Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/1055

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


tume
1020


šta’ vía̤ tsa̤nts’ áutę̆r, ma̤ l pólvę̆r fǫ́a̤ uní túmę da̤ la̤ plúeia̤ i l štlǫp a škruká. RifesserJB, Plueia1879:107 (grd.); c) da chësc ôt töme y fosch gotel tres jö ega da chesc’ ōt tume e fosc gott’l tres jou ega DeclaraJM, SantaGenofefa1878:17 (Badia) ☟ timpl.

tume (grd., fod., LD) ↦ tume.

tumé (grd.) ↦ tomé.

tüme (Badia) ↦ tume.

tumech (fas., col.) ↦ tume.

tumeda (grd.) ↦ tomeda.

Tumesc (grd.) ↦ Tomesc.

tumie (moe.) ↦ tume.

tumpl (Badia) ↦ timpl.

tumult Ⓔ it. tumulto / dt. Tumult 6 1866 tomulč pl. masch. (BrunelG, Cianbolpin1866:17)
grd. temult fas. tomult caz. tomult
s.m. Ⓜ tumulc
rumore confuso e assordante (fas. Mz 1976) Ⓘ frastuono Ⓓ Lärm ◇ a) Candenó l vegn chest Vent, con tant i gregn tomulc che l parea che la crepes tremassa. Kandeno el ven keš Vent kon tant i gregn tomulč, ke l parea ke la crepes tremasa. BrunelG, Cianbolpin1866:17 (caz.).

tumun (Badia) ↦ temon.

tuo (fod.) ↦ tie.

tuoi (amp.) ↦ toi.

turch Ⓔ it. turco ‹  türk. türk (EWD 7, 202) 6 1833 Türtg m.pl. (DeRüM, BunDéBerbaTone1833-1995:258)
gad. türch mar. türch Badia türch grd. turch fas. turch fod. turco amp. turco LD turch MdR türch
s.m.f. Ⓜ turcs, turca, turches
nativo, abitante della turchia o, più in generale, appartenente ai popoli mongoli stanziatisi anticamente in europa e nell’asia occidentale (gad. Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. DILF 2013, amp. C 1986, LD DLS 2002, MdR) Ⓘ turco Ⓓ Türke ◇ a) Veres? tra che? / Oh, an dij tra i türć e i rüssi. Verres? tra ché? / Oh, aǹ diŝ tra i Türtg e i Rüssi. DeRüM, BunDéBerbaTone1833-1995:258 (MdR); b) I Mori - na spezie de türc, ch’â inlaota gran to’ de Spagna en süa potesté I Mori - na spezie de turc’, ch’ā ìllaota grang to de Spagna in sua potestè DeclaraJM, SantaGenofefa1878:7 (Badia)
agg. Ⓜ turcs, turca, turches
relativo alla turchia o ai turchi (gad. DLS 2002, grd. F 2002; DLS 2002, fas. DILF 2013, fod. Ms 2005, amp., LD DLS 2002) Ⓘ turco Ⓓ türkisch ◇ a) Un cian de bela raza / Che da turco el porta el gnon / ‘L à el pelo longo; ‘l é da caza / Molto cuesto ma teston. Un ciàn de bella razza / Che da turco el porta el gnόn / L’à el pelo longo; le da caza / Molto questo ma testόn. Anonim, ManageriaComunal1873-1973:34 (amp.).

turch (grd., fas., LD) ↦ turch.

türch (gad., mar., Badia, MdR) ↦ turch.

turco (fod., amp.) ↦ turch.

turmënt (grd.) ↦ torment.

turont (grd.) ↦ toron.

tusceda Ⓔ deriv. di tuscé (EWD 7, 195) 6 1856 tusada (PollamV, VivaSagraMoena1856-2008:268)
fas. tuscèda bra. tusciada moe. tusciada
s.f. Ⓜ tuscedes
colpo dato con le corna (fas. DA 1973; Mz 1976; DILF 2013) Ⓘ cornata Ⓓ Hörnerstoß ◇ a) Se i retorna par Gardena / I pelacrisć da Mazin / I ge peta dal manarin / E i beches co na tusciada / i li trasc en schena. Se i ritorna per Gardena / I pelachristg da Mazzin / I je peta dal manarin / E i bekes con na tusada / i li tras in schena. PollamV, VivaSagraMoena1856-2008:268 (bra.).

tuscèda (fas.) ↦ tusceda.

tusciada (bra., moe.) ↦ tusceda.

tussì (grd.) ↦ tossì.

tüt (MdR) ↦ dut.