Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/893

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


Scimeon
858


scommout, sceoucche zaccang Simeone t’ l tempio DeclaraJM, SantaGenofefa1878:116 (Badia).

Scimeun (gad., Badia) ↦ Scimeon.

scimia Ⓔ it. scimmia ‹ SĪMIA (EWD 6, 128) 6 1873 scimia (Anonim, ManageriaComunal1873-1973:32)
gad. scimia mar. scimia Badia scimia grd. scimia fas. scimia fod. scimia col. simia amp. scimia LD scimia
s.f. Ⓜ scimies
nome comune della maggior parte dei mammiferi appartenenti all’ordine primati (gad. A 1879; Ma 1950; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879, fas. A 1879; R 1914/99; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ scimmia Ⓓ Affe ◇ a) ‘L à un istinto assai curios / Par na scimia da pipà / Bocia larga, mus pelos / Dente fate par tazà. La un istinto assai curioso / Pàr na scimia da pipà / Bòcia larga, mŭs pelόs / Dente fatte, par tazzà. Anonim, ManageriaComunal1873-1973:32 (amp.); b) sc dan e y i é = sch todësch p.e. sciode, scimia sc dang e e i è= sch todesc p. e. sceŏde, scimia DeclaraJM, SantaGenofefa1878:III (Badia).

scimia (gad., mar., Badia, grd., fas., fod., amp., LD) ↦

scimia.

scimile (Badia) ↦ simile.

sciml Ⓔ dtir. schimml (EWD 6, 129) 6 1878 scimb’l (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:100)
gad. sciml Badia sciml grd. sciml
s.m. Ⓜ scimli
mammifero domestico degli equini (equus caballus) di colore bianco (gad. P/P 1966, grd. G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002) Ⓘ cavallo bianco Ⓓ Schimmel ◇ a) Canch’i omi ê gnüs jö dal ciaval, y ch’al i ê gnü mené daimpró n sciml, dijel al pere: Olach’ ëis tut chëstes besties, na ota chiló no, ch’al nen n’é degönes? Cang ch’i ommi ē gnūs jou dal ciavăl, e ch’el i ē gnù m’nè daimprò ‘ng scimb’l, disc’ ‘l al pere: Ullacch’ ais tutt chestes besties, naota chilò no, ch’el n’ung n’è d’gunes? DeclaraJM, SantaGenofefa1878:100 (Badia).

sciml (gad., Badia, grd.) ↦ sciml.

Scimon 6 1813 Schimon (RungaudieP, LaStacions- 1813-1878:90)
gad. Scimun mar. Sciomun grd. Scimon fas. Scimon bra. Scemon fod. Scimon col. Simon MdR Scimun
antrop.
(grd. F 2002, fas., fod. Pz 1989; Ms 2005, MdR) Ⓘ Simone Ⓓ Simon ◇ a) Scimon de Zirene mi chël pëis dajëme; / Da giut l’ei merità, me druche pu, ne trëme. Schimon de Zirene mi chèl peis daschame; / Da giut lei merità, mè druche pu, ne treme. RungaudieP, LaStacions1813-1878:90 (grd.); b) Canche i à vedù che Scemon sera / I disc, ades scì jon a Pera. Kanke i ha vedù ke Sémong sera / I diš, adés ši žong a Perra. BrunelG, MusciatSalin1845:8 (bra.); c) N fariseo, che ova inuem Scimon, ova n di nvià Gejù a marënda. Uŋ Faris̄èo, chë òva inuem Ŝimoŋ, òva uŋ di iŋvidà Ges̄ù a mërenda. VianUA, Madalena1864:193 (grd.).

Scimon (grd., fas., fod.) ↦ Scimon.

Scimun (gad., MdR) ↦ Scimon.

scin (fas.) ↦ enscin.

scinché Ⓔ mhd. schenken (EWD 6, 130) 6 1878 scinchè p.p. m.sg. (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:123)
gad. scinché mar. scinché Badia scinché grd. scinché fod. scinché LD scinché
v.tr. Ⓜ scinca
dare spontaneamente in dono a qualcuno cosa che si ritiene gradita (gad. A 1879; A 1895; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; A 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fod. A 1879; Pe 1973; P/M 1985; DLS 2002; Ms 2005, LD DLS 2002) Ⓘ regalare, donare Ⓓ schenken ◇ a) Ël vist i animai, Ël me scincará ’ci a me na iesta. El iest i animai, El m’sincarà ci a mè na iesta. DeclaraJM, SantaGenofefa1878:56 (Badia); b) mo por interzesciun dla Signura compascionevola le conte i â scinché la vita mo pur interzessiung d’la Signura compassionevole ‘l conte i ā scinchè la vita DeclaraJM, SantaGenofefa1878:123 (Badia) ☟ regalé
p.p. come agg. Ⓜ scinchés, scincheda, scinchedes
ricevuto in regalo da qualcuno (gad.) Ⓘ regalato Ⓓ geschenkt ◇ a) massa felizité por chësc püre cör, che ne s’aspetâ mai d’odëi te n colp fi y sposa, sciöche ai foss scincá dal ater monn massa felizitè pur chesc’ pur cour, che nè s’ aspettā mai d’udei teng colp fì e sposa, sceoucche ei foss’ sincà dall’ at’r mon DeclaraJM, SantaGenofefa1878:94 (Badia) ☟ regalé.

scinché (gad., mar., Badia, grd., fod., LD) ↦ scinché.

scinconda Ⓔ mhd. schenkunge 6 1878 sincunda (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:17)
gad. scincunda mar. scincunda Badia scincunda grd. scincunda, scinconda LD scincunda
s.f. Ⓜ scincondes
oggetto, cosa che viene regalata (gad. A 1879; A 1895; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. F 2002; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ regalo, dono Ⓓ Geschenk ◇ a) por ester osta scincunda, aldel a Os, a Os mëssel gní consacré pur est’r osta sincunda, ald’l a Os, a Os, mess’l gnì consagrè DeclaraJM, SantaGenofefa1878:17 (Badia); b) En verité, mi bun Signur! Os sëis infinitamënter rich de scincundes, y savëis paié i uomini magnificamënter In veritè, mi bung Signur! Os seis infinatamentr ricc d’sincundes, e saveis paiè li uomini magnificament’r DeclaraJM, SantaGenofefa1878:94 (Badia) ☟ don1, regal.

scinconda (grd.) ↦ scincunda.

scincunda (gad., mar., Badia, grd., LD) ↦ scinconda.

sciö (Badia) ↦ enscì.

sciö (mar.) ↦ sci.

sciöbën (mar.) ↦ sceben.

sciöche (gad., mar., Badia) ↦ sciche.

sciode Ⓔ dtir. schâd(ε) (EWD 6, 133) 6 1833 sciode (DeRüM, AldìNiaSignurCurat1833-1995:267)
gad. sciode mar. sciode Badia sciode grd. sciot fod. sciode col. sode LD sciode MdR sciode
avv.
esprime pena, compassione per qualcuno o qualche cosa (gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. G 1879; G 1923; L 1933; F 2002; DLS 2002, fod. A 1879; Pe 1973; P/M 1985; DLS 2002; Ms 2005, LD DLS 2002, MdR) Ⓘ peccato Ⓓ schade ◇ a) Mo de chëst cristian él mefo bëin impò sciode (schade). Ël é n te’ bel jonn, bëin fat Mó de quest cristiaǹ él meffo bëiǹ impò sciode (schade). Ël é ‘ǹ tä bel ĵon, bëiǹ fat DeRüM, AldìNiaSignurCurat1833-1995:267 (MdR); b) sc dan e y i é = sch todësch p. e. sciode, scimia sc dang e e i è= sch todesc p. e. sceŏde, scimia DeclaraJM, SantaGenofefa1878:III (Badia).

sciode (gad., mar., Badia, fod., LD, MdR) ↦ sciode.

sciode (gad., Badia) ↦ sciodo.

sciodeza Ⓔ deriv. di sciodo (EWD 6, 133) 6 1878 sodezza (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:84)
gad. sodëza Badia sciodëza grd. sciudëza
s.f. sg.
atteggiamento o aspetto improntato a gravità e severità (gad., grd. L 1933; Ma 1953; F 2002) Ⓘ serietà Ⓓ Ernsthaftigkeit ◇ a) Zënza i partí parora le grof i ciara dî fit tl müs cun na sodëza y fermëza tara, che Golo ê deventé blanch sciöche na peza Zenza i partì parora ‘l grof i ciara dī fitt t’l mūs cuna sodezza e fermezza tal, che Golo ē