Page:Progreso - 3a yaro.pdf/49

19

LINGUALA QUESTIONI

Rimarko. — Se on volus generaligar ta restauro di l’acento, on devus forjetar multa germanal radiki, qui, quale spindlo, divenus nepro­nun­cebla.

Reglo vice regulo.

S^o Peus rimarkigas, ke reglo, musklo, e c. esus min bona kam regulo, muskolo, nam li neplus korespondus per lia derivaji a la « naturala » derivaji, ex. D. regular, regulieren, muskulös. Nur vetro, somro, e forsan kamro esas posibla, pro ke li ne genitas derivaji, en qui la e esus necesa.

S^o Hugon rimarkigas tre juste, ke se on volus adoptar kamro, on devus skribar ol : kambro, nam la pronuncado interpozas fatale b inter m e r (same kam ol interpozas d inter n e r : videz G. anêr, andros). — Sed lor, ni adjuntas, on devus anke skribar sombro ! Qua lor rekonocus en ol D. Sommer ?

Pri la prefixo mal‑.

Mal indikas la rekta kontralo, ex. :

granda ‑ malgranda ; bona ‑ malbona ; alta ‑ malalta ; pura ‑ malpura ; avantajo ‑ malavantajo ; amiko ‑ malamiko ; helpar ‑ malhelpar ; facila ‑ malfacila.

Quo esas kontralo ? Ta questiono ne esas solvita til nun. Se ol esus solvita, ni havus sat bona motivo por konservar mal.

Nia mal havas nun tre vasta signifiko : ol indikas la kontralo di verbi, di adjektivi, qui indikas stando, di adverbi, e c. Esas do probabla, ke on nultempe trovos ensembla logikal justigo por omna kazi, en qui ni uzas mal‑.

I. — Ni devas do explorar l’uzado di mal‑ en plura rubriki.

granda ‑ malgranda ; larja ‑ mallarja ; alta ‑ malalta ; longa ‑ mallonga ; dika ‑ maldika ; yuna ‑ malyuna.

Omna ta adjektivi indikas quanteso, sive tempala, sive spacala. L’uni indikas : « havanta multo de… », l’altri : « havanta plu malmulto de… » Ni trovis do logikal relato inter la radiko e la prefixo mal‑. Kompreneble lor ni ne povas konservar nelogi­kalaji quale :

	granda	$=$	havanta multo de grandeso ;
	malgranda	$=$	havanta malmulto de grandeso ;
sed :	yuna	$=$	havanta malmulto de evo ;
	malyuna	$=$	havanta multo de evo.

Tala nelogi­kalajin ni devas kompreneble supresar. Omna nia adjektivi, qui indikas quanteso, devas havar la signifiko : havanta multo de ta quanteso. Me propozas, adoptar quale radiki la vorti indikanta : « havanta multo de… », pro ke ni povas ricevar per to plu granda nombro de inter­naciona e naturala vorti. Ni devas do vicigar yuna per malolda.

Ni povas lor pozar la sequanta regulo : La prefixo mal‑ indikas la rekta kontralo en omna vorti, qui signifikas : mezuro.