995:164 (bra.); e) Dapò vespin na sera de na festa / stufo de lieśe nossicé librato / no me soutelo el pensier inze ra testa / de śì a donià? Dapò vespin na sera de na festa / stufo de liese nošicé librato / no me sòutelo el pensier inže ra testa / de zi a donià? DegasperF, TenpeAdes1862-1974:472 (amp.).

stuf (grd., fas., caz., bra., fod., LD) ↦ stuf.

stüf (gad., mar., Badia, MdR) ↦ stuf.

stufà (amp.) ↦ stufé.

stufar (bra., moe.) ↦ stufé.

stufé Ⓔ deriv. di stuf (EWD 6, 481) 6 1763 i ma stuf ‘taedet’ (Bartolomei1763-1976:83)
gad. stufé mar. stüfé Badia stufé grd. stufé fas. stufèr bra. stufar moe. stufar fod. stufé amp. stufà LD stufé MdR stofé
v.tr. Ⓜ stufa