Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/820

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


r

rabí (gad., mar., Badia) ↦ rabì

rabì Ⓔ RE + AD + VIA(RE) (Gsell 1994a:340) 6 1857 rabí (DeclaraJM, FCostamaiù1857-1988:8)
gad. rabí mar. rabí Badia rabí grd. rabì fas. rabir
v.intr. Ⓜ rabesc
andare da un luogo a un altro, spostarsi qua e là, senza una direzione precisa o una meta prestabilita (gad. Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998, grd. L 1933; Ma 1953; F 2002, fas. R 1914/99; DILF 2013) Ⓘ girovagare, vagare Ⓓ herumirren, umherstreifen ◇ a) Por le monn messaraste rabí, / pënsa che le monn é pa ri. Pur l monn messaráste rabí, / pënsa ch’l monn é pa rî. DeclaraJM, FCostamaiù1857-1988:8 (Badia); b) Ara rabî incërch liberamënter tla curt dl ciastel Ella rabī incearc liberament’r t’ la curt d’l ciastell DeclaraJM, SantaGenofefa1878:126 (Badia).

rabì (grd.) ↦ rabì.

rabia Ⓔ it. rabbia ‹ RABIĒS (EWD 5, 449) 6 1813 rabia (RungaudieP, LaStacions1813-1878:92)
gad. rabia mar. rabia Badia rabia grd. rabia fas. rabia fod. rabia amp. rabia LD rabia
s.f. Ⓜ rabies
esplosione d’ira, irritazione violenta e spesso scomposta contro qualcuno o qualcosa (gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; T 1934; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879, LD DLS 2002) Ⓘ rabbia, ira, collera Ⓓ Zorn, Wut ◇ a) Tlo paussa mort tl grëm de si oma l redentor, / Oh! paussa contra de mi rabia, y mi furor. Clo pausa mort töl gram dö si oma ‘l rödöntor, / O! pausa contra dë mi rabia, i mi furor. RungaudieP, LaStacions1813-1878:92 (grd.); b) N ost ie n di unì ala mans cun si fëna. Chësta te si rabia tol su n stuel, y l uel peté ju per l cë a si uem. Un’ òst jè uŋ di uni alla màŋs con si fënna. Chësta te si ràbbia tol su uŋ stuel, y ‘l uel pëtè s̄u per ‘l tgè a si uem. VianUA, OstFëna1864:196 (grd.); c) Cun na burta odlada plëna de rabia se retira Golo ble-ghel dal sënn Cuna burta odlada plena de rabbia sè retira Golo blŏghēl dal senn DeclaraJM, SantaGenofefa1878:20 (Badia); d) mile otes plütosc morí sot ala manara, co tigní fora plü dî chësc tormënt chiló (y mostrâ söl cör) chësta rabia, che coa caite mille ŏtes plouttosc’ morì soutt alla manara, che tignì fora plou dī chesc’ torment chilò (e mostrā soul cour) chesta rabbia, che cova caìte DeclaraJM, SantaGenofefa1878:125 (Badia).

rabia (gad., mar., Badia, grd., fas., fod., amp., LD) ↦ ra-

bia.

rabiëus (grd.) ↦ rabious.

rabios (moe., amp.) ↦ rabious.

rabious Ⓔ it. rabbioso ‹  RABIŌSUS (EWD 5, 450) 6 1763 rabious ‘efferatus’; rabius (u gall.) ‘rabidus’ (Bartolomei1763-1976:94)
gad. rabius mar. rabius Badia rabius grd. rabiëus fas. rabious moe. rabios fod. rabious amp. rabios
agg. Ⓜ rabiousc, rabiousa, rabiouses
1 pieno di rabbia, preso da ira furiosa (gad. B 1763; A 1879; A 1895; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998, grd. A 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; T 1934; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; Ms 2005, amp. A 1879) Ⓘ rabbioso Ⓓ wütend ◇ a) Ai sfodra rabiusc sciöche le diau sëgn les sables Ai sfodra rabiusc sciöco l’diao śëgn les śables PescostaC, BracunCoz1853-1994:226 (Badia)
2 che ha smodato desiderio d’una cosa, in genere, di beni e piaceri materiali; ingordo (gad. P/P 1966, grd. G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953) Ⓘ avido Ⓓ gierig ◇ a) L’Orco é n gran bur malan, / do les animes plëgn de fan; / sciöche le lu che mangia la cern / dles püres bisces bëgn bëgn rabius, / insciö i saltel do furius / por les trá jön funz dl infer! L’Orco é un gran burt malan, / dô les animes plëgn de fan; / sciöco l’lu che mangia la ćer / dles püres bisces bëgn bëgn rabius, / insciö i sâltel daò forius / per les trá jo in funz del infêr! PescostaC, OrcoIocl1858-1994:231 (Badia). r