Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/250

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


contra
215


assà, mo pur apparenza in pesc’. DeclaraJM, SantaGenofefa1878:9 (Badia).

contessa (gad., fas., fod.) ↦ contessa.

contia Ⓔ deriv. di conté ‘riferire parole o avvenimenti, specialmente a voce’ (EWD 2, 352) sul modello di ciantia ‘canzone’ ‹ cianté ‘cantare’ (GsellMM) 6 1858 contiö f. pl. (ZacchiaGB, ContieFasciane1858*:1)
gad. cuntia grd. cuntia fas. contìa bra. contìa LD contia
s.f. Ⓜ conties
narrazione di un fatto particolare, vero o inventato (gad. DLS 2002, grd. LS 2002, fas. R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, LD DLS 2002) Ⓘ storia, racconto Ⓓ Geschichte, Erzählung ◇ a) Contìe Fasciane. N’outa era […] Contiö Faschanö. Nòuta era […] ZacchiaGB, ContieFasciane1858*:1 (bra.).

contia (LD) ↦ contia.

contìa (fas., bra.) ↦ contia.

contigní (gad.) ↦ contegnì.

continuà (col., amp.) ↦ continué.

continuamenter Ⓔ it. continuamente (EWD 2, 264) 6 1878 continuament’r (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:38)
gad. continuamënter Badia continuamënter
avv.
in modo continuo, ininterrottamente, ripetutamente (gad.) Ⓘ continuamente Ⓓ dauernd, fortwährend ◇ a) Y defat, ch’ara s’â trat pro n’ausënza, o nezescité, de se tratigní continuamënter cun Dî, y en chisc rajonamënc de devoziun i passâ les ores snel sciöche momënc! E d’fatt, ch’ella s’ ā tratt pro n’auſenza, o necessitè, d’s’ trattegnì continuament’r con Dio, e in chisc’ rajonamentg’ de devoziung i passā les ores snell sceoucche momentg! DeclaraJM, SantaGenofefa1878:38 (Badia); b) insciö ê so cör continuamënter tormenté dal dübe y dal’inzertëza tirana ingsceou ē so cour continuament’r tormentè dal dubbio e dall’ inzertezza tiranna DeclaraJM, SantaGenofefa1878:82 (Badia).

continuamënter (gad., Badia) ↦ continuamenter.

continuar (bra.) ↦ continué.

continué Ⓔ it. continuare (EWD 2, 264) 6 1816 continua (PezzeiJF, UDapoz1816-2013:427)
gad. continué Badia continué grd. cuntinué fas. continuèr bra. continuar fod. continué col. continuà amp. continuà LD continué MdR continué
v.tr. Ⓜ continueia
andare avanti a fare qualcosa senza interruzioni (gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99, fod. A 1879; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879, LD DLS 2002, MdR) Ⓘ continuare Ⓓ fortfahren, fortsetzen ◇ a) e se vedarà n di / che se dëla continua a far cojì / un giorno vegnirà a se la rì e se vedera un Dì / che se alla continua a far cosi / un giorno vegnira a sella ri PezzeiJF, UDapoz1816-2013:427 (fod.); b) Y canch’ai continuâ da le damané, al é lové sö, y á dit ad ëi: Chël de os, che é zënza picé, i tires la pröma pera ados ad ëra. E chan ch’ai continuava d’ ‘l damané, al é lové sü, e ha dit ad ai: Cal de os, che é zanza pitgiö, i tire la prüma péra ados ad alla. HallerJTh, MadalenaBAD1832:154 (Badia); c) Po che ëi cuntinuova a l damandé, s’al derzà su, y à dit ad ëi Poché ei continuava al domandé, s’ hal derzà su, y ha dit a d’ei HallerJTh, MadalenaGRD1832:156 (grd.); d) Süa fomena le rejiava gonot dè de chëst, e dijova, che sc’ ël continuâ a fà chëst mestier, n’avrai tost plü nia Süa fomena le reŝiava gonót dè de quëst, e diŝòva, che ŝ’ ël continuâ a fa quëst mestier, n’avrai tost plü nìa DeRüM, VizBëire1833-1995:274 (MdR); e) "Ći ch’i à dit na ota, diji pö inćiamò", continuava le Perdicadù "Çhi ch’j’ha dit ‘na óta, diŝi peu inçhiamò", continuava le Perdicadù DeRüM, Perdica1833-1995:281 (MdR); f) M’é pissà taji che la va ben / E gio é continuà a magnar fegn. M’he pisà taži ke la va beng / E jo he kontinuà a magnar feng. BrunelG, MusciatSalin1845:3 (bra.); g) Patriote, dijeme, ancora cuanto / podareo continuà come finora? Patriote, digéme, ancora quanto / podareo continuà come finora? DegasperF, TenpeAdes1862-1974:474 (amp.); h) Chësta malatia, cuntinua l cumpere, ve parëis bën, che no sëis mo tan vedl. Chësta màlattia, continua ‘l cumpère, vë parëis bëŋ, che no sëis mò tàŋ vödl. VianUA, JanAmalà1864:200 (grd.); i) Spo ára continué: "Él duncue vëi, ch’al ne s’inröia, de nes avëi sconé?" Spo àla continuè: "Elle dunque vei, ch’el nè s’ n’ingruva, de nes avei sconè?" DeclaraJM, SantaGenofefa1878:104 (Badia) ☝ jì inant
p.p. come agg. Ⓜ continués, continueda, continuedes
esteso nello spazio o duraturo nel tempo senza interruzioni (gad.) Ⓘ continuato, ininterrotto Ⓓ fortgesetzt ◇ a) Porsura te rengraziëii dl gran amur, che te m’as porté i dis de maiú fortüna: y ví continué, oramai zelest porti te fossa cun me l’amur a te. Pur sura t’ ringrazi d’l grang amur, ch’t’ m’as portè i dìs de maiù fortuna: e vì continuè, oramai zeleste porti te fossa cung me l’amur tè. DeclaraJM, SantaGenofefa1878:23 (Badia).

continué (gad., Badia, fod., LD, MdR) ↦ continué.

continuèr (fas.) ↦ continué.

continuo Ⓔ it. continuo ‹ CONTINUUS (EWD 2, 264) 6 1878 continues f. pl. (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:13)
gad. continuo Badia continuo grd. continuo fod. continuo
agg. Ⓜ continui, continua, continues
senza interruzione temporale o spaziale (gad., grd. G 1923; L 1933; Ma 1953, fod. Pz 1989) Ⓘ continuo, ininterrotto Ⓓ fortwährend, ununterbrochen, dauernd ◇ a) Ince süa cira bela da angel ê desfigurada dales leghermes continues ch’i bagnâ i edli y degorô jö por le müs. Incie sua ceira bella da angelo ē sfigurada dalles legrimes continues, ch’i bagnā i oudli e degorò jou pur ‘l mūs. DeclaraJM, SantaGenofefa1878:13 (Badia).

continuo (gad., Badia, grd., fod.) ↦ continuo.

contlujiun (gad.) ↦ conclujion.

conto (amp.) ↦ cont.

contont (mar.) ↦ content.

contorn Ⓔ it. contorni 6 1878 i contorni m. pl. (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:3)
gad. contorno Badia contorno bra. contorn
s.m. Ⓜ contorns
adiacenze, dintorni (gad., bra. R 1914/99) Ⓘ contorno Ⓓ Umgebung ◇ a) Canch’al gnô le de che Genofefa dô s’un jí col grof êl afliziun y leghermes por döt le ciastel, y por i contorni Cang ch’el gnē ‘l dè, che Genofefa dò s’ ung jì col grof ēle affliziung e legrimes pur dutt ‘l ciastell, e pur i contorni DeclaraJM, SantaGenofefa1878:3 (Badia).

contorn (bra.) ↦ contorn.

contorno (gad., Badia) ↦ contorn.

contra Ⓔ CONTRĀ (EWD 2, 361) 6 1710 contra (Proclama1710-1991:167)
gad. cuntra mar. cuntra Badia cuntra grd. contra fas. contra caz. contra bra. contra fod. contra amp. contra LD contra MdR cuntra
prep.
1 indica movimento di opposizione o fig. di avversione o contrasto, oppure posizione antistante (gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; Q/K/F 1982; C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002, MdR) Ⓘ