Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/576

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


Loret
541


non monch PollamV, VivaSagraMoena1856-2008:262 (bra.); d) Di gragn bëgns lungia lista, / Che ëi á trat dal paraisc. Di grangn’ beingn’s lungia lista, / Ch’ei ha tratt dal Paraisc’. DeclaraJM, MëssaGrossrubatscher1865:1 (Badia); e) ‘L à el pelo longo; ‘l é da caza / Molto cuesto ma teston. L’à el pelo longo; le da caza / Molto questo ma testόn. Anonim, ManageriaComunal1873-1973:34 (amp.); f) y Genofefa fata ite te süa pel de biscia, les sciables curides dai ciavëis lunc blancojins, i brac y i pîsc desnüs e Genofefa fatta ite t’ sua pell’ d’bīscea, les sceables curides dai ciaveis lunc’ blancojings, i bracc’ ei i pisc’ desnūs DeclaraJM, SantaGenofefa1878:90 (Badia); g) Tra chëra jënt, che gnô incuntra ala compagnia de Genofefa êl dui pelegrins cun mazes lunges Tra chella jent, ch’gnē ingcuntra alla compagnia d’Genofefa ēle dui pellegrings cung mazzes lungies DeclaraJM, SantaGenofefa1878:103 (Badia); h) l lin ie unì apëina n dëit lonch l liŋ íe uní a̤pá̤ina̤ n dá̤it loŋk RifesserJB, SurëdlPlueia1879:108 (grd.)
2 che si estende nel tempo, che dura molto o da molto (gad. B 1763; A 1879; A 1895; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; Q/K/F 1983; C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ lungo Ⓓ lang ◇ a) Ch’al i dais dër vita lungia / Ch’al sides ai gragn, ai pici dlungia Ch’Al i dì dar vita lungia / Ch’Al sì ai grain, ai pitsi dlungia PescostaC, SonëtCoratBadia1852:2 (Badia); b) Gio volesse formai e forandìe / Dapò ve n sone de lenc e bie. Io volössö formài ö forandiö / Dapò ving sonö dö lönc ö biö. ZacchiaGB, CianzonSonador1858-1995:164 (bra.); c) Entant ge saea a Cianbolfin sot letiera l temp lènch Intant ğe saea a Čanbolfin sot letiera l temp lenk BrunelG, Cianbolpin1866:21 (caz.); d) n iade lunch, de fadia y plëgn de prighi ‘ng iade lunc, d’fadìa e plengn’ d’prigoi DeclaraJM, SantaGenofefa1878:77 (Badia); e) Ahi! set agn lungiscims messëi sté zënza n bocun de pan, zënza n ciöm de guant ahi! sett angn’ lunghissimi m’ssei ste zenza ‘ng buccung d’pang, zenza ‘ng ceum d’guant DeclaraJM, SantaGenofefa1878:96 (Badia); f) Insciö descedâ sö chël möt demorvëia l’alegria de chi da past, y le lunch pité dl pere y dla uma á baraté ciará cun vera ligrëza Ingsceou descedā sou chel mutt d’morvouia l’allegrìa d’chi da past, e ‘l lunc pittè d’l pere e d’la uma à barattè cearà cung vera ligrezza DeclaraJM, SantaGenofefa1878:102 (Badia); g) Ma la longia suta à fat gran dann sula campanies ma̤ la̤ lóndya̤ súta̤ a fat gran dan su la̤ ka̤mpányęs RifesserJB, SurëdlPlueia1879:108 (grd.).

lonch (grd., fas., bra., moe., fod., LD) ↦ lonch.

lönesc (gad., mar.) ↦ lunesc.

lonfer (mar.) ↦ infern.

Longega 6 1858 Longega (PescostaC, BonesEghes1858-1994:229)
gad. Longega Badia Lungega grd. Longega amp. Longega LD Longega
topon.
paesino all’imbocco della val di marebbe (gad. DLS 2002, grd. F 2002, amp. DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ Longega Ⓓ Zwischenwasser ◇ a) os dal me sëch, passede Col Maladët, / sa Morin Rot da Calfosch a bëre ega, / y che fosses jön funz de Marou o a Longega! os dal mè sëch, passed’ Côl Maladët, / sa Morin Rot da Calfosch a bëir’ ega, / y che fosses jö in funz de Marô o a Longega! PescostaC, BonesEghes1858-1994:229 (Badia).

Longega (gad., grd., amp., LD) ↦ Longega.

longo (amp.) ↦ lonch.

Lont Ⓔ dtir. (Unter)Lånd 6 1850 Lond (DeclaraJM, TCazöla1850*-2013:267)
gad. Lont Badia Lont grd. Lont fas. Lont LD lont
topon.
la valle dell’adige fra bolzano e salorno (gad. DLS 2002, grd. Ma 1953, fas. DA 1973; Mz 1976; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ Bassa Atesina Ⓓ Unterland ◇ bevanda dl Lont (bevanda) (Badia).

Lont (gad., Badia, grd., fas., LD) ↦ Lont.

lontan Ⓔ it. lontano 6 1832 lontan (HallerJTh, FigliolProdigoCAZ1832:144)
fas. lontan caz. lontan moe. lontan amp. lontan
avv.
esprime un rapporto spaziale, temporale o ideale definito dagli effetti di una distanza relativamente notevole (fas., amp.) Ⓘ lontano, distante Ⓓ weit weg, entfernt, fern ◇ a) E canche l’era amò lontan, so père l’à vedù, e menà a compascion l’é coret encontra E canche l’era amó lontan, so pére l’a vedú, e mená a compassion l’é corrét incontra HallerJTh, FigliolProdigoCAZ1832:145 (caz.); b) ‘L é una bestia molto trista / Da stà senpre da lontan. Le una bestia molto trista / Da sta sempre da lontan. Anonim, ManageriaComunal1873-1973:32 (amp.); c) Del somaro ra scalzades / Signor, tien da nos lontan. Del somaro ra scalzades / Signor, tien a nos lontan. Anonim, ManageriaComunal1873-1973:40 (amp.) ☝ dalonc
agg. Ⓜ lontans, lontana, lontanes
che dista, che è lontano (fas. DA 1973, amp.) Ⓘ lontano, remoto, distante Ⓓ entfernt, fern ◇ a) E dò no tropes dis dapò, che l’à abù sturtà dut ensema, l’é se n jit en n paìsc lontan E do no tropes di dapó, che l’a abú sturtá dut insema, l’e s’ inshid in un paish lontan HallerJTh, FigliolProdigoCAZ1832:144 (caz.); b) chest fi più jon dò zeche dis l’à tout sù la sia robes, e l’é se n jit, e l’é ruà te n paìsc forestier lontan chest fì plu joug doò seche dis l’ha tout su la sia robes, e l’è sin git, e l’è ruà te ung paìs forestier lontang SoraperraA, FiProdigoCAZ1841-1986:245 (caz.) ☝ dalonc.

lontan (fas., caz., moe., amp.) ↦ lontan.

lontananza Ⓔ it. lontananza (da LONGITĀNUS) (EWD 4, 243) 6 1878 lontananza (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:85)
gad. lontananza mar. lontananza Badia lontananza grd. luntananza fas. lontananza fod. lontanánza col. lontananza LD lontananza
s.f. Ⓜ lontananzes
stato, condizione di chi, di ciò che è lontano nello spazio (gad. A 1879; Ma 1950; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; DLS 2002; Ms 2005, LD DLS 2002) Ⓘ distanza, lontananza Ⓓ Entfernung, Weite ◇ a) le laut söl liber da cianties devotes, en pert fates da d’ëra, che sospirâ la lontananza dl sposo ‘l laut soul lib’r da cianties d’votes, impert fattes da d’ella, che sospirā la lontananza d’l’ sposo DeclaraJM, SantaGenofefa1878:85 (Badia); b) Le conte ne zedô inciamó ne y i dij: pënsa cotan d’agn, che t’as, conscidra la lontananza dla strada, la ria sajun L’conte nè zedō inciamòne e i disc’: pengſa cutangn’ d’angn’, ch’t’ ās, considera la lontananza d’la strada, la rìa sajung DeclaraJM, SantaGenofefa1878:110 (Badia).

lontananza (gad., mar., Badia, fas., col., LD) ↦ lonta-

nanza.

lontanánza (fod.) ↦ lontananza.

loo (amp.) ↦ louf.

lore (amp.) ↦ lori.

lorënt (gad., Badia) ↦ rovent.

lores (grd.) ↦ lors.

Loret 6 1850 Lorett (DeclaraJM, TCazöla1850*-2013:266)
gad. Loret Badia Loret