Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/518

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


inclinazion
483


gad. inaspetatamënter Badia inaspetatamënter
avv.
in un modo e in un momento imprevedibile (gad.) Ⓘ inaspettatamente Ⓓ unerwartet ◇ a) ’Cër mesanöt, inaspetatamënter, vëgnel batü pro le vider de chë ria picia finestra Cear mezza noutt, inaspettatament’r, vegnel battù pro ‘l vider de che ria piccea finestra DeclaraJM, SantaGenofefa1878:20 (Badia).

inaspetatamënter (gad., Badia) ↦ inaspetatamen-

ter.

inavant (moe.) ↦ inant.

inbalsamà (amp.) ↦ imbalsamé.

inbate (amp.) ↦ embate.

inbriagon (amp.) ↦ embriagon.

inbrocià (amp.) ↦ embrocé.

inbroià (amp.) ↦ embroié.

inbroion (amp.) ↦ embroion.

incá (gad., Badia) ↦ encà.

incà (bra., MdR) ↦ encà.

incagà (col.) ↦ encheghé.

incamerà (col.) ↦ incameré.

incameré Ⓔ it. incamerare 6 1870 incamerà (AgostiniM, Dialogo1870*-2013:432)
col. incamerà
v.tr. Ⓜ incamereia
devolvere allo stato il possesso di beni già appartenenti a privati, a società o a enti pubblici (col.) Ⓘ incamerare Ⓓ einziehen ◇ a) I é restai incantai a sentì il nuovo prezzo del sal, del tabach, la carta, la imposta su la masena, e po incamerà i beni da le gejie I è restai incantai a sentì il nuovo prezzo del sal, del tabac, la carta, la imposta sulla másena, e po’ incamerà i beni dalle gesie AgostiniM, Dialogo1870*-2013:432 (col.).

incandenó (gad.) ↦ encandenò.

incandenò (Badia, MdR) ↦ encandenò.

incantà (col., amp.) ↦ incanté.

incanté Ⓔ it. incantare ‹ INCANTĀRE (EWD 4, 57) 6 1844 incanta 3 (DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:117)
gad. incanté mar. encanté Badia incantè grd. ncanté fas. encantèr caz. encantèr, incantèr bra. encantar moe. encantar fod. ncanté col. incantà amp. incantà LD incanté
v.tr. Ⓜ incanteia
privare qualcuno della coscienza o della volontà per mezzo di arti o formule magiche (gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ incantare Ⓓ bezaubern, verzaubern ◇ a) Come zeoles ‘l é dopio, / inz’ i voe el i ra fesc, / el i incanta, / el i dà ‘l opio, / el i torze d’ogni ves. Come z̄éoles l’e dópio, / inz̄’ i voe el i ra fèsc, / el i incanta, / el i da l’òpio, / el i tòrz̄e d’ògni vès. DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:117 (amp.)
p.p. come agg. Ⓜ incantés, incanteda, incantedes
riempito di ammirazione, di stupore, di rapimento (anche in senso negativo) (gad., grd. F 2002, fas. DA 1973; Mz 1976; DILF 2013, fod. Ms 2005) Ⓘ incantato, sorpreso Ⓓ fasziniert, verblüfft ◇ a) Canche l’à vedù l’é restà incantà, e a un vers ence sperdù, che l se pissèa: "Mostegno, olà saré mai ruà." Kan ke l a vedù l é restà nkantà e a un vers enče sperdù, ke l se pisea: mostegno, olà sere mai rua BrunelG, Cianbolpin1866:3 (caz.); b) I é restai incantai a sentì il nuovo prezzo del sal, del tabach, la carta, la imposta su la masena I è restai incantai a sentì il nuovo prezzo del sal, del tabac, la carta, la imposta sulla másena AgostiniM, Dialogo1870*-2013:432 (col.); c) y ël scutâ pro scomöt y incanté e el scoltā pro scommout e incantè DeclaraJM, SantaGenofefa1878:97 (Badia).

incanté (gad., LD) ↦ incanté.

incantè (Badia) ↦ incanté.

incantèr (caz.) ↦ encantèr.

incapaze Ⓔ it. incapace 6 1878 incapaze (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:12)
gad. incapaze Badia incapaze fas. incapaze fod. incapaze
agg. Ⓜ incapazi, incapaza, incapazes
che non sa, non è capace di fare qualcosa (gad., fas. DLS 2002; DILF 2013, fod. Ms 2005) Ⓘ incapace Ⓓ unfähig ◇ a) plëgn de compasciun y generus, mo cun dötes chëstes virtus incapaze da se gorné le sënn spezialmënter sce tizé da gelosia plengn’ de compassiung e generoso, mo cung duttes chestes virtūs incapaze de se gornè ‘l senn spezialment’r se tizzè da gelosìa DeclaraJM, SantaGenofefa1878:12 (Badia).

incapaze (gad., Badia, fas., fod.) ↦ incapaze.

ince (gad., fod.) ↦ ence.

inće (mar., Badia, MdR) ↦ ence.

incenjara (gad.) ↦ incenjera.

incenjera Ⓔ deriv. di incens (EWD 4, 109) 6 1879 incensara (PescostaC, MëssaPescosta1879:5)
gad. incenjara mar. ancionsciara Badia inzanjara grd. ncenjiera, ncenjea
s.f. Ⓜ incenjeres
recipiente per bruciare l’incenso e distribuirne il fumo odoroso (gad. Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998, grd. F 2002) Ⓘ incensiere, turibolo Ⓓ Weihrauchfass ◇ a) Cater mituns cun cota y gonela / L’incenjara porti y la navicela Cattr mittung cong cotta e gonella / L’incensara porti e la navicella PescostaC, MëssaPescosta1879:5 (Badia).

incër (gad.) ↦ incërch.

incercené (gad.) ↦ encercené.

incercenè (Badia) ↦ encercené.

incërch (gad., Badia) ↦ encerch.

incëria (gad., Badia) ↦ encervia.

inché (caz.) ↦ encuei.

inchegar (moe.) ↦ encheghé.

incheghèr (caz.) ↦ encheghé.

incherscimun (gad., Badia) ↦ encherscedum.

incherscior (gad., Badia) ↦ encherscioul.

inchin (fas.) ↦ enchin.

inchina † (Badia) ↦ incina.

inchinamai † (Badia) ↦ incinamai.

inciamó (gad., Badia) ↦ enciamò.

inćiamò (MdR) ↦ enciamò.

incina (gad., Badia) ↦ enchin.

incinamai (gad., Badia) ↦ enchinamai.

inciocà (col., amp.) ↦ encioché.

incioché (gad.) ↦ encioché.

inćiochè (MdR) ↦ encioché.

inciochèr (caz.) ↦ encioché.

inciorní (Badia) ↦ enciornì.

inciuché (Badia) ↦ encioché.

inciurní (gad.) ↦ enciornì.

inciurnida (gad., Badia) ↦ enciornida.

inclinazion Ⓔ it. inclinazione (EWD 4, 63) 6 1878 inclinaziungs pl. (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:38)
gad. inclinaziun Badia inclinaziun grd. ntlinazion fas. inclinazion
s.f. Ⓜ inclinazions
caratteristica psicologica individuale che motiva la direzione o l’assunzione di un comportamento (gad. P/P 1966, grd. F 2002, fas. DILF 2013) Ⓘ inclinazione Ⓓ Neigung ◇ a) Le laur cun diligënza ne n’é ma na fortëza cuntra les tentaziuns y ries inclinaziuns, mo al é