Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/709

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


674
674


paar (bra.) ↦ paié.

pacasc (fas.) ↦ pocaja.

padeon (amp.) ↦ paveon.

padì (amp.) ↦ patì.

padiment (fas.) ↦ patiment.

padir (fas.) ↦ patì.

padre Ⓔ it. padre 6 1868 padre (DegasperF, PrimaMessaGhedina1868-1990:358)
gad. padre Badia padre fod. padre col. padre amp. padre
s.m. Ⓜ padri
1 titolo reverenziale che si premette al nome di monaci e frati che siano sacerdoti o ad altra loro qualifica (amp.) Ⓘ padre Ⓓ Pater ◇ a) Padre Basilio, ancuoi scusà ve preo, / se un pormai d’anpezan algo el vó dì Padre Basilio, anquoi šcusà ve preo, / se un pormai d’ampezan algo el vo dì DegasperF, PrimaMessaGhedina1868-1990:358 (amp.) ☝ pere
2 dio padre (gad.) Ⓘ Padre Eterno Ⓓ Gott Vater ◇ a) Cuindi impormëti chiló solenamënter de le trá sö tla s. fede en Os, Padre etern, en osc divin Filiuolo, y tl Spirit Sant Quindi impormetti chilò solemnement’r d’l tra sou t’ la s. fede in Os, Padre eterno, in osc’ divin Filuolo, e nello Spirito S. DeclaraJM, SantaGenofefa1878:17 (Badia) ☝

pere
Santo Padre (fod.) Ⓘ Santo Padre Ⓓ Heiliger Vater ◇ a) N orbo lo vedeva, che bognava dezide: Volon stà col S. Padre, e no con chela marmaia, che l perseguita. Un orbo lo vedeva, che bognava decider: Volon stà col S. Padre, e no con chella marmaja, che ‘l perseguita. AgostiniM, Dialogo1870*-2013:433 (col.).

padre (gad., Badia, fod., col., amp.) ↦ padre.

padrenostro (amp.) ↦ paternoster.

Padresante 6 1844 Padresante (DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:111)
amp. Padresante
antrop.
soprannome (estinto) a cortina d’ampezzo (amp.) Ⓘ Padresante Ⓓ Padresante ◇ a) I madiés via de daante / de tuoi al Chino i à śà proà, / che con chi del Padresante / i aea massa da sofià. I madiés via de davante / de tuói al Chino i a za provà, / che con chi del Padresante / i avea masa da sofià. DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:111 (amp.).

Padresante (amp.) ↦ Padresante.

padrin Ⓔ *PATRĪNUS (invece di *PATRIGNUS) (EWD 5, 137) x it. padrino 6 1763 padrign ‘vitricus’ (Bartolomei1763-1976:90)
gad. padrin Badia padrin grd. padrin fas. paerign caz. paerin bra. paerin moe. pairign fod. padrin, parin amp. padrin
s.m. Ⓜ padrins
il nuovo marito della madre rispetto ai figli nati in un matrimonio precedente (gad. B 1763; A 1879; P/P 1966, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DILF 2013, fod. Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; Ms 2005, amp. A 1879) Ⓘ patrigno Ⓓ Stiefvater ◇ a) Tu, Ujep, ies mi padrin, / Ie muesse ulghé al mi devin. Tu, Uſhep, ies mi padrin, / Ie mues ulghè al mi divin. PlonerM, GratulazionMahlknecht1813-1915:62 (grd.).

padrin (gad., Badia, grd., fod., amp.) ↦ padrin.

paeament (moe.) ↦ paiament.

paear (moe.) ↦ paié.

pael (fas., bra.) ↦ paruel.

paèr (fas.) ↦ paié.

paerign (fas.) ↦ padrin.

paerin (caz., bra.) ↦ padrin.

paes (amp.) ↦ paisc.

paesc (grd.) ↦ paisc.

paga Ⓔ it. paga (EWD 5, 143) 6 1878 paga (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:6)
gad. paga Badia paga grd. paga fas. paga fod. paga amp. paga LD paga
s.f. Ⓜ paghes
il corrispettivo in denaro di una prestazione continuata (gad., grd. L 1933; Ma 1953; F 2002; F 2002; DLS 2002, fas. R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ paga Ⓓ Lohn ◇ a) Mo impormó canch’ara, cun lizënza dl grof, anunziâ por le rest dl ann paga dopla ai soldas y ai servi […] s’él lové sö n sciosciüre de ligrëza Mo impermò cang ch’ella, cung lizenza d’l grof, annunziā pur ‘l rest d’l an paga doppla ai soldàs e ai servi […] s’ elle levè sou ‘ng sussure de ligrezza DeclaraJM, SantaGenofefa1878:6 (Badia).

paga (gad., Badia, grd., fas., fod., amp., LD) ↦ paga.

pagà (col., amp.) ↦ paghé.

pagamento (amp.) ↦ paiament.

paghé Ⓔ ven. pagar 6 1844 se paghe 6 cong. (DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:113)
col. pagà amp. pagà
v.tr. Ⓜ paga
remunerare o retribuire qualcuno dandogli il denaro che gli spetta (col. Pz 1989, amp. A 1879; Q/K/F 1985; C 1986; DLS 2002) Ⓘ pagare, stipendiare Ⓓ zahlen ◇ a) Ma co ‘l dijea: "Pagame!" / ‘L ea un’ autra chistion. Ma co’ l discea: "Pagame!" / L’ea un autra quistion. Anonim, Monumento1873:2 (amp.)
paghé ju (amp. DLS 2002) Ⓘ pagare a rate, saldare Ⓓ abzahlen ◇ a) ‘l aa na grazia sola da i domandà al Signor che ‘l i slongasse ra vita tanto da podé pagà śo ra debites ‘l ava na grazia sola da i domandá al Signor che ‘l i slongasse ra vita tanto da podé pagá só ra debites PlonerM, Erzählung5AMP1856:26 (amp.) ◆ se paié (amp.) Ⓘ risparmiarsi Ⓓ sich ersparen ◇ a) Ci ch’intia a esse preśente, / ch’i se paghe de vardà, / che i parmete solamente / de sbaasse e de stofà Ci ch’intiv’ a èse prezènte, / ch’i se paghe de vardà, / che i parmete solamente / de sbavase e de stofà DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:113 (amp.)
paié.

paiadour Ⓔ deriv. di paié 6 1875 pajadù (PescostaC, DecameronIXMAR1875:651)
gad. paiadú mar. paiadú
s.m.f. Ⓜ paiadours, paiadoura, paiadoures
autore o istigatore di una vendetta (gad.) Ⓘ vendicatore Ⓓ Rächer, Heimzahler ◇ a) Le re […] á motü man […], a deventé n dër rigorus paiadú de düc, co cuntra le onur de söa corona fajess valch da chël ennant. Le Rè […] ha mẹtö man […] a deventè n dęrt regorus pajadù de dötg, cho cuntra le onur de süa corona fassessa valc da chel inant. PescostaC, DecameronIXMAR1875:651 (mar.).

paiadú (gad., mar.) ↦ paiadour.

paiament Ⓔ deriv. di paié x it. pagamento (EWD 5, 143) 6 1631 pagament (Proclama1631-1991:156)
gad. paiamënt mar. paiamont Badia paiamënt grd. paiamënt fas. paament moe. paeament fod. paiament amp. pagamento LD paiament
s.m. Ⓜ paiamenc
1 somma che si paga o che si deve pagare (gad. B 1763; A 1879; A 1895; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973, fod. A 1879; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; Ms 2005, amp. A 1879) Ⓘ pagamento Ⓓ Lohn ◇ a) I primes a tò l paiamënt fova chëi, ch’ova laurà mé n’ëura I primes a tò ‘l pajàmënt fòa chëi,

paar