Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/526

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


intenzion
491


oŝ, iǹ somma i suǹ stanc de stè inte quest lett. DeRüM, Poste BëinDormì1833-1995:256 (MdR); b) Iö l’oresse o tüt blanch o tüt ros, in soma d’un corù. Jeu l’oresse o tüt blanc o tüt ross, iǹ somma d’uǹ corù. DeRüM, Mercadant1833-1995:286 (MdR); c) Sü ciavëis fosc grëc, le frunt alt, i edli gragn y vis, le nes n pü’ gumbe, la bocia picera, insoma düc i trac dl müs é retrac dl pere Sū ciaveis fosc’ grattg’, ‘l frunt alt, i oudli grangn’ e vīs, l nēs ‘ng pū gumbe, la boccia piccera, in somma duttg’ i trattg’ d’l mus è retrattg’ d’l pere DeclaraJM, SantaGenofefa1878:94 (Badia).

insoma (gad., col., amp., LD) ↦ insoma.

inson (amp.) ↦ insom.

inśoneà (amp.) ↦ enjenedlé.

insos (col.) ↦ ensouz.

insous (moe.) ↦ ensois.

inspirà (col., amp.) ↦ inspiré.

inspirar (bra.) ↦ inspiré.

inspiré Ⓔ it. inspirare ‹ ĪNSPĪRĀRE (EWD 4, 92) 6 1873 inspirà (Anonim, PrimaRapresentanza1873*-1973:27)
gad. ispiré Badia inspiré grd. nspiré fas. inspirèr bra. inspirar fod. nspiré col. inspirà amp. inspirà LD inspiré
v.tr. Ⓜ inspireia
suggerire, consigliare, indurre a far qualche cosa (gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966; DLS 2002, grd. A 1879; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99, fod. A 1879; DLS 2002, amp. A 1879, LD DLS 2002) Ⓘ ispirare Ⓓ inspirieren ◇ a) Śà, saon che in conpagnia / De ra tigre t’as lourà / E che ‘l estro in poesia / El nosc jato t’à inspirà. Zà, săon che in compagnia / Dera tigre, tas lourà / E chel’ estro in poesia / El nòsc, giatto tà inspirà. Anonim, PrimaRapresentanza1873*-1973:27 (amp.); b) "Lascede de baudié, y godessela tl Signur", dijôl y sciöch’ al foss ispiré da Idî "Lascede de baudiè, e gedess’la nel Signur", dijōle e sceocch’ el foss inspirè da Iddì DeclaraJM, SantaGenofefa1878:113 (Badia); c) Ai peri spo y ales umes i racomanâra d’i dé na bona educaziun a sü fis, d’i trá sö tla s. religiun y devoziun cristiana, d’ispiré spezialmënter na gran devoziun a Maria Ai peresc’ spo e alles umes i raccomanāla di dè na bona educaziung a su fiis, d’i tra sou t’ la s. Religiung e devoziung cristiana, d’inspirè spezialment’r na grang devoziung a Maria DeclaraJM, SantaGenofefa1878:121 (Badia)
inspiré ite (gad.) Ⓘ ispirare Ⓓ vermitteln ◇ a) La vita dl uomo foss massa pesocia y döra zënza la dërta fede en Dî, y i mesi de salvëza da Gejú C. Chësc ispirei ite por tëmp a üsc mituns. La vita d’l uomo foss’ massa pſoccia e dura zenza la derta fede in Dì, e i mezzi d’salvezza da Gesù C. Chesc’ inspirei ite pur temp a ousc’ mittungs. DeclaraJM, SantaGenofefa1878:121 (Badia).

inspiré (Badia, LD) ↦ inspiré.

inspirèr (fas.) ↦ inspiré.

Inspruch (fod., amp.) ↦ Dispruch.

instà (grd.) ↦ isté.

instalà (col., amp.) ↦ instalé.

instalé Ⓔ it. installare 6 1873 instalade p.p. m.pl. (Anonim, Monumento1873:1)
gad. istalé Badia istalé grd. nstalé fod. nstalé col. instalà amp. instalà LD instalé
v.tr. Ⓜ instaleia
stabilire (per lo più solennemente) in una carica, in una dignità, in un ufficio ecclesiastico (gad. DLS 2002, grd. DLS 2002, fod. DLS 2002; Ms 2005, amp., LD DLS 2002) Ⓘ installare Ⓓ installieren, anschließen
p.p. come agg. Ⓜ instalés, instaleda, instaledes
collocato in una particolare funzione (amp.) Ⓘ installato Ⓓ installiert ◇ a) Apena instalade / I à vorù tacà man, / Da vere intressade, / Intor a carne e el pan. Appena installade / I á vorrú taccá man, / Da vere intressade, / Intor a carne e el pan. Anonim, Monumento1873:1 (amp.).

instalé (LD) ↦ instalé.

instanza (MdR) ↦ istanza.

instës (gad., Badia, MdR) ↦ enstes.

instituí (Badia) ↦ istituì.

instradà (col.) ↦ enstradé.

instradé (gad.) ↦ enstradé.

instradè (Badia) ↦ enstradé.

instruí (Badia) ↦ istruì.

instruì (MdR) ↦ istruì.

instruziun (Badia, MdR) ↦ istruzion.

insù (grd., col.) ↦ ensù.

insuz (gad., Badia) ↦ ensouz.

int (moe.) ↦ ite.

intaèr (caz.) ↦ entaèr.

intaià (col., amp.) ↦ entaié.

intaié (gad., Badia) ↦ entaié.

intamez (col.) ↦ entamez.

intan (gad., Badia) ↦ entant.

intant (bra., col., MdR) ↦ entant.

intanto (amp.) ↦ entant.

intardié (gad.) ↦ entardivé.

intardivà (col.) ↦ entardivé.

intardivé (Badia) ↦ entardivé.

intardivèr (caz.) ↦ entardivé.

intaresso (amp.) ↦ interes.

inte (MdR) ↦ te2.

intende (col., amp.) ↦ entene.

intendimënt (gad., Badia) ↦ entendiment.

intendó (Badia) ↦ entendoul.

intendô (gad.) ↦ entendoul.

intëne (gad., Badia, MdR) ↦ entene.

intener (caz.) ↦ entene.

intënje (gad., Badia) ↦ entenje.

intenjer (caz.) ↦ entenjer.

intenśe (col., amp.) ↦ entenje.

intenzion Ⓔ it. intenzione ‹ INTENTIŌ (EWD 4, 100) 6 1807 intention (PlonerM, Erzählung5GRD1807:48)
gad. intenziun mar. entonziun Badia intenziun grd. ntenzion fas. intenzion caz. intenzion fod. ntenzion amp. intenzion LD intenzion
s.f. Ⓜ intenzions
orientamento, tendenza a compiere un determinato atto (gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; Pe 1973; P/M 1985; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ intenzione Ⓓ Absicht, Vorsatz ◇ a) L cunfessëur cherdova, che l amalà ëssa bona ntenzion de sudesfé ai debitëurs L’cunfessœur kerdòva, kœ l’ammalà avæssa bona intention de sodeschfè ai debitœurs PlonerM, Erzählung5GRD1807:48 (grd.); b) Le confessur cherdô, che l’amaré ess la bona intenziun de sodesfá ai crediturs ‘L confessúr cherdô, ch’l’amaré ess la bona intenziuŋ de sodeŝfé ai creditúrs PlonerM, Erzäh- lung5BAD1856:26 (Badia); c) El confessor cardea, che ‘l pensasse dassen (aesse proprio intenzion) de sodisfà i creditore El confessor cardeva, che ‘l pensasse da senn (avesse proprio intenzion) de soddisfá i creditore PlonerM, Erzählung5AMP1856:26 (amp.); d) L confessour cherdëva, che l malé assa la bona ntenzion de paié ju i debic ‘L confessour cherdeva, che l’amalé avessa la bona intenzioŋ de paye ĝiú i debitŝ PlonerM, Erzählung5FOD1856:27 (fod.); e) Enjignà n bon let a chest brao tous, l’à dit chel che l’aea menà, perché l’à intenzion de dormir chiò. Insigna un bon let a chist brau tous, la dit chelche la ea mená, perche la