Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/868

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


San Linert
833


cun gran plajëi; / Tra i eleti ciantarunse: / Viva, eh! sun salvá por ëi. Mo eil gnarà cheil dè, ch’l’udungse / Incie nos cung grang plajei; / Tra gli eletti ciantarungse: / Viva, eh! sung salvà pur Vei. DeclaraJM, MëssaGrossrubatscher1865:1 (Badia)
se salvé (gad. DLS 2002, grd. L 1933; DLS 2002, fas. DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. DLS 2002; Ms 2005, amp. Q/K/F 1985; C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ salvarsi Ⓓ sich retten ◇ a) Chëla che toma sula streda ie chëi, che la scota su, ma prëst do vën l malan, y i la tol dal cuer, acioch’ ëi no crëie y no se selve. Chëlla chë toma sulla strèda jè chëi, chë la scota su, ma prëst dò vëŋ ‘l malàŋ, y jë la tol dal cuer, acciòcch ëi no crëje y no së sèlve. VianUA, SumënzaSëna1864:195 (grd.)
salvo.

salvé (gad., mar., grd., fod., LD) ↦ salvé.

salvè (Badia, MdR) ↦ salvé.

salver (grd.) ↦ salvere.

salvèr (fas.) ↦ salvé.

salvere (grd.) ↦ salvare.

salvère (caz.) ↦ salvare.

salvèrech (fas.) ↦ salvare.

salveza Ⓔ it. salvezza (EWD 6, 18) 6 1878 salvezza (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:10)
gad. salvëza mar. salvëza Badia salveza grd. salvëza fas. salveza fod. salvëza col. salveza LD salveza
s.f. Ⓜ salvezes
1 sicurezza e incolumità da pericoli raggiunta per un atto improvviso o attraverso un’opera continuata (gad. Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. L 1933; F 2002; DLS 2002, fas. DLS 2002; DILF 2013, fod. Pe 1973; P/M 1985; DLS 2002; Ms 2005, LD DLS 2002) Ⓘ salvezza Ⓓ Rettung, Heil ◇ a) Canche la ciampana sonâ a Mëssa, jôra tla capela y periâ devotamënter por la salvëza de so sposo Cang che la ciampana sonaa a Messa, jēla t’ la capella, e priā devotament’r pur la salvezza de so sposo DeclaraJM, SantaGenofefa1878:10 (Badia)
2 in senso spirituale o religioso, redenzione (gad.) Ⓘ salvezza Ⓓ Heil ◇ a) Al medem tëmp recordesse, che tla crusc él salvëza Al medemmo temp r’cordesse, che t’ la crusc’ elle salvezza DeclaraJM, SantaGenofefa1878:120 (Badia).

salveza (Badia, fas., col., LD) ↦ salveza.

salvëza (gad., mar., grd., fod.) ↦ salveza.

salvo Ⓔ it. salvo (EWD 6, 18) 6 1841 salvo (SoraperraA, FiProdigoCAZ1841-1986:247)
gad. salvo Badia salvo grd. salvo fas. salvo caz. salvo fod. salvo amp. salvo
agg. Ⓜ salvi, salva, salves
illeso, incolume, esente da danni nonostante un pericolo corso; fuor di pericolo (gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966, grd., fas., amp.) Ⓘ salvo Ⓓ unversehrt, heil ◇ a) l’é vegnù vosc fra, e vosc père dal gran gust, che l’é tornà san e salvo, l’à fat mazèr n bel vedel l’é vegnù vos frà, e vos père dal gran gust, che l’é tornà sang e salvo, l’ha fat mazzèr un bel vedel SoraperraA, FiProdigoCAZ1841-1986:247 (caz.); b) dime non évelo un doer de fei un bon disnà e de stà alegre, perché s’à ciatà sto to fardel san e salvo, che se ‘l credea pardù e morto dime non èvelo un dover de fei un bon disnà e de sta allegre, perchè s’ ha ciatà sto to fradel san e salvo, che s’ el credeva perdù e morto ConstantiniM, FiProdigoAMP1841-1986:256 (amp.); c) Po à ël dit a Madalena: Va, che ti picëi ie perdunëi, y ti fede t’à fat salva! Po hà ël ditt a Maddalena: Và, che ti pitgëi jè perdunëi, y ti fede t’ hà fàtt sàlva! VianUA, Madalena1864:194 (grd.)
salvé.

salvo (gad., Badia, grd., fas., caz., fod., amp.) ↦ salvo.

śamai (amp.) ↦ jamai.

sambëgn (gad., Badia) ↦ samben.

samben Ⓔ comp. di (se) + savei 3 + (an) + ben (EWD 6, 55) 6 1857 sambëgn (DeclaraJM, MFrenes1857-1988:9)
gad. sambëgn mar. sambën Badia sambëgn grd. sambën fas. sessaben fod. sessaben LD samben
avv.
proprio; esattamente, giusto, precisamente (gad. P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. G 1923; L 1933; F 2002; DLS 2002, fas. DLS 2002; DILF 2013, LD DLS 2002) Ⓘ certamente, altroché, appunto Ⓓ natürlich, gewiss, sicher
samben zenza (gad., fas. Mz 1976) Ⓘ è risaputo Ⓓ es ist bekannt ◇ a) Dëida ma inant, insciöche le vënt / ligher tres, sciöche bones ês, / mo en cosciënza - sambëgn sënza / y col unt - che fej jí rodunt / y dër frisc - al bel paraisc! Dëida mâ inant, insciöch’ l vënt / ligher tres, sciöch’ bones ês, / mo in cosciënza - sambëgn sënza / y col unt - ch’fej jì rodunt / y dër frisc - al bel paraîsc! DeclaraJM, MFrenes1857-1988:9 (Badia).

samben (LD) ↦ samben.

sambën (mar., grd.) ↦ samben.

saminà (amp.) ↦ eśaminà.

san (fas., caz., bra., moe., col., amp., LD) ↦ sann.

san (gad.) ↦ sant.

sán (fod.) ↦ sánt.

San Candido 6 1870 S. Candido (AgostiniM, Dialogo1870*-2013:431)
fod. Sán Cándido col. San Candido
topon.
paese dell’alta val pusteria, anticamente sede di un’importante collegiata benedettina (fod.) Ⓘ San Candido Ⓓ Innichen ◇ a) A S. Candido e Sillian le biave madure pressapuoch come a Col. a S. Candido e Sillian le biave madure press’ a puoc come a Col. AgostiniM, Dialogo1870*-2013:431 (col.).

San Candido (col.) ↦ San Candido.

Sán Cándido (fod.) ↦ San Candido.

San Cassiano (amp.) ↦ San Ciascian.

San Ciascian 6 1850 S. Ciassang (DeclaraJM, TCazöla1850*-2013:266)
gad. San Ciascian Badia San Ćiascian grd. San Ciascian fod. Sán Ciascián col. San Ciascian amp. San Cassiano LD San Ciascian
topon.
frazione del comune di badia nell’alta val badia (gad. DLS 2002, grd. F 2002, fod. Ms 2005, amp. DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ San Cassiano Ⓓ St. Kassian ◇ a) Tina d’Armentarora ê n capo demorvëia da S. Ciascian. Tina d’Armantarora è ǹg capo d’morvouia da S. Ciassang. DeclaraJM, TCazöla1850*-2013:266 (Badia); b) Ci mai él, ch’al lomina / Te San Ciascian n te bel sandé? Ci mai elle, ch’el lumina / T’ Sang Ciassiang ‘n te bell Sandè? DeclaraJM, MaringSopplà1878:2 (Badia).

San Ciascian (gad., grd., col., LD) ↦ San Ciascian.

San Ćiascian (Badia) ↦ San Ciascian.

Sán Ciascián (fod.) ↦ San Ciascian.

San Jan (gad., amp., LD) ↦ Sèn Jan.

Sán Jan (fod.) ↦ Sèn Jan.

San Leonardo (amp.) ↦ San Linert.

San Linert 6 1853 San Linert (PescostaC, BracunCoz1853-1994:225)
gad. San Linert Badia San Linert grd. San Linert fod. Sán Linert amp. San Leonardo LD San Linert
topon.
frazione principale del comune di badia in alta val badia (gad. DLS 2002, grd. F 2002, fod. Ms 2005, amp. DLS