Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/249

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


content
214


rì, che gonót n’é contëntg d’estr instëŝ ri DeRüM, AldìNiaSignurCurat1833-1995:264 (MdR); b) Sciöche t’ es inte focora, / te crëii ince defora; / sará contënc chi da Ju, / te ne fajaras bun onú. Sciöche t’ es inte focora, / te crëi inće defora; / sará cuntënć chi da Ju, / te ne fajarás bun onú. DeclaraJM, FCostamaiù1857-1988:8 (Badia); c) Ma non on fosc rajon d’esse contente?… / Ce dijeo śente? Ma non’ hon fosc rason d’esse contente?… / Cie digeo zente?… DegasperF, AgostinoCostantini1860:1 (amp.).

content (fas., caz., bra., fod., col., LD) ↦ content.

contënt (gad., MdR) ↦ content.

contentà (col., amp.) ↦ contenté.

contentar (bra., moe.) ↦ contenté.

contenté Ⓔ deriv. di content (EWD 2, 360) x it. contentare 6 1836 kontentar (BrunelG, Fenì1836-2013:354)
gad. contenté, acontenté mar. contenté Badia acuntenté, cuntentè grd. cuntenté fas. contentèr caz. contentèr bra. contentar moe. contentar fod. contenté col. contentà amp. contentà LD acontenté
v.tr. Ⓜ contenteia
rendere contento qualcuno acconsentendo a un suo desiderio o soddisfacendo una sua necessità, soddisfare (gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; Q/K/F 1982; C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ accontentare, soddisfare Ⓓ befriedigen, zufriedenstellen ◇ a) so père per el contentèr l’à fat la divijion de si aeres, e l ge l’à data. so père per el contentèr l’ha fat la divisiong dei sie avères, e ‘l ghiè l’ha data. SoraperraA, FiProdigoCAZ1841-1986:245 (caz.); b) e chëst so pere per l contenté i’ à fat fora le so pert de chël tánt, che l ava e cast so père per l’contenté gli ha fatt’ fora le so pèrt de cal tant, che l’ava DebertoM, FiProdigoFOD1841-1986:258 (fod.); c) Ala roba no purté no massa amor, no massa aric, / Sce la no te cuntënta, o te mostra, coche la ie jita, / T’ acumpanieiela mpo dlonch, y juda i dis de ti vita. Alla ròba no purtè no mass’ amor, no mass’ ariĉ, / Ŝë la no të cuntënta, o të mostra, cò chë la jè s̄ita, / T’ accumpanëla ’mpò dlonch, y s̄uda i dis de ti vita. PerathonerJA, Nseniamënt1865*:1 (grd.); d) "Mi Dî", dijera, "sides duncue laldé Osc sant inom, porcí che ëis ejaudí mies preghieres, ëis contenté düc i dejiders de mi cör "Mi Dì", disc’la, "sii dunque laldè Osc’ sant innom, purcicche ais esaudì mīs preghieres, ais contentè duttg’ i desideri d’mi cour DeclaraJM, SantaGenofefa1878:95 (Badia)
se contenté (gad. V/P 1998, grd. F 2002, fas. DA 1973; DILF 2013, fod. Pz 1989; Ms 2005, amp.) Ⓘ accontentarsi Ⓓ sich zufrieden geben, sich begnügen ◇ a) Son sentà su n ciuch, / Dapò me cogne contentar de aer / Per scrivania na crigna de armer Song sentà su n čuk, / Dapò me kogne kontentar de aèr / Per skrivania na krigna de armèr BrunelG, Fenì1836-2013:354 (bra.); b) Dala ciarestia, che fova, messova ël se cuntenté de maië cun chëla besties Dalla tgiàrestia, chë foa, mëssòva ël së cuntëntè de majë con chëlla bösties VianUA, FiProdigo1864:192 (grd.); c) dajeme vèlch da magnèr che me contente che che mai l’é. daʒ̉eme velk da magner, ke me kontente ke ke mai l è. BrunelG, Cianbolpin1866:16 (caz.); d) La jent se contenta. A S. Candido e Sillian le biave madure pressapuoch come a Col. La jent se contenta. a S. Candido e Sillian le biave madure press’ a puoc come a Col. AgostiniM, Dialogo1870*-2013:431 (col.); e) No ve lascio coscì presto / Ve lo śuro, nolafé / Contentae ades de chesto / El restante el sentirè. No ve lascio cosci presto / Velo zuro, no la’ fè / Contentae adès de chesto / El restante el sentirè. Anonim, ManageriaComunal1873-1973:38 (amp.); f) Contentesse cun chël tan, ch’ëis, sc’ al foss ’ci püch Cuntentesse cung chel tang, ch’ais, s’ el foss ’ci puc DeclaraJM, SantaGenofefa1878:119 (Badia).

contenté (gad., mar., fod.) ↦ contenté.

contentèr (fas., caz.) ↦ contenté.

contenteza Ⓔ it. contentezza (EWD 2, 360) 6 1821 kuntentëza (PlonerM, BepoMahlknecht1821*-1915:56)
gad. contentëza mar. contentëza Badia cuntentëza grd. cuntentëza fas. contenteza caz. contenteza fod. contentëza LD contenteza
s.f. Ⓜ contentezes
stato d’animo di chi è contento (gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; Pe 1973; P/M 1985; DLS 2002; Ms 2005, LD DLS 2002) Ⓘ contentezza Ⓓ Zufriedenheit ◇ a) Vo nes ëis mandà y dunà / San Benedët y si corp sant. / Chësc ie nosta cuntentëza Vo nes ëis mandà i dunà / San Benedët i si korp sant. / Këst ie nosta kuntentëza PlonerM, BepoMahlknecht1821*-1915:56 (grd.); b) L fant i à cuntà dut, cioè, che si fra ie ruà, y che l pere à cumandà de fé n gran gusté dla cuntentëza ‘L fànt jë hà cuntà dutt, cioè, che si frà jè ruà, y che l’père hà cumandà de fè uŋ gràŋ gustè dalla cuntëntezza VianUA, FiProdigo1864:193 (grd.); c) Dona Chenina da la contenteza la se à sentà jù te let e la domana: "Ma olà este po, Cianbolfin ?" Dona Kenina da la kontenteʒa la se a sentà su te let e la domana: "Ma olà este po, Čanbolfin ?" BrunelG, Cianbolpin1866:23 (caz.); d) Idî benedësces chësc pice laur, ch’al portes bi früc de benedisciun contentëza y bugn costüms te nosta amabla patria ladina. Iddì benedesce chesc’ picce laur, ch’el porte bi frutti de benedisiung contentezza e bongn’ costumi te nosta amabil patria ladina. DeclaraJM, SantaGenofefa1878:V (Badia).

contenteza (fas., caz., LD) ↦ contenteza.

contentëza (gad., mar., fod.) ↦ contenteza.

contento (amp.) ↦ content.

contèr (fas.) ↦ conté1.

contèr (fas., caz.) ↦ conté2.

contesa Ⓔ it. contesa 6 1873 contesa (Anonim, Monumento1873:3)
grd. cunteja amp. contesa
s.f. Ⓜ conteses
il disputare a parole o anche con i fatti; discussione vivace, contrasto, lite (grd. F 2002, amp.) Ⓘ alterco, contesa Ⓓ Streit, Wortwechsel ◇ a) E che basta disnoe, / E se voré anche e mesa; / El i n tira outre noe / E ‘l é stà fenì ra contesa. E che basta disnove, / E se vorré anche e mezza; / El in tira autre nove / E l’é stá fení ra contesa. Anonim, Monumento1873:3 (amp.).

contesa (amp.) ↦ contesa.

contessa Ⓔ it. contessa 6 1878 contessa (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:7)
gad. contessa fas. contessa fod. contessa
s.f. Ⓜ contesses
moglie di un conte (gad., fas. DILF 2013, fod. Ms 2005) Ⓘ contessa Ⓓ Gräfin ◇ b) Asvelt é le grof jö por les scalinades por azeté i ciavaliers y i mené tl salun dl recevimënt; intan che la contëssa döt spordüda salta te ciasadafüch a i arjigné le past Svelto è ‘l grof jou pur les scalinades pur azzettè i cavalieri e i menè t’ l sallung d’l receviment; intang che la contessa dutt spurduda salta te ciaſa da fuc a i arjignè ‘l past DeclaraJM, SantaGenofefa1878:7 (Badia); c) Do le comié da Sigfrid passâ la contëssa sü dis solitara, desconsolada assá, mo por aparënza en pesc. Dō ‘l comiè da Sigfrid passā la contessa su dis solitaria, desconsolada