Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/258

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


corpet
223


gnun, che cuntra l’onur de süa corona cometess valch da chël en la å devẹntè un rẹgǫrǫsissimo pẹrsẹghitadù de vignun, che contra l’ǫnur de süa cǫrǫna cǫmmẹttẹssa valc da cal in là PescostaC, DecameronIXCor1875:654 (Badia); d) é deventé n severiscim persecutor de ogniun che contra l onour de la corona cometëssa velch da chël’ outa nlà. è deventè uṅ ševerissimo persecuto̮r de ognuṅ che contra l’ono̮ur della coronå commettassa velc da call’ outa in là. PescostaC, DecameronIXFOD1875:655 (fod.)
3 nel cattolicesimo, pratica devota consistente nella recitazione di tre gruppi di cinque decine di ave marie (gad. A 1879; A 1895; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1923; L 1933; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; Q/K/F 1982; C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ rosario Ⓓ Rosenkranz ◇ a) Do le cené y la corona / sciöch’ al foss te na morona / stôl iló taché / finch’ al gnô ciamé. Dô l’cenè y la corona / scioch’ al foss te na murona / stêl ilò tachè / finch’ al gnê ćiamè. PiccolruazA, Scassada1848-1978:70 (Badia).

corona (gad., mar., Badia, fas., moe., fod., amp., LD) ↦

corona.

coronar (bra.) ↦ coroné.

coroné Ⓔ it. coronare ‹ CORŌNĀRE (EWD 2, 282) 6 1865 coroneis 5 (DeclaraJM, MëssaGrossrubatscher1865:1)
gad. coroné Badia coronè grd. curoné fas. coronèr bra. coronar
v.tr. Ⓜ coroneia
cingere di corona, di ghirlanda e simili (gad. P/P 1966, grd. L 1933; Ma 1953; F 2002, fas. R 1914/99; Mz 1976; DILF 2013) Ⓘ coronare Ⓓ krönen ◇ a) Coronëis incö le bel cor / De reverendi veci proi / De nosta Patria ch’é le decor / De süa fortüna é i protocoi. Coroneis incoù ‘l bel Coro / D’Reverendi vecci Proi / D’nosta Patria ch’è ‘l decoro / D’sua fortuna e i protocoi. DeclaraJM, MëssaGrossrubatscher1865:1 (Badia).

coroné (gad.) ↦ coroné.

coronè (Badia) ↦ coroné.

coronèr (fas.) ↦ coroné.

corot Ⓔ it. corrotto 6 1833 corrotg pl. (DeRüM, AldìNiaSignurCurat1833-1995:265)
MdR corot
agg. Ⓜ coroc, corota, corotes
guasto spiritualmente e moralmente, depravato, vizioso (MdR) Ⓘ corrotto Ⓓ korrupt ◇ a) se tegnì con de bones persones, de converscè coi bugn, e de fugì i ri e coroć se tegni coǹ de bonnes persones, de converŝè coi bugn, e de fugì i rì e corrotg DeRüM, AldìNiaSignurCurat1833-1995:265 (MdR).

corot (MdR) ↦ corot.

corp Ⓔ CORPUS (EWD 2, 282) 6 1763 corp ‘cadaver’ (Bartolomei1763-1976:75)
gad. corp mar. corp Badia corp grd. corp fas. corp fod. corp amp. corpo LD corp MdR corp
s.m. Ⓜ corps
1 complesso degli organi che costituiscono la parte materiale e organica dell’uomo e degli animali (gad. B 1763; A 1879; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. T 1934; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; Q/K/F 1982; C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002, MdR) Ⓘ corpo Ⓓ Körper ◇ a) ch’ël é dessigü ćiamè por valch stato, olache abilitês e capazitês tant de le corp che de l’anima é nezesciaries ch’ël é de sigü çhiamè por valq stato, olà che abilités e capacités tant de le corp che de l’anima é necesŝaries DeRüM, AldìNiaSignurCurat1833-1995:269 (MdR); b) No pó esse, ch’el descore / ne ra so conversazios, / che se ‘l corpo ‘l é con lore, / el pensier ‘l é intor i bos. No po èse, ch’el descore / nera sò conversaz̄iós, / che se ‘l còrpo l’e con lore, / el pensiér l’e intór i bòs. DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:114 (amp.); c) An pó dí, che te n corp frësch y sann abitâl n spirit frësch y sann Ang po dì, che te ‘ng corp fresc e san abitale ‘ng spirito fresc e san DeclaraJM, TCazöla1850*-2013:266 (Badia); d) Jova al’ana, jova al corp se dé pesc cun prudënza, / Ruina l’ana, ruina l corp la truepa fraidumënza. S̿òva all’ ana, s̄òva al corp së dè pes̄ con prudënza, / Ruina l’ana, ruina ‘l còrp la truepa frëidumënza. PerathonerJA, Nseniamënt1865*:1 (grd.); e) insciö lasciarái ’ci iö tomé iló chësc corp mortal, che jará en malora, desco la iesta scarzada, mo i jará sö dal Pere en Cil, che me dará col tëmp n ater corp, plü bel y plü nobl de chësc ingsceou lascearai ci iou tomè illō chesc’ corp mortalè, ch’jarà immolora, desco la iesta scarzada, mo i jarà sou dal Pere in Ceìl, che mè darà col temp ‘ng n’at’r corp, plou bell e plou nob’l d’chesc’ DeclaraJM, SantaGenofefa1878:63 (Badia)
2 cadavere, salma (gad., grd.) Ⓘ corpo Ⓓ Leichnam, Leiche ◇ a) L corp dl Salvator te fossa vën metù. / Bradlon almanco śën la mort de nosc Gejù. El corp del Salvator te fossa veng mettû. / Bradlòng almancu deseng la mort de nosch Giesu. RungaudieP, LaStacions1813-1878:92 (grd.); b) Cazöla, probabl deach’ al fô muradú - é pelegriné a Loret - a Roma, da olach’ al á ince porté le corp de san Germano a S. Martin. Cazzoula, probabile dea, chal fó moradù - è pellegrinè a Lorett - a Roma, da ullacch’ el à incie portè ‘l corp d’S. Germano a S. marting. DeclaraJM, TCazöla1850*-2013:266 (Badia); c) Al fajô döt le poscibl por ciafé sö la fossa d’ëra, por jí iló a s’ la pité fora, y por trasporté so corp a n sepolcher plü onorevol. El fajō dutt ‘l possibile pur ceaffè sou la fossa d’ella, pur jì illò a s’ la pittè fora, e pur trasportè so corp ang sepolc’r plou onorevole. DeclaraJM, SantaGenofefa1878:88 (Badia)
corp sant (grd., MdR) Ⓘ corpo santo Ⓓ Katakombenheiliger ◇ a) Ël nes à mandà debant / su si spëises n corp sant. El nes a mandà de bant / su si spëises n korp sant. PlonerM, BepoMahlknecht1821*-1915:56 (grd.); b) Le medemo và na ota a Roma e pëtla n corp sant, ch’ël porta a ćiasa per vëne. Le medemmo va ‘na óta a Roma e pëttla ‘ǹ corp sant, ch’ël porta a çhiasa per vënne. DeRüM, CorpSant1833-1995:276 (MdR).

corp (gad., mar., Badia, grd., fas., fod., LD, MdR) ↦

corp.

corpet Ⓔ it. corpetto (EWD 2, 282) 6 1856 corpet (BrunelG, CianzonJentBona1856-2008:244)
gad. corpet mar. corpet Badia corpet grd. curpet fas. corpet bra. corpet fod. corpeto LD corpet
s.m. Ⓜ corpec
indumento maschile che si porta sotto la giacca e sopra la camicia (gad. A 1879; A 1895; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; T 1934; Pe 1973; P/M 1985; DLS 2002; Ms 2005, LD DLS 2002) Ⓘ corpetto, giacca Ⓓ Weste, Mieder, Jacke ◇ a) Ou! mena cà per chel gramial / Bianch; sora l ciaf! e sora l piet, / Sot’amba! A n auter dal corpet / Ros, e vestì da bandieral. Ohu! mena cà per chel gramial / Bianc; sora ‘l tgiaf! e sora ‘l piet, / Sott’ amba! A ‘n auter dal corpet / Ross, e vestì da bandieral. BrunelG, CianzonJentBona1856-2008:244 (bra.); b) y al vëgn ite dui soldas dala coraza - corpet d’aciá - curis, un cun n zavalí de füch en man e el vengn’ ite dui soldās dalla corazza - corpett d’acceà - corīs, ung cunung zavalì de fuc