Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/726

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


paternoster
691


dij vigne domënia e festa, mascima in tëmp de pêsc, la mëssa inçhié i soldas ha sò proprio pastor d’animes, ch’i diŝ vigne Domënia e festa, masŝima iǹ tëmp de päŝ, la mëssa DeRüM, AldìNiaSignurCurat1833-1995:266 (MdR); d) ‘L à da fei con savie e mate, / Se ‘l vó fei da bon Pastor. L’ha da fei con savie e mate, / Se ‘l vo’ fei da bon Pastor. ZardiniB, Rudiferia1852:1 (amp.).

pastrec (fas.) ↦ pastorec.

pastrëc (grd.) ↦ pastorec.

pastro (amp.) ↦ paster.

Pastrogn 6 1819 Pastrong (PezzeiJF, MCamploj1819-2010:197)
gad. Pastrogn Badia Pastrogn
topon.
località nel comune di la valle, nelle vicinanze di pederoa (gad.) Ⓘ Pastrogn Ⓓ Pastrogn ◇ a) Por Mariana Camploj da Pastrogn / Chësc invern messâste gní sö por n gran rogn / Mo al á jové / Porcí che t’as imparé. Per Mariańa Camploj da Pastrong / Käsch inver mesaasste gnì sö por un grang rong / Ma all’ ha schuë / Portgie che t’ has imparè. PezzeiJF, MCamploj1819-2010:197 (Badia).

Pastrogn (gad., Badia) ↦ Pastrogn.

pastulà (grd.) ↦ pastolé.

pastura Ⓔ PASTŪRA (EWD 5, 201) 6 1813 pastura (PlonerM, GratulazionMahlknecht1813-1915:62)
gad. pastöra mar. pastöra Badia pastüra grd. pastura fas. pastura fod. pastura amp. pastura LD pastura
s.f. Ⓜ pastures
distesa erbosa su cui pasturano gli animali (gad. A 1879; G 1923; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; G 1923; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; G 1923; T 1934; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879, LD DLS 2002) Ⓘ pascolo Ⓓ Weide ◇ a) Jan Batista, si jurman / L menova per la man / N puech ora a sauté / Sun pastura a vardé. Shan Batista, si ſhurman / L menova per la man / N puek ora a sautè / Sun pastura a vardè. PlonerM, GratulazionMahlknecht1813-1915:62 (grd.)
jì a pastura (gad.) Ⓘ pascolare Ⓓ weiden, grasen ◇ a) Demez incö coles alces y vaces, / Ales vais dalunc a pastöra! Deméz incö colles altgies e vatgies, / Alles vade da lunts a pastüra! PescostaC, MëssaPescosta1879:3 (Badia); b) y intan che la cerva jô ala pastöra, spazirâ Genofefa col bambin söl brac ca y lá e intang che la cerfa jē alla pastura, spazzirā Genofefa col bambing soull bracc’ ca e là DeclaraJM, SantaGenofefa1878:42 (Badia).

pastura (grd., fas., fod., amp., LD) ↦ pastura.

pastüra (Badia) ↦ pastura.

pasturëc (Badia) ↦ pastorec.

pat Ⓔ it. patto 6 1864 pàtt (VianUA, LaurancVinia1864:194)
gad. pat Badia pat grd. pat fas. pat fod. pato amp. pato LD pat
s.m. Ⓜ pac
1 accordo o convenzione stabilita tra due o più parti (gad. DLS 2002, grd. F 2002; DLS 2002, fas. R 1914/99; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. DLS 2002; Ms 2005, amp. DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ patto Ⓓ Pakt, Abmachung ◇ a) N patron, dijova n di Gejù a si Apostuli, ova na vinia, y ie jit ora abenëura a crì lauranc per i mandé te si vinia cul pat, ch’ëi giaterà na munëida. Uŋ patroŋ, dis̄ova uŋ di Ges̄u a si Apostoli, òva na vigna, y jè s̄it òra a bon’ ëura a cri lauràntg per i màndè te si vigna col pàtt, ch’ëi giaterà na munëida. VianUA, LaurancVinia1864:194 (grd.); b) I sasc ea ormai fate / Par chera ciasa là śo; / Un autro dan co sti pate / De no sé cuante par fó. I sasc eva ormai fatte / Par chera ciasa lá zó; / Un autro dann có sti patte / De nosiquante par fó. Anonim, Monumento1873:4 (amp.)
2 ciascuno dei punti fissati da un accordo o da una convenzione (gad., fas. R 1914/99) Ⓘ patto, condizione Ⓓ Bedingung ◇ a) l’unica porsona, ch’ara ciafâ da odëi, êl Golo, che gnô decontin cun sües domandes dejonorevoles, y solamënter a chisc pac impormetôl de la lascé rové a onur y liberté l’unica persona, ch’ella ceaffà da udei, ele Golo, che gnē decunting cung suus dimandes disonorevoles, e solamentr a chisc’ patti impormettōle de la lascè r’vè a unur e libertè DeclaraJM, SantaGenofefa1878:16 (Badia).

pat (gad., Badia, grd., fas., LD) ↦ pat.

patan Ⓔ nordit. patan ‹ sp. patán ‘zotico, cafone’, REW 6301 6 1873 patàn (Anonim, PrimaRapresentanza1873*-1973:25)
amp. patan
s.m.f. Ⓜ patans, patana, patanes
persona spregevole e priva di scrupoli che compie azioni disoneste (amp. Mj 1929; C 1986) Ⓘ villano, mascalzone Ⓓ Grobian, Gauner ◇ a) Un laoro coscì fato / Ne in talian, ne in anpezan / No ‘l podea fei che un mato / Un por fouro, o un patan. Un laoro cosci fatto / Nè in taliàn, ne in ampezzàn / Nol podea fei che un matto / Un por fauro, o un patàn. Anonim, PrimaRapresentanza1873*-1973:25 (amp.).

patan (amp.) ↦ patan.

patern Ⓔ it. paterno 6 1833 paterna f. (DeRüM, AldìNiaSignurCurat1833-1995:267)
gad. patern Badia patern grd. patern fas. patern MdR patern
agg. Ⓜ paterns, paterna, paternes
pertinente o associato alla persona o all’ufficio del padre (gad., grd. F 2002, fas. DILF 2013, MdR) Ⓘ paterno Ⓓ väterlich ◇ a) A pora nia toli sö chëstes pënes da süa man paterna y i ne gnará cun lamentanzes cuntra chël, che me porseghitëia. A pora nia toli sou chestes penes da sua mang paterna e i nè gnarà cung lamentanzes cuntra chel, che mè perseghita. DeclaraJM, SantaGenofefa1878:15 (Badia); b) finamai les spines, che punj, mëss sorví a pordiché la pora y bunté paterna d’Idî finmai les spines, che punc’, mess’ servì a p’rdicchè la pora e bontè paterna d’Iddì DeclaraJM, SantaGenofefa1878:50 (Badia).

patern (gad., Badia, grd., fas., MdR) ↦ patern.

paternoster Ⓔ PATER NOSTER (EWD 5, 205) 6 1813 Pader nostr (RungaudieP, LaStacions1813-1878:90)
gad. paternoster mar. paternoster Badia paternoster grd. paternoster fas. paternoster bra. paternoster fod. paternoster amp. padrenostro LD paternoster MdR paternoster
s.m. Ⓜ paternostri
orazione fondamentale dei cristiani, insegnata dallo stesso gesù cristo (gad. A 1879; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. R 1914/99; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. DLS 2002, LD DLS 2002, MdR) Ⓘ padrenostro Ⓓ Vaterunser ◇ a) V’adore pra chësta setima Stazion, mi seniëur adulerà, che tumëis sui doi iedesc a tiera, ie ve prëie sustan dla grazia de ne tumé mei tla mëndra ufeja de vo. Amen. Paternoster. V’adore pra chasta settima Stazion, mi sögnieur adulerà, che tumèis sui doi jàdesch a tiara, je ve preje sustàn d’la grazia de ne tumè mei in tela maindra offescha de vo. Amen. Pader nostr. RungaudieP, LaStacions1813-1878:90 (grd.); b) Pere! Ne fajesses pa mì de dì valch paternoster e de pensè datrai a la mort, che sëis tant vedl? Père! Ne faŝesses pa mì de dí valq pater nostr e de pensè datrai a la mort, che sëis tant vedl? DeRüM, OmVedl1833-1995:277 (MdR); c) N’ó pa plü diau o mostri, tlo pa dí bel paternostri! N’ô pa plö diàu o mostri, tlo pa dì bel paternostri! PiccolruazA, Scassada1848-1978:72 (Badia); d) canche son a mesa strada anter Pozza e Pera sente dir l Paternoster chan chö son a meza strada anter Pozza e