Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/752

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


perseghitadour
717


püch. / Permò incö la prüma ota? / Scé, chësta doman. Ŝé, ëlla s’ é bëiǹ levada ‘ǹ püc. / Permò incoeu la prüma óta? / Ŝé, questa domaǹ. DeRüM, SignuraUma1833-1995:235 (MdR); b) Odé, i à incö n jonn pro me ch’é permò da mëte pro, dè de chël ne pòi fà insciö plan. Odé, j’ha incoeu ‘ǹ ĵon prò mè ch’é permò da mëtte prò, dè de quël ne poi fa insceu plaǹ. DeRüM, MütMaridé1833-1995:280 (MdR); c) Canche l nevic à audì chësc, i à ël fat a savëi, che la dëssa pur sté zënza tëma, che permò da s. Martin mazen l’auces! Càŋchè ‘l nëviĉ hà àudi chëst, jë hà ël fàtt a savëi, che la dëssa pur stè zenza tëma, che permò da S. Martiŋ mazzuŋ l’àutges! VianUA, MutaNevic1864:197 (grd.); d) Ma la usc à dit mo n iede: "Franz, Franz! ne me audes’ a?" y śën al permò udù na fëna che svaiova. ma̤ la̤ už a dit mǫ ŋ iá̤dę: "frants, frants! ŋę m’áudęs-a̤?" i za̤ŋ a-l pę̆rmǫ́ udú na̤ fá̤ŋa̤ kę žva̤iǫ́a̤. RifesserJB, Tëune1879:108 (grd.)
2 in un passato recente (gad., grd. G 1923; L 1933; F 2002, fod. P/M 1985; Pz 1989; Ms 2005) Ⓘ appena Ⓓ eben, soeben ◇ a) Tolede, uma, (dijôl) al é bun, i l’á mut pormó chësc momënt bel nët cun döta la diligënza dala cerva. Tollede, uma, (dijōle) el è bung, i l’à mŭt permò chesc’ moment bell nett cung dutta la diligenza dalla cerfa. DeclaraJM, SantaGenofefa1878:71 (Badia)
empermò.

permò (Badia, grd., fod., LD, MdR) ↦ permò.

pernanche Ⓔ comp. di per + inant + che (Gsell 1990a:155) 6 1841 pernanche (SenonerA, FiProdigoGRD1841-1986:253)
gad. pornanche mar. pornanche Badia purnanche grd. pernanche fod. pernánche col. pernanche LD pernanche
congiunz.
subito dopo che (gad. P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fod. Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, LD DLS 2002) Ⓘ appena Ⓓ sobald ◇ a) pernanche ie ruà chësc vosc fi, ch’à batù n toc dut l fatissie cun la putanes, i ëise mazà n vadel gras pernanche iè ruà chesc vosc fì, ch’ha battù ‘n tocc tutt ‘l fatti sie culla puttanes, i eise mazzà ‘n vadel gras SenonerA, FiProdigoGRD1841-1986:253 (grd.); b) pernánche l é rué chëst vost fi, che l s’ à mangé via dut l fatossuo co le putane, i’ mazei n vedel gras pernan’ che l’è ruè cast vost fì, che ‘l s’ ha mangiè via dut el fatto sò colle putane, gli mazzeì en vedel grass DebertoM, FiProdigoFOD1841-1986:262 (fod.); c) Pernanche l à audì chësc, s’ à ël dessenà y ulova mucé Pernàŋchè l’hà audi chëst, s’hà ël dössanà y ulòva mucè VianUA, FiProdigo1864:193 (grd.).

pernanche (grd., col., LD) ↦ pernanche.

pernánche (fod.) ↦ pernanche.

pernanche (grd., col., LD) ↦ pernanche.

pero (amp.) ↦ peir.

però Ⓔ it. però 6 1845 però (BrunelG, MusciatSalin1845:5)
fas. però bra. però fod. però amp. però LD però
congiunz.
congiunzione avversativa sia all’interno della frase, sia tra proposizioni coordinate (fas. R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. Pe 1973; P/M 1985; DLS 2002; Ms 2005, amp., LD DLS 2002) Ⓘ però Ⓓ gleichwohl, aber ◇ a) L quinto po ben Luisi / Con chi bie eies griji, / Però no l’é sentù rejonar / L’é cognosciù tel grignar L’quinto pa beng Luisi / Kon ki bie éjes griži, / Però no l hë sentù režonár / L he kognošu tel grignár BrunelG, MusciatSalin1845:5 (bra.); b) E secondo el merito, / D’in lascià però senza / Gnanche un, e col credito. E secondo el merito, / D’in lassá peró senza / Gnanche un, e col credito. Anonim, Monumento1873:4 (amp.) ☝ ma.

però (fas., bra., fod., amp., LD) ↦ però.

perpedevia Ⓔ PERPES (Gsell 1992b:225) + via 6 1860 par pede via (DegasperF, AgostinoCostantini1860:1)
amp. parpedevia
avv.
in maniera discreta (amp. Mj 1929; Q/K/F 1985; C 1986) Ⓘ abbastanza bene Ⓓ ziemlich gut ◇ a) Ra musica sentì, sentì i cantore, / ch’i cianta ancuoi parpedevia anche lore. Ra musica sentì, sentì i cantore, / ch’i cianta anquoi par pede via anche lore. DegasperF, AgostinoCostantini1860:1 (amp.).

perpetuo Ⓔ it. perpetuo 6 1878 perpetua f. (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:123)
gad. perpetuo Badia perpetuo
agg. Ⓜ perpetui, perpetua, perpetues
che ha la facoltà di prolungarsi o di permanere indefinitamente nel tempo (gad.) Ⓘ perpetuo Ⓓ ewig ◇ perjon perpetua (perjon) (Badia).

perpetuo (gad., Badia) ↦ perpetuo.

persecutor (grd., fas., bra., moe., fod.) ↦ persecu-

tour.

persecutour Ⓔ it. persecutore 6 1875 persecutor (SommavillaA, DecameronIXMOE1875:640)
gad. persecutur grd. persecutor fas. persecutor bra. persecutor moe. persecutor fod. persecutor
s.m.f. Ⓜ persecutours, persecutoura, persecutoures
che perseguita; chi perseguita, chi mette in atto una persecuzione (gad., grd. F 2002, fas. DILF 2013, fod.) Ⓘ persecutore Ⓓ Verfolger ◇ a) l’é deventà un severiscimo persecutor contro ogneun, da alora en poi avesse fat valch contro l’onor de la sova corona l’è deventà un severissimo persecutor contro ognun, da allora ‘n poi avezze fat valch contro l’onor della zoa corona SommavillaA, DecameronIXMOE1875:640 (moe.); b) é doventà severiscimo persecutor de ogneun, che contra l’onor de la corona cometessa valch da chel’ outa en là è diventà ševerissimo persecuto̬r d’ognun, chö contro l’ono̬r della co̬ro̬na commettęssa valc da chöll o̬uta in là RifesserJB, DecameronIXBRA1875:650 (bra.); c) Le Re, […] é deventé n rigorosiscim persecutur de vignun che cometess val’ cossa cuntra l’onur dla corona da chësta inant. L’Re, […] è dẹvẹntè un rẹgo̮ro̮sissimo pẹrsẹcutór de végnun chẹ co̮mmẹttassa val co̮sa cuntra l’o̮nur d’la co̮ro̮na da casta innant. PescostaC, DecameronIXBAD1875:653 (Badia); d) ie deventà rigorëusiscim persecutor d’uniun che contra l’unëur dla curona cumetëssa velch da mo nlà ię dęvęntà rigo̬ro̬sissimo pęrsęcuto̬r d’ugnun chę co̬ntra l’unęur dlå curo̬na cummęttęssa velc då mo̱ in là RifesserJB, DecameronIXGRD1875:654 (grd.); e) L Re […] é deventé n severiscim persecutor de ogniun che contra l onour de la corona cometëssa velch da chël’ outa nlà. El Re […] è deventè uṅ ševerissimo persecuto̮r de ognuṅ che contra l’ono̮ur della coronå commettassa velc da call’ outa in là. PescostaC, DecameronIXFOD1875:655 (fod.)
perseghitadour.

persecutur (gad.) ↦ persecutour.

perseghitadour Ⓔ deriv. di perseghité 6 1875 pẹrsẹghitadù (PescostaC, DecameronIXLMV1875:652)
gad. porseghitadú S. Martin porseghitadú Badia porseghitadú grd. perseghitëur
s.m.f. Ⓜ perseghitadours, perseghitadoura, perseghitadoures
chi perseguita, chi mette in atto una persecuzione (gad., grd.) Ⓘ persecutore Ⓓ Verfolger ◇ a) Le Re, […] á metü man dala ingiüria fata a chësta signura, che ël á paié fora rigorosamënter, a deventé dër rigorus porseghitadú de düc L’Rę, […] ha mẹtü man dalla ingiüria fatta a casta signura, cho val ha pajè fo̲ra rẹgo̮ro̮samantr, a dẹventè dart rego̮rús pẹrsẹghitadù de dütģ PescostaC, DecameronIXLMV1875:652 (S. Martin); b) Le Re, […] á sco-