Page:Progreso - 3a yaro.pdf/74

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.
44
PROGRESO
Importo di la vortordino.

Ni insiste rekomendas a nia samideani (precipue di germanala lingui) studyar e sequar la reguli enuncita pri la vortordino en nia lernolibri, aparte en la Kompleta Gramatiko (§ 100) ; li esas nule arbitriala preskripti, sed absoluta kondiciono di inter­naciona kom­prene­bleso. Ex. : ni lektas en ula idista jurnali la lasta frazo da So Ostwald tradukita yene : « Mea intereso vizas exkluzive Ido, la helpanta sur esperantala fundamento devlopita e plubonigita linguo ». Tala vortordino (quankam familiara e reguloza en plura lingui) esas tute ne­kom­pre­nebla da la cetera populi, do ne povas esar admisata en l’inter­naciona stilo. Qua esas helpanta ? fundamento o linguo ? Qua esas devlopita e plubonigita ? fundamento o linguo ? Por la klareso, la substantivo devas sempre esar nemediate apud sua adjektivo, e ne separesar de ol per tuta lineo (quale en ica exemplo helpanta e linguo). On devas do dicar : « la helpanta linguo, devlopita e plubonigita sur esperantala fundamento ».

Rimarkez bone, ke en ica kazo (ed en omni simila) l’akuzativo nule helpus. Esas do tute maljusta asertar (quale l’Espe­ran­tisti), ke l’akuzativo igas la frazi plu klara, e permisas omna inversigi. Tute kontre, on povas afirmar, ke l’akuzativo esas plu nociva kam utila : nam, pro ke ol efektive permisas kelka inversigi, ol kustumigas la mento ad omnaspeca inversigi, de qui la max multi ne povas remedyesar per l’akuzativo. Esas do multe plu bona e sekura observar generale e kustume la vortordino… ni ne dicas : logikala, nam to ne dependas propre de la logiko, sed : max klara por omni.

Pri la propra nomi.

La preskripti di la Komitato, koncerne la personala nomi, esas bonega : Skribar nomi en lia originala formo ed ortografio, se la persono esas ano di populo uzanta latina literi ; kontre, segun lia pronunco, se lu esas ano di populo uzanta altra literi. To esas perfekta e neatakebla. Tamen la malfacilaji ne esas tute eskartita, nam ta bonega principi ne povas sempre aplikesar. Me hike ne intencas facar propozi, me deziras nur igar atencar kelka malfacilaji, qui devos solvesar irgamaniere.

1) Plura populi uzas latina literi kun diversa supersigni, exemple la germani : a o u kun du punti, la skandinavi : o tra­streki­zata, la hungari a e i o u kun la franca « akuta acento » ed o u kun du punti e kun du streketi, ed c., ed c. Omna ta super­signi­zita literin l’imprimeyi di l’altra populi ne posedas. Se on skribos Vogue vice Vogüé, nula Franco rekonocos ica nomo.

2) Existas kelka vokal soni, qui ya tre diferas de nia soni, mem tro multe por ke ni povez vicigar li per soni di nia linguo. To eventas precipue pri la du soni, qui skribesas en F. : u ed eu. Skribar exemple la turka nomo Köprülü (germanatra trans-skribo) quale Koprulu, konseque pronuncar ol segun nia alfabeto,