Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/710

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


675
675


ch’òva laurà më un’ ëura VianUA, LaurancVinia1864:194 (grd.)
2 ricompensa, contraccambio (gad. B 1763; A 1879; A 1895; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ compenso, pagamento fig.Ⓓ Belohnung, Lohn ◇ a) Tu foves dat al juech? Prëst se n jolel n tel devertimënt, / Sëul de chël che t’es mparà, ares for bel paiamënt. Tu fòes dàt al s̄uëch? Prèst s’ ëŋ s̄ólal ‘n tèl divertimënt, / Soul de chëll chë t’ hès imparà, arès fort böll pajamënt. PerathonerJA, Nseniamënt1865*:1 (grd.); b) E agnó el pretende, / I disc, anche doa otes, / El pagamento, s’intende, / Par zerta so fotes. E agnó el pretende, / I disc, anche doa óttes, / El pagamento, s’ intende, / Par certa só fottes. Anonim, Monumento1873:4 (amp.); c) Sëgn se godi le paiamënt / A so onur, a nosc contënt. Sengn’ sè godi ʼl paiament / A so unur, a nosc’ cutent. DeclaraJM, MaringSopplà1878:3 (Badia); d) Töi chëstes perles, möta amabla, en paiamënt de tüa compasciun por me Toui chestes perles, mutta amabile, in paiament d’tua compassiung pur mè DeclaraJM, SantaGenofefa1878:25 (Badia).

paiament (fod., LD) ↦ paiament.

paiamënt (gad., Badia, grd.) ↦ paiament.

paiamont (mar.) ↦ paiament.

paian Ⓔ PĀGĀNUS (EWD 5, 141) 6 1813 pajan (PlonerM, GratulazionMahlknecht1813-1915:62)
gad. paian mar. paian Badia paian grd. paian fas. paan
s.m. Ⓜ paians
ascia larga per squadrare (gad. A 1879; G 1923; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002, fas. R 1914/99) Ⓘ scure da carpentiere Ⓓ Zimmermannsbeil ◇ a) De Sant Ujep si gran paian / Messëssen for avëi tla man. De Sant’ Uſhep si gran pajan / Messëssun fort avëi tla man. PlonerM, GratulazionMahlknecht1813-1915:62 (grd.); b) Dut i jiva bel de man / La manea y l gran paian, / Y fajova mé te n bòt / Tost na mëisa o n criniot Dut i ſhiva bel de man / La manea i l gran pajan, / I faſhova me te n bot / Tost na mëisa o n kriniot PlonerM, GratulazionMahlknecht1813-1915:63 (grd.).

paian (gad., mar., Badia, grd.) ↦ paian.

paié Ⓔ PĀCĀRE (EWD 5, 142) 6 1763 paiè ‘solvo’ (Bartolomei1763-1976:91)
gad. paié mar. paié Badia paié grd. paië fas. paèr bra. paar moe. paear fod. paié col. paié † amp. pagà LD paié MdR paié
v.tr. Ⓜ paia
1 remunerare o retribuire qualcuno dandogli il denaro che gli spetta (gad. B 1763; A 1879; A 1895; Ma 1950; P/P 1966; Pi 1967; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. T 1934; Pe 1973; P/M 1985; DLS 2002; Ms 2005, amp., LD DLS 2002, MdR) Ⓘ pagare, stipendiare Ⓓ zahlen ◇ a) la sëul’ grazia, ch’ël ëssa da damandé a Die, fossa d’i slungë la vita fin a tant, ch’ël pudëssa paië i debic la sœul grazia, k’ œl avœssa da damandè a Dìœ, fossa d’y schlungiè la vita fin a tant, k’ œl pudæssa pajè i debitg PlonerM, Erzählung5GRD1807:48 (grd.); b) Ći costa pa le brac de chësta sotrata? / Iö l’à paiada dui taleri le brac. Çhi cósta pa le braćh de questa sottràta? / Jeu l’ha paÿada dui taleri le braćh. DeRüM, MePortëiseViesta1833-1995:251 (MdR); c) la sora grazia, ch’al ess de damané a Dî, foss de i slungé la vita fina tant, ch’al podess paié i debic la sora grazia, ch’ël ess (avess) de damané a Dio, foss d’i slungié la vita fin a tant, ch’ël podess payé i debitŝ PlonerM, Erzählung5BAD1856:26 (Badia); d) la sora grazia, ch’al ess da damané da Dio, foss de i arlungé la vita fina tant, ch’al podess paié i debic la sora grazia, ch’el es da damanè da Dio, foss de i arlungié la vita fiŋ a taŋt, ch’ël podess payè i debitŝ PlonerM, Erzählung5MAR1856:26 (mar.); e) A. Scouta, scouta, sasto coche fajon, tu me n das trentadoi e mez e dapò tu pae na mesa. A. Scôutâ, Scôutâ, sastu cò chö faschòn, tu min das trentadoi ö mez ö dapô tu paö n’mescha. ZacchiaGB, DescorsFascegn1858*:4 (bra.); f) Duta la cumpania se la rij, y dezid, che l seniëur muessa paië la mesa. Dutta la campagnia sëla riŝ, y dëzid, che ‘l Signour muessa pajë la mëźa. VianUA, CalighéMaladët1864:196 (grd.); g) Compré ades biava, forment, sorech in Agort, paghé dazio a Caprile e in Colaz Comprè adess biava, forment, sorec in Agord, paghè dazio a Caprile e in Collaz AgostiniM, Dialogo1870*-2013:431 (col.); h) Viva Vittorio, credendo, ch’el vegnissa delongo co le mule de Paoletto ciariade de genue a paié duta la crachesa. Viva Vittorio, credendo, ch’el vegnissa de longo colle mule de Paoletto ciariade de genue a pajè dutta le cráchesa. AgostiniM, Dialogo1870*-2013:432 (col.)
2 fig. compensare, dare in contraccambio; ripagare (gad., grd. G 1923; F 2002, fas. R 1914/99, fod. Ms 2005) Ⓘ pagare fig.Ⓓ belohnen ◇ a) Tö te as porté al German na fortaia / Mo al á dit, al sará Idî che te la paia. Tö te ās porté al Germann una fortaja / Mo all’ ha dit, al sarà Iddio, che tla paja. PezzeiJF, GMPitschaider1819-2010:195 (Badia); b) y savëis paié i uomini magnificamënter, cun agn intiers de felizité e saveis paiè li uomini magnificament’r, cung angn’ intirz d’felizitè DeclaraJM, SantaGenofefa1878:94 (Badia)
3 fig. scontare la pena, espiare (gad., grd. G 1923; F 2002, fas. R 1914/99; DILF 2013) Ⓘ pagare fig.Ⓓ büßen, bezahlen fig. ◇ a) Gran marueia no te fé dla fortuna dla canaia, / Recordete! chisc tert o abenëura segur i la paia. Graŋ maruöja no të fè dla fortuna dla canaja, / Reccordetë! chis̄ térd o a bonëura segùr i la paja. PerathonerJA, Nseniamënt1865*:1 (grd.); b) sce rovasson te n mal, tert o abonora la messunse impó paié se r’vaſsung teng mal, tert o a bon ora la messungſe impò paiè DeclaraJM, SantaGenofefa1878:30 (Badia)
Die ves l paie (gad. P/P 1966; V/P 1998, grd. L 1933; F 2002, fas. DA 1973; Mz 1976; DILF 2013, fod. Pe 1973; P/M 1985; Ms 2005) Ⓘ grazie Ⓓ vergelt’s Gott ◇ a) Bera Cristl, Die ve l paie, / Śën ulons pa cighé / Y bel prësc se maridé Bera Kristl, Die vel paje, / Sën ulonse pa cighè / I bel prësh se maridè PlonerM, BepoMahlknecht1821*-1915:60 (grd.) ◆ paié fora (gad. A 1879; Ma 1950; V/P 1998; DLS 2002, grd. L 1933; F 2002; DLS 2002, fas. DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, LD DLS 2002) Ⓘ liquidare, risarcire, saldare Ⓓ auszahlen ◇ a) B. Tu tu la pae. A. Emben (dò che l’à paà fora) olà jone po a beiver sta mesa? B. Tu tu la paö. A. N, beng (dô chö la paà vora) olà schônö pô a beiver stô mescha ZacchiaGB, DescorsFascegn1858*:2 (bra.); b) Le re […] á motü man dal tort fat a cösta signura, che al á paié fora dër rigorus Le Rè […] ha mẹtö man dalle tǫrt fat a chösta signora, che all’ ha pajè fora dęrt regorus PescostaC, DecameronIXMAR1875:651 (mar.); c) en regola Idî paia fora le paiamënt dles tribolaziuns soportades por Ël impormó al’ora de vëies, en l’ater monn in regola Iddì paia fora ‘l paiament d’les tribulaziungs sopportades pur El imp’rmò all’ ora d’vouies, in l’at’r mon DeclaraJM, SantaGenofefa1878:109 (Badia) ◆ paié ju (gad. A 1879; V/P 1998; DLS 2002, grd. L 1933; F 2002; DLS 2002, fas. DLS 2002; DILF 2013, fod. P/M 1985; DLS 2002; Ms

paié