Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/174

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


chel
139


seniëura vint toleri Una muta schœuna, kœ avòva vuœja dœ se maridè, a tgiappà da si segniœura vint Toleri PlonerM, Erzählung4GRD1807:46 (grd.); c) Tö as edli, che lomina Tö has ödli, che lumina PezzeiJF, MCamploj1819-2010:197 (Badia); d) Pere! déme mia pert, che me toca a mi. Pére! déme mia pert, che me tocca a mi. HallerJTh, FigliolProdigoFOD1832:151 (fod.); e) Mo i scrivans y farisei menâ adalerch pro ël na fomena, che fô stada ciatada en adultere Mo i scrivaigns e Fariséi menáa adarlerc pro al na fomena, che foa stada tgiatada in adulterio HallerJTh, MadalenaBAD1832:154 (Badia); f) In chëst cunt lascéme pa fà a me vos, perćì ch’iö conësce bëin la ostira, ch’é na brava fomena, e süa fia, che fej la chelerin, inće brava sco la uma. Iǹ quest cunt lascéme pa fà a me vos, perçhi ch’jeu connësce bëiǹ la ostira, ch’é ‘na brava fomena, e süa fìa, che feŝ la kellerin, inçhié brava sco la uma. DeRüM, BevundeBozaVin1833-1995:243 (MdR); g) Aha, mo ponsâi iu, / Cösc sará pa mio fre Jan / Co vá pa por cösc tru Aha mo pungsai iú / Cösch sarapa mio Frö Schang! / Co vapa por chōsch trú AgreiterT, ConLizonza1838-1967:130 (mar.); h) là da ra gran fame el se deśideraa pì otes, chel che magnaa i porziei ma negun no ghin dajea. là dara gran fame el se desiderava pi votes, chel che magnava i porcièi ma negun no ghin dageva. ConstantiniM, FiProdigoAMP1841-1986:255 (amp.); i) Na canzon voi bete śo / propio inz’ el dialeto nosc, / che ra intende ci che vó, / tanto ‘l furbo come ‘l gros. Na canz̄ón voi bete zò / pròpio inz’ el dialèto nòsc, / che ra intènde ci che vo, / tanto ‘l furbo come ‘l gròs. DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:110 (amp.); j) La scassada / busarada ch’â stafé n möt / ch’â spavënt da döt La scassada / busarada ch’â stafè un müt / ch’â spavënt da düt PiccolruazA, Scassada1848-1978:69 (Badia); k) Ogni tant na picola piova, che bagna n momento la crosta. Ogni tant una piccola piova, che bagna un momento la crosta. AgostiniM, Dialogo1870*-2013:431 (col.); l) spo i ái passé cun ciodi, che somëia les spines, che te conësces spo i ai passè cung ciodi, che someia les spines, ch’t’ conesces DeclaraJM, SantaGenofefa1878:74 (Badia).

che (gad., mar., Badia, grd., fas., caz., bra., moe., fod., col., amp., LD, MdR) ↦ che.

che (gad., mar.) ↦ chi.

che (fas., caz.) ↦ cie.

ché (MdR) ↦ chi.

chécen (fas.) ↦ cuecen.

chech (fas., caz.) ↦ cuech.

checio (mar.) ↦ cuecen.

chefar (amp.) ↦ cheifer.

chefer (gad., mar., Badia) ↦ cheifer.

chega (caz.) ↦ cuega.

chegadoi Ⓔ deriv. di cheghé (EWD 3, 25) 6 1828 chegadòj (PlonerM, VedlMut1828-1997:349)
gad. cagadú mar. cagadú Badia cagadú grd. chegadoi fas. chegadoi fod. chegadou col. chegadoi LD chegadoi
s.m. Ⓜ chegadois
apparecchio sanitario che elimina i rifiuti organici umani (gad. A 1879; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; Pz 1989; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ gabinetto, cesso Ⓓ Toilette, Klo, Klosett ◇ a) Sul chetum, o tla merda / Ve trarales tramedoi! / O, defin - te chegadoi! Sul cotum, o te la mèrda / Ve traràlles tramedòj! / O, defin’g - te chegadòj! PlonerM, VedlMut1828-1997:349 (grd.); b) Chël orghen ci n rumour! / Percì l à cane grane / E lerge de doi spane / Come l ro de chegadou! Cal orghen çh’ en remou! / Perçhi l’ha canne grane / E lergie de doi spanne / Come l’ró de cagadóu! PescostaC, OrghenPlie1843-2013:428 (fod.).

chegadoi (grd., fas., col., LD) ↦ chegadoi.

chegadou (fod.) ↦ chegadoi.

chegar (bra.) ↦ cheghé.

cheghé Ⓔ nordit. cagar ‹  CACĀRE (EWD 2, 24) 6 1821 keghè (PlonerM, BepoMahlknecht1821*-1915:59)
gad. caghé mar. caghé Badia caghé grd. cheghé fas. cheghèr bra. chegar fod. cheghé amp. cagà LD cheghé
v.intr. Ⓜ chega
defecare, andare di corpo (gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; T 1934; Pe 1973; P/M 1985; PZ 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; Q/K/F 1982; C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ cacare Ⓓ scheißen ◇ a) Dì diral: Oh lascia sté, / Va pa pu a cheghé. / Ulësse mefun me maridé. Di diral: O lasha ste, / Va pa pu a keghè. / Ulësse mefe me maridè. PlonerM, BepoMahlknecht1821*-1915:59 (grd.); b) Parché paura aea ogneun / Che en pe sie amò valgugn / A i far dar outa, a sciampar / E te brae a se chegar. Parkè paùra aéa ognùn / Ke n pie sie amò valgùn / A i far dar óuta, a šampár / E te brae a se kegár. BrunelG, MusciatSalin1845:7 (bra.).

cheghé (grd., fod., LD) ↦ cheghé.

cheghèr (fas.) ↦ cheghé.

chegoza Ⓔ deriv. di cheghé (MEWD 2005:103) 6 1845 kegózza (BrunelG, MusciatSalin1845:8)
fas. chegoza bra. chegoza
s.f. Ⓜ chegozes
frutto della rosa canina (fas. R 1914/99; DA 1973; Mz 1976) Ⓘ coccola della rosa canina Ⓓ Hagebutte ◇ a) Canche i e rué al pont de Poza, / L’à dat jù de n screpin na chegoza. Kanke i e rue al pont de Pozza, / La dat žu de ‘n skrepìn ‘na kegózza. BrunelG, MusciatSalin1845:8 (bra.).

chegoza (fas., bra.) ↦ chegoza.

chëie (mar.) ↦ cueie.

cheifer Ⓔ dtir. kêfεr (EWD 2, 100) 6 1873 Chèfár (Anonim, ManageriaComunal1873-1973:34)
gad. chefer mar. chefer Badia chefer grd. chëifer fas. cheifer fod. chelfer amp. chefar LD cheifer
s.m. Ⓜ cheifri
nome comune degli insetti coleotteri appartenenti alla famiglia degli scarabeidi (gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. R 1914/99; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; T 1934; Pe 1973; P/M 1985; DLS 2002; Ms 2005, amp. Mj 1929; Q/K/F 1982; C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ coleottero, scarabeo, scarafaggio Ⓓ Käfer ◇ a) Finalmente un scarafagio / Vulgo chefar nos vedon / Vegnì avanti adagio, adagio / Col col storto, e con finzion. Finalmente un scarafaggio / Vulgo, Chèfár nos vedόn / Vegnì avanti, adagio, adagio / Col còl storto, e con finziόn. Anonim, ManageriaComunal1873-1973:34 (amp.) ☟

scarafagio.

cheifer (fas., LD) ↦ cheifer.

chëifer (grd.) ↦ cheifer.

chejer (fas., bra.) ↦ cueje.

chel (fod.) ↦ cal.

chel Ⓔ ECCU ILLE (EWD 2, 101) 6 1632 chel (Proclama1632-1991:160)
gad. chël mar. chël Badia chël grd. chël fas. chel caz. chel bra. chel moe. chel fod. chël col. chel amp. chel LD chel MdR chël
pron. Ⓜ chi, chela, cheles
1 indica in genere cosa o persona lontana nello spazio o nel tempo da chi parla e da chi ascolta, o che nel discorso è considerata come tale (gad. B 1763; A