Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/435

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


fatossuo
400


fatossuo (fod.) ↦ fatossie.

fau (gad.) ↦ faa.

fauc Ⓔ FALX (EWD 3, 195) 6 1858 fautsch (ZacchiaGB, MärchenSagen1858*:1)
gad. falc mar. falc grd. fauc fas. fauc bra. fauc fod. fauc col. fauz amp. fouze LD fauc
s.f. Ⓜ fauc
attrezzo per tagliare a mano cereali o erba (gad. A 1879; G 1923; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; G 1923; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; G 1923; T 1934; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005DLS 2002, amp. A 1879; Mj 1929; Q/K/F 1983; C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ falce Ⓓ Sense ◇ a) Ma chest no l se a sperdù e l’é jit sobit a tor la fauc e canche le molaa ite na man per verjer l’usc al ge la taaa via con la fauc. Mo chöst nol sö a sperdù ö lö schit sobit a tor la fautsch ö chan chö lö molloô itö una maŋ per verser l’usch al gö lö taaa via con la fautsch. ZacchiaGB, MärchenSagen1858*:1 (bra.).

fauc (grd., fas., bra., fod., LD) ↦ fauc.

faure (fas., bra.) ↦ fever.

fauré Ⓔ FEBR(U)ĀRIUS (EWD 3, 287; http://www.atilf.fr/DERom/entree/Fe’Brari-u) 6 1763 forà ‘februarius’ (Bartolomei1763-1976:81)
gad. forá mar. forá Badia forá grd. fauré fas. firé moe. firè fod. faurè col. febraro amp. febraro LD fauré MdR forà
s.m. sg.
secondo mese dell’anno, di ventotto giorni (gad. B 1763; A 1879; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; T 1934; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; Q/K/F 1983; C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002, MdR) Ⓘ febbraio Ⓓ Februar ◇ a) Da l’ultima tüa lëtra de le 12 de forà vëighi che t’as avü la fortüna d’arpè tüć i libri de to signur Berba Da l’ultima tüa lëttra de le 12 de forà vëighi che t’ has avü la fortüna d’arpè tütg i libri de tò Signur Bärba DeRüM, Libri1833-1995:285 (MdR).

fauré (grd., LD) ↦ fauré.

faurè (fod.) ↦ fauré.

faus (fas.) ↦ fauz.

faussità (fas.) ↦ fauzité.

fauz (col.) ↦ fauc.

fauz Ⓔ FALSUS (EWD 3, 200) 6 1763 faltz ‘falsus’ (Bartolomei1763-1976:79)
gad. falz mar. falz Badia falz grd. fauz fas. faus fod. fauz amp. fouzo LD fauz
agg. Ⓜ fauc, fauza, fauzes
1 che è artificiale, che non è autentico (gad. B 1763; A 1879; A 1895; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; T 1934; Pe 1973; P/M 1985; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; Q/K/F 1983; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ finto, simulato, falso Ⓓ unecht, vorgetäuscht, falsch ◇ a) Al sintiará n plajëi falz El sintirà ‘ng plajei falz DeclaraJM, SantaGenofefa1878:124 (Badia)
2 di cui i comportamenti e le cui parole sono ingannevoli (gad. V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. P/M 1985; DLS 2002; Ms 2005, amp. DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ falso Ⓓ falsch ◇ a) T’es furbo, t’es fauzon / t’es plen de bufonerie Tes furbo, tes fauzong / tes pleng de bufonerie PezzeiJF, TTolpei1805-2010:191 (fod.); b) Tu ies fauza, tu ies fina, / Tu ies furba, malandrina Tu ies fauza, tu ies fina, / Tu ies furba, malandrina PlonerM, BepoMahlknecht1821*-1915:58 (grd.)
falso.

fauz (grd., fod., LD) ↦ fauz.

fauzigola Ⓔ FALCĪCULA, 3156 (Q/K/F 1983:128) 6 1860 fouzigores pl. (DegasperF, ARaMeNoiza1860*-1975:109)
amp. fouzigora
s.f. Ⓜ fauzigoles
insetto ortottero degli acridoidei e locustoidei (amp. Mj 1929; Q/K/F 1983; C 1986; DLS 2002) Ⓘ locusta, cavalletta Ⓓ Heuschrecke ◇ a) Par a cejes che res cianta / ra fouzigores ca e là… Par a ciegies che res cianta / ra fouzigores cà e là… DegasperF, ARaMeNoiza1860*-1975:109 (amp.).

fauzità (grd.) ↦ fauzité.

fauzité Ⓔ deriv. di fauz (Lardschneider 1933:102) 6 1833 falsités pl. (DeRüM, AldìNiaSignurCurat1833-1995:266)
gad. falsité mar. falsité Badia falsité grd. fauzità fas. faussità fod. fauzité, falsité amp. falsità LD fauzité MdR falsité
s.f. Ⓜ fauzités
mancanza di lealtà (gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. R 1914/99; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879, LD DLS 2002, MdR) Ⓘ falsità Ⓓ Falschheit ◇ a) e n’i amonësce con tüt le rigor alincuntra a schivé les baujies, les falsitês, l’ingianamënt e n’i ammonësce coǹ tüt le rigor a l’incuntra a schivé les baúĝìes, les falsités, l’ingiannamënt DeRüM, AldìNiaSignurCurat1833-1995:266 (MdR).

fauzité (fod., LD) ↦ fauzité.

fava Ⓔ FABA (EWD 3, 183; http://www.atilf.fr/DERom/entree/’FaB-a) 6 1763 farina de faos pl. ‘lomentum’; faves pl. ‘faba’ (Bartolomei1763-1976:80)
gad. faa, fau mar. fao Badia faa grd. fava fas. fèa caz. fava bra. fava, faa fod. fava amp. faa LD fava
s.f. Ⓜ faves
pianta erbacea delle leguminose papilionacee (vicia faba) (gad. B 1763; A 1879; A 1895; G 1923; Ma 1950; P/P 1966; Pi 1967; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; G 1923; T 1934; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; Q/K/F 1983; C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ fava Ⓓ Saubohne ◇ a) L’é na chegoza o na fava / L disc Tonele de Grava. L è na kegóza o na fava / L dis Tonele de Grava. BrunelG, MusciatSalin1845:8 (bra.)
vegnì tla fava (grd.) Ⓘ toccare gli interessi di un altro (spec. riguardo a donne) Ⓓ in die Quere kommen ◇ a) Tu ne unì plu te mi fava, / O te acuse pra ti ava! Tu ne unì plu te mi fava, / O te akuse pra ti ava! PlonerM, BepoMahlknecht1821*-1915:57 (grd.).

fava (grd., caz., bra., fod., LD) ↦ fava.

favá (gad., Badia) ↦ favé.

favar (col.) ↦ favé.

favé Ⓔ FABĀRIUM (EWD 3, 184) 6 1848 favà (PescostaC, Schützenlied1848-1994:222)
gad. favá mar. fao Badia favá grd. favé fas. favé, faé fod. favè col. favar
s.m. Ⓜ favés
caratteristica impalcatura verticale per l’essiccazione delle fave, tipica del tirolo e della carinzia (gad. P/P 1966; V/P 1998, grd. G 1923; L 1933; F 2002, fas. R 1914/99, fod. P/M 1985; Pz 1989; Ms 2005) Ⓘ graticcio, arpa Ⓓ Histe ◇ culeté al favé (culeté) (Badia).

favé (grd., fas., MdR) ↦ favé.